این رویداد، در ربع قرن اخیر، بی‌سابقه بوده و آخرین‌بار در سال 1369، نرخ تورم متوسط طی سال به زیر 10 درصد رسیده بود. در سال‌های بعد از آن، اگر چه نرخ تورم متوسط برای چند ماه به زیر 10 درصد می‌رسید، اما طول عمر این رویداد کوتاه بود و مجددا نرخ تورم در سطح بالای تورم تک‌رقمی قرار می‌گرفت. به گونه‌ای که کمتر سالی بوده است که میانگین نرخ تورم در پایان سال تک‌رقمی ثبت شود.

آخرین آمارهای بانک مرکزی نشان می‌دهد که نرخ تورم ماهانه در آبان ماه به 0/6 درصد رسیده و این نرخ نسبت به ماه قبل 0/2 واحد افزایش یافته است. پیش‌تر مرکز آمار ایران، نرخ تورم ماهانه را معادل 0/3 درصد عنوان کرده بود که نسبت به مهر ماه 0/4 واحد درصد کاهش یافته است. این روند نشان می‌دهد که دو نگاه مختلف، در تغییرات تورم ماهانه وجود دارد. البته آمارهای هر دو نهاد حاکی از آن است که تورم نقطه به نقطه در آبان ماه نسبت به ماه قبل کاهش یافته است. آمارهای بانک مرکزی نرخ تورم نقطه به نقطه آبان ماه را 9/1 درصد و مرکز آمار ایران این نرخ را 6/1 درصد گزارش کرده است. نرخ تورم متوسط بانک مرکزی نیز در آبان ماه به 8/6 درصد رسیده که به کمترین میزان طی یک دهه اخیر رسیده است. بررسی‌ها نشان می‌دهد که به احتمال زیاد، نرخ تورم متوسط نیز تا پایان سال در کانال 8 درصد باقی خواهد ماند. روندی که در 25سال گذشته بی‌سابقه بوده است.

افزایش تورم ماهانه بانک مرکزی

بانک مرکزی گزارش شاخص بهای مصرف‌کننده را در آبان ماه منتشر کرد. رقم شاخص بر اساس سال پایه 1390، معادل با 232/9 واحد در نظر گرفته شده است. از تغییرات شاخص بهای مصرف‌کننده، در بازه یک ماهه، نرخ تورم ماهانه محاسبه می‌شود. نرخ شاخص بهای مصرف‌کننده در آبان ماه نسبت به مهر ماه 0/6 درصد رشد کرده، رقمی که در مقابل تورم ماهانه آبان ماه ثبت می‌شود. در مهر ماه رقم تورم ماهانه در گزارش بانک مرکزی معادل 0/4 درصد گزارش شده بود. این نشان می‌دهد که تورم ماهانه نسبت به ماه قبل افزایش یافته؛ اما نسبت به میانگین تورم ماهانه در هشت‌ماه نخست سال جاری (0/76 درصد) در سطح پایین‌تری قرار دارد و با این مقایسه می‌توان آبان را یکی از ماه‌های کم‌تورم سال جاری دانست. بر اساس گزارش بانک مرکزی، در آبان ماه تورم نقطه به نقطه به سطح 9/1 درصد رسیده است. تورم نقطه به نقطه تغییرات شاخص بهای مصرف‌کننده در یک ماه مشخص نسبت به مدت مشابه سال قبل است. این رقم در آبان نسبت به دو ماه اخیر در سطح پایین‌تری قرار دارد. در حالی که در شهریور‌ماه سال جاری تورم نقطه به نقطه در سطح 9/5 درصد گزارش شده بود و در مرز بازگشت به سطح دو‌رقمی قرار داشت، در مهر ماه سطح تورم نقطه به نقطه به 0/2 واحد درصد کاهش یافت تا کمی از مرز دو‌رقمی دور شود. حال آمار آبان ماه نیز نشان می‌دهد که بار دیگر این کاهش تمدید شده است تا کمی خیال سیاست‌گذار از بازگشت تورم آسوده شود.

کمترین تورم متوسط در یک دهه

اما معیار اصلی که برای نرخ تورم در نزد سیاستمداران در نظر گرفته می‌شود، تورم متوسط یا 12 ماهه است. این نرخ به دلیل اینکه تغییرات شاخص بهای مصرف‌کننده را در 12 ماه منتهی به یک ماه مشخص نسبت به مدت مشابه سال قبل از آن در نظر می‌گیرد، دارای حافظه 24 ماهه بوده است. آخرین آمارها نشان می‌دهد نرخ تورم متوسط در آبان ماه به 8/6 درصد رسیده است. این رقم نسبت به ماه قبل 0/1 درصد کمتر بوده است. رقمی که کمترین مقدار طی یک دهه اخیر بوده و آخرین بار در تیرماه سطح تورم متوسط به این میزان رسیده بود. البته در ماه‌های اخیر، به دلیل اینکه در برخی مواقع نرخ تورم نقطه به نقطه و ماهانه افزایشی بوده است، روند نزولی تورم متوسط نیز کندتر از ماه‌های قبل بوده است. اما انتظار می‌رود که تا انتهای سال این متغیر از سطح 8 درصد خارج نشود.

مقایسه با مرکز آمار ایران

بانک مرکزی و مرکز آمار ایران دو مرجعی هستند که به‌طور ماهانه نرخ تورم را منتشر می‌کنند. به‌طور معمول، مرکز آمار ایران در روز اول و بانک مرکزی تا روز پنجم هر ماه این گزارش را در اختیار مخاطبان قرار می‌دهند. بر اساس آمارهای گزارش مرکز آمار ایران، نرخ تورم ماهانه در آبان ماه سال جاری معادل 0/3 درصد بوده است. در مهر ماه این نرخ 0/7 درصد گزارش شده بود که نشان می‌دهد طی یک ماه 0/4 واحد درصد از سطح تورم ماهانه کاسته شده است. این روند در حالی است که آمارهای بانک مرکزی نشان می‌دهد تورم ماهانه در آبان ماه نسبت به مهرماه روند افزایشی داشته است. نرخ تورم نقطه به نقطه آبان ماه در مرکز آمار ایران معادل 6/1 درصد اعلام شده است که این رقم نیز با آمار بانک مرکزی تفاوت 3 واحد درصدی دارد. نرخ تورم نقطه به نقطه در گزارش مرکز آمار نسبت به ماه قبل 0/5 واحد درصد کاهش یافته است. سطح تورم ارزیابی شده در سومین شاخص مرکز آمار یعنی نرخ تورم متوسط نیز از سطح تورم بانک مرکزی کمتر بوده است. بانک مرکزی تورم متوسط را در آبان ماه 8/6 درصد گزارش کرده که این رقم برای مرکز آمار ایران معادل 7/5 درصد بوده است. نرخ تورم متوسط در مهرماه در گزارش مرکز آمار 7/9 درصد عنوان شده است.

رصد آمارها تا پایان سال

آمارهای بانک مرکزی و مرکز آمار ایران نشان می‌دهد که نوسانات تورمی در دو ماه اخیر، نسبت به ماه‌های تابستان سال جاری کاهش یافته است و در پاییز، مانند شرایط جوی کنونی، از دمای تورم کاسته شده است. با اضافه شدن آمارهای آبان، در 8 ماه نخست سال جاری میانگین تورم ماهانه در گزارش بانک مرکزی 0/8 درصد بوده است. پیش‌بینی می‌شود اگر نرخ تورم ماهانه بر اساس این معیار تا پایان سال جاری حرکت کند، نرخ تورم نقطه به نقطه 9/5 درصد خواهد بود و نرخ تورم میانگین نیز به 8/6 درصد می‌رسد. اما اگر نرخ تورم ماهانه برای هر ماه به‌طور متوسط معادل یک درصد ثبت شود، آنگاه نرخ تورم نقطه به نقطه در پایان سال جاری با عبور از مرز دو رقمی به 10/6 درصد می‌رسد، همچنین نرخ تورم متوسط به 8/8 درصد خواهد رسید. در نتیجه به نظر می‌رسد که با احتمال فراوان نرخ تورم متوسط پایان سال در سطح 8 درصد ثبت شود. صندوق بین‌المللی پول در آخرین گزارش خود نرخ تورم متوسط را برای پایان سال جاری 9/2 درصد پیش بینی کرده بود. این روند تنها در صورتی رخ می‌دهد که متوسط تورم ماهانه در ماه‌های باقی مانده در سال جاری در سطح 1/2 درصد گزارش شود. بر اساس داده‌های گزارش مرکز آمار ایران نیز، میانگین تورم ماهانه در 8 ماه نخست سال جاری 0/6 درصد ثبت شده است. اگر با این معیار نرخ تورم تا پایان سال جاری محاسبه شود، بنابراین نرخ تورم نقطه به نقطه تا پایان سال جاری به 7/4 درصد خواهد رسید و نرخ تورم میانگین نیز به سطح 6/6 درصد خواهد رسید. اگر نرخ تورم یک درصدی برای تورم ماهانه تا پایان سال جاری ملاک قرار گیرد، نرخ تورم نقطه به نقطه مرکز آمار به سطح 9/1 درصد خواهد رسید و نرخ تورم میانگین نیز رقمی معادل 7 درصد خواهد بود.

انجماد تورمی در خوراکی‌ها

بانک مرکزی در گزارش خود علاوه بر انتشار رقم شاخص، تورم ماهانه و نقطه به نقطه گروه‌ها را نیز در آبان منتشر کرده است. این گروه‌ها شامل 12 گروه اصلی هستند که از مهم‌ترین آن می‌توان به «خوراکی‌ها و آشامیدنی ها» و «مسکن، آب، برق، گاز و سایر سوخت ها» اشاره کرد. آمارها نشان می‌دهد که در آبان ماه تورم ماهانه خوراکی‌ها معادل صفر درصد گزارش شده است. به این معنی که متوسط سطح قیمت‌های این گروه طی یک ماه ثابت بوده است. تورم نقطه به نقطه این گروه نیز معادل 8/9 درصد ثبت شده است.

مسکن و پوشاک در صدر تورم ماهانه

مهم‌ترین گروه شاخص بهای مصرف‌کننده گروه مسکن و سوخت‌ها است. آمارهای بانک مرکزی نشان می‌دهد نرخ تورم ماهانه این گروه معادل 1/3 درصد گزارش شده و بیشترین تورم ماهانه در بین 12 گروه را به همراه گروه کفش و پوشاک ثبت کرده است. نرخ تورم نقطه به نقطه گروه مسکن نیز معادل 8/8 درصد عنوان شده است. در گروه پوشاک نرخ تورم نقطه به نقطه اما در سطح 6/1 درصد گزارش شده است.

بیشترین تورم نقطه‌ای در بهداشت

تورم نقطه به نقطه در گروه بهداشت و درمان معادل 17/2 درصد بوده و از این حیث دارای بیشترین تورم بین گروه است. نرخ تورم ماهانه این گروه نیز معادل 0/5 درصد گزارش شده است. تحصیل با تورم نقطه به نقطه 11/4 درصد در مکان بعدی قرار دارد و تورم نقطه به نقطه گروه تفریح و امور فرهنگی 11/1 درصد گزارش شده است. نکته قابل توجه این است که کمترین تورم نقطه به نقطه در سطح ارتباطات بوده و سطح قیمت‌های این گروه طی یک سال معادل 0/1 درصد اعلام شده است.

سبقت تورم خدمت از کالا

بانک مرکزی در یک تقسیم‌بندی دیگر با عنوان گروه‌های اختصاصی، گروه‌های شاخص بهای مصرف‌کننده را در دو سطح کالا و خدمات تقسیم‌بندی می‌کند. مطابق این آمارها تورم ماهانه بخش کالا معادل با 0/3 درصد و تورم ماهانه بخش خدمات معادل یک درصد است. همچنین تورم نقطه به نقطه بخش کالا معادل 7/4 درصد و تورم نقطه به نقطه خدمات 11/3 درصد عنوان شده است. این روند نشان می‌دهد که نرخ تورم در بخش خدمات در سطح بالاتری از تورم بخش کالایی قرار دارد، این در حالی است که در اکثر آمارهای نیم‌سال نخست، تورم بخش کالا نسبت به خدمات در سطح بالاتری قرار داشت. می‌توان یکی از دلایل کم نوسان بودن تورم بخش کالایی را ثبات در نرخ ارز عنوان کرد. زیرا نرخ ارز، همبستگی بالایی را با تورم بخش کالا دارد. در سال 91، با افزایش دامنه نوسان نرخ ارز، نرخ تورم کالایی در سطح بالای 40‌درصد حرکت می‌کرد.