رشد این روزهای بورس تهران در حالی رقم می‌خورد که به اعتقاد کارشناسان طی روزهای گذشته افزایش نرخ ارز آزاد و قیمت‌های جهانی، فرصت‌های سودآوری بسیار خوبی را برای شرکت‌های مرتبط با این دو عامل فراهم آورده است.

بازارهای جهانی و بورس تهران

روز یکشنبه سهامداران با وجود رشد نرخ ارز در بازار آزاد و در شرایط بسته بودن بازارهای جهانی با توجه به شرایط این بازارها در روز جمعه ریسک خرید را به جان خریدند. در پایان معاملات روز جمعه قیمت هر تن روی با رشد 5/3 درصدی به 2883 دلار رسید. قیمت هر تن سرب نیز با رشد قابل توجه 8/5 درصدی به سطح 2432 دلار رسید. بر این اساس یکشنبه شاهد تداوم صف‌های خرید در نمادهای روی و سرب محور بودیم. پذیرش این ریسک از سوی سهامداران اما بی‌جواب نماند به‌طوری که روز گذشته روی با رشد 150 دلاری به محدوده قیمتی 2900 دلار در هر تن (سقف 9 ساله) رسید و سرب نیز رشد قیمتی 190 دلاری را تجربه کرد تا در محدوده قیمتی 2500 دلار (سقف 5 ساله) قرار گیرد. (قیمت‌ها تا لحظه تنظیم این گزارش ذکر شده است.)

روند صعودی قیمت‌های جهانی محصولات فلزی و معدنی که از ماه‌ها پیش آغاز شد و پس از انتخابات ریاست جمهوری آمریکا شدت یافت، در روز پایانی هفته گذشته نیز ادامه یافت. رشد قیمت‌ها در عمده محصولات کالایی به ویژه سرب و روی موجب شد تا نمادهای وابسته این محصولات مورد توجه فعالان بازار قرار گیرند. این نمادها از اوایل سال جاری سودهای خوبی را نصیب سهامداران خود کرده‌اند. در عین حال شرکت‌های وابسته به سرب و روی با توجه به ارزش کم بازاری، سهامداران خرد فعال بیشتری دارند. این امر موجب می‌شود در جریان معاملات با عرضه‌های سنگین از سوی سهامداران حقوقی مواجه نشوند. موضوعی که در نمادهای زیرمجموعه مس دیده نمی‌شود. این نمادها با وجود خوش‌‌بینی نسبت به بازارهای جهانی (مس در ساعات ابتدایی بازگشایی بازار، سقف 6 هزار دلاری را لمس کرد) با عرضه‌های سنگین سهامداران عمده خود مواجه می‌شود. موضوعی که سبب می‌شود در این گروه شاهد تشکیل صف خرید پرقدرتی نباشیم.

علاوه بر نمادهای زیرمجموعه معدنی‌ و فلزی، شرکت‌های پتروشیمی اوره و متانولی نیز به دلیل افزایش نرخ‌های جهانی، روز پرتقاضایی را سپری کردند. باید توجه داشت که بخش اعظمی از رشد قیمتی در محصولات پتروشیمی و معدنی در ماه‌های اخیر، به دلیل سیاست‌های اتخاذی کشور چین در حوزه اقتصادی و محیط زیستی است. بر این اساس در پایان معاملات روز یکشنبه نماد معاملاتی شرکت‌های صنایع پتروشیمی خلیج فارس و پتروشیمی فناوران از جمله نمادهایی بودند که زمینه رشد شاخص را فراهم آوردند. «فارس» در جدید‌ترین گزارش با فرض متانول 255 دلاری برای 5 ماه پایانی سال، با 40 درصد تعدیل مثبت نسبت به گزارش قبلی 1844 ریال سود برای هر سهم اعلام کرده است. «شفن» از جمله پتروشیمی‌هایی است که به تولید و فروش محصولاتی از قبیل متانول، استیک اسید، مونو اکسید کربن و هیدروژن اشتغال دارد. متانول مهم‌ترین محصول تولیدی پتروشیمی فناوران است به‌طوری که این شرکت پس از پتروشیمی زاگرس، رتبه دوم تولید این محصول را در کشور به خود اختصاص داده است. بر این اساس از آنجا که بازارهای جهانی طی ماه‌های اخیر شاهد شکل‌گیری روندی صعودی در نرخ‌های متانول بودند، متوسط نرخ‌های فروش شرکت‌های متانول‌ساز نیز دچار تحرکات مثبت شده و جذابیت سهام این شرکت‌ها برای سرمایه‌گذاران افزایش یافت.

فولاد نیز طی روزهای گذشته با رشد قیمتی همراه شد. یکی از عوامل رشد قیمت فولاد در بازارهای جهانی، رشد قیمت کالاهایی همچون روی و نیکل است. به‌طوری که روز گذشته رشد حدود 5 درصدی قیمت میلگرد را در شانگهای چین فراهم آورده است. واردات روی چین نیز در ماه اکتبر با رشد 50 درصدی همراه شده است. در عین حال دیروز قیمت سنگ‌آهن در دالیان نیز رشد 2/4 درصدی را تجربه کرد. با وجود این اخباری مبنی بر کاهش خرید و فروش خانه در چین در سال 2017 منتشر شد. موضوعی که به دلیل محدودیت وام‌های مسکن در شهرهای مهم چین است و در نهایت به کاهش تقاضای فلزات در بازارهای جهانی منتهی خواهد شد. بر این اساس همچنان افزایش سفته‌بازی و حباب مسکن چین احتمال عدم پایداری رشد قیمت جهانی کالاها را ارائه می‌دهد. یکی دیگر از اخبار مخابره‌شده در بازارهای جهانی، افت دوباره قیمت نفت بود. وضعیتی که ناشی از بدبینی به توافق اوپک بود و سبب شد تا پالایشی‌ها جزو نمادهای منفی اثرگذار بر نماگر بازار روز یکشنبه باشند. در این خصوص قرار بود روز گذشته اعضای سازمان کشورهای صادرکننده نفت (اوپک) و غیراوپکی‌ها نشستی داشته باشند که پس از آنکه عربستان به دلیل حضور روسیه تصمیم گرفت در این نشست شرکت نکند، لغو شد. به نظر می‌رسد نوسان قیمت نفت تا روز چهارشنبه (زمان برگزاری نشست کشورهای صادرکننده نفت) ادامه پیدا کند.

مواجهه بازار سهام با نوسانات نرخ ارز

رشد پرشتاب این روزهای نرخ ارز آزاد توجه فعالان بازار سهام را به تحولات چهارراه استانبول معطوف ساخت. نرخ دلار که طی هفته‌های گذشته به‌صورت مداوم رشد می‌کرد، روز گذشته سطوح 3800 تومان را نیز در‌نوردید. افزایش شاخص دلار جهانی به ارقام بیش از 100 واحدی که رکوردی جدید طی 14 سال اخیر محسوب می‌شود، خود از دیگر عوامل تاثیر‌گذار بر عمده گروه‌های بازار سهام است. شاخص دلار از اوایل سال جاری تاکنون رشد بیش از 10 درصدی را تجربه کرده است.

نرخ ارز همواره از متغیرهای تاثیرگذار بر شاخص قیمت سهام در بورس‌های معتبر دنیا است. در واقع نرخ ارز، قیمت نسبی پول خارجی به پول داخلی است که به‌عنوان یکی از عوامل کلان اقتصادی، همواره مورد توجه جامعه اقتصادی و مالی بوده است. در واقع این نرخ بیانگر شرایط اقتصادی کشور بوده و عاملی برای مقایسه اقتصاد ملی با اقتصاد سایر ملل است. در این میان با توجه به صادراتی و وارداتی بودن شرکت‌های فعال در بازار سهام و میزان وابستگی آنها به نرخ ارز، نوسانات نرخ ارز می‌تواند تاثیرات متفاوتی بر منابع پذیرفته شده در بورس و شرکت‌ها بگذارد. به عبارتی دیگر در صورتی که یک بنگاه اقتصادی برای تامین مواد اولیه، خرید تجهیزات و تکنولوژی تولید از تقاضاکنندگان ارز باشد، تغییرات نرخ ارز می‌تواند برنامه‌های تولیدی این شرکت‌ها را دستخوش تغییراتی کرده و بهای تمام شده محصولات تولیدی این دسته از بنگاه‌ها را افزایش یا کاهش دهد. موضوعی که طبیعتا ارزش سهام این شرکت‌ها را نیز دچار نوساناتی می‌کند. افزایش نرخ ارز منجر به افزایش میزان بدهی خارجی، از سوی این شرکت‌ها شده و افزایش بدهی به‌طور کل کمبود نقدینگی را به همراه خواهد داشت که در مجموع کمبود نقدینگی بنگاه‌های اقتصادی اثر منفی بر توزیع سود سهام، بازده سهام و شاخص قیمت آنها دارد.

در مقابل افزایش نرخ ارز برای شرکت‌های صادرات محور، اثری مثبت در پی دارد. بر این اساس در صورت رشد نرخ ارز به ویژه دلار، محصولات تولیدی این کشورها با قیمت بالاتری به فروش رفته و سودآوری بیشتری نصیب شرکت‌های صادرکننده می‌شود. این موضوع درخصوص نیمی از شرکت‌های بورسی صدق می‌کند تا نیمی از ارزش بازار مورد حمایت قرار گیرد. البته میزان تاثیر‌پذیری شرکت‌ها از افزایش نرخ دلار، بسته به نوع فعالیت و وابستگی آنها به ارز است.

پش از این سیاست‌های دولت مانع رشد نرخ دلار بود و حال این تقاضای انباشت شده راهی بازار شد تا بازارهای پولی و مالی را با شوک ناگهانی مواجه سازد. در مجموع به نظر می‌رسد نرخ دلار وضعیت رو به بالایی داشته یا سطح فعلی خود را حفظ کند با این حال بسیاری از کارشناسان بر این اعتقادند که بخشی از رشد کنونی نرخ دلار به سفته‌بازی‌ها و همچنین تقاضای مقطعی ناشی از پایان سال میلادی باز می‌گردد در نتیجه ممکن است شاهد کاهش اندک نرخ دلار باشیم. با وجود این طبیعتا حتی با کاهش نرخ دلار، سطح شاخص به ابتدای سال بازنخواهد گشت و این موضوع قطعا در صورت‌های مالی و قیمت سهام شرکت‌های بورسی منعکس خواهد شد.

نگاهی به معاملات یکشنبه بورس

نماگر بورس تهران معاملات روز یکشنبه را با رشد 84 واحدی به پایان رساند و در عدد 79 هزار و 626 واحدی قرار گرفت. شاخص کل هم‌وزن (اثرگذاری یکسان نمادها) اما با رشد حدود 0/3 درصدی روبه‌رو‌ شد. موضوعی که نشان می‌دهد در فضای کم نوسان فعلی، شرکت‌های کوچک همچنان مورد توجه فعالان بازار قرار دارند. بورس تهران در پایان معاملات روز یکشنبه (با احتساب معاملات بلوکی و اوراق مشارکت) شاهد دادوستد 780 میلیون سهمی در حدود 56 هزار نوبت معاملاتی بود تا ارزش کل معاملات این روز بازار سهام حدود 195 میلیارد تومان بالغ شود. معاملات مثبت در نماد معاملاتی شرکت‌های صنایع پتروشیمی خلیج‌فارس، کشتیرانی جمهوری اسلامی ایران و پتروشیمی فناوران سبب شد تا شاخص کل بورس در مسیر صعودی قرار گیرد.

در مقابل تاثیر منفی نماد معاملاتی شرکت‌های فولاد مبارکه اصفهان و پالایش نفت اصفهان از رشد بیشتر شاخص ممانعت کرد. عنوان بیشترین افزایش قیمت در این روز به ترتیب به نام نماد معاملاتی شرکت‌های تولیدی مهرام، حمل و نقل بین‌المللی خلیج فارس، پتروشیمی فناوران و فرآوری مواد معدنی ایران ثبت شد. در مقابل نماد معاملاتی شرکت‌های حمل و نقل پتروشیمی، درخشان تهران، سرماآفرین و حمل و نقل توکا بیشترین کاهش قیمت یکشنبه بورس را به خود دیدند. همچنین روز یکشنبه سهامداران برای خرید سهام شرکت‌های باما، کالسیمین، پتروشیمی فاوران و صندوق سرمایه‌گذاری پارند پایدار سپهر طولانی‌ترین صف‌های خرید را به ثبت رساندند. در سوی دیگر نیز خروج گروهی از سهامداران از صندوق سرمایه‌گذاری پارند پایدار سپهر، اوراق صکوک فولاد کاوه کیش، اوراق صکوک مرابحه سایپا و اوراق مشارکت شهرداری مشهد سبب سپهر شد تا سنگین‌ترین صف‌های فروش در این نمادها شکل گیرد. همچنین سهامداران شرکت صنایع آذرآب بیشترین ارزش معاملات بازار روز یکشنبه را به میزان 10 میلیارد تومان در این نماد رقم زدند. «وساپا» نیز با دادوستد حدود 56 میلیون و 500 هزار سهمی خود بیشترین حجم معاملات این روز بورس تهران را به نام خود ثبت کرد.