اولین روز معاملاتی بورس درهفته جاری با یک شروع توفانی آغاز شد. در چند دقیقه ابتدایی نماگر بازار تحت تاثیر معاملات مثبت نمادهای پالایشی‌ رشد 164واحدی را تجربه کرد، اما در ادامه تحت تاثیر افزایش و فشارعرضه‌ها شاخص کل با افت مواجه شد. در نهایت شاخص بورس تهران روز گذشته را با کاهش 91 واحدی (معادل 0/1 درصدی) به اتمام رساند. به این ترتیب بازدهی بورس از ابتدای سال تا‌کنون به 1/3 درصد رسید.

بازار سهام کشور که طی 8 روز کاری گذشته با صف‌های خرید در برخی نمادها همراه بود و حدود 2 هزار واحد افزایش معادل 2/5 درصد رشد را در کارنامه خود به ثبت رساند، اکنون با توجه به افزایش عرضه‌ها به یک تعادل نسبی رسیده است. بررسی روند معاملاتی دیروز نشان از آن دارد که در ساعات ابتدایی معاملات و در حالی که هنوز دقایقی از شروع معاملات سپری نشده بود، نماد معاملاتی پالایشگاه بندرعباس بدون انجام هیچ معامله‌ای متوقف شد. شایعات پیرامون این توقف نیز تعدیل مثبت سود هر سهم سال مالی جاری «شبندر» را حکایت می‌کند. این شایعات موجب شد تا دیگر نمادهای پالایشی نیز با موجی مثبت همراه شوند. در ادامه نیز رشد پرقدرت نماگر بازار را به دنبال داشت؛ بر این اساس سه شرکت پالایش نفت اصفهان با 29 واحد، پالایش نفت تهران با 18 واحد و پالایش نفت تبریز با 15 واحد افزایش اهرم رسیدن شاخص به سقف شاخص سال 95 در ابتدای ساعات معاملات شدند. اما این روند صعودی تداوم چندانی نداشت و تاثیر منفی نمادهای فلزی از جمله فولاد مبارکه اصفهان، فولاد خوزستان و توسعه معادن و فلزات نه‌تنها به عاملی بازدارنده برای صعود شاخص بدل شدند بلکه در نهایت کاهش نماگر بازار را در پی داشت.

نیاز به محرکی قوی برای تثبیت بازار

در این میان رفت و برگشت و به عبارتی واکنش نشان دادن شاخص به دوران صعودی خود نشان از تقابل ریسک‌ها و دیگر مسائل پیرامون بازار دارد؛ پیش از این شاخص در دوران رونق ابتدایی سال جاری و به عبارت دقیق‌تر در روز 14 فروردین در محدوده 81 هزار و 500 واحد قرار داشت. واکنش دیروز شاخص چه از لحاظ بنیادی و چه تکنیکال به این سقف، نشان از نیاز به عاملی پایدارتر و قوی‌تر برای تداوم در محدوده‌های بالاتر است. عاملی که با توجه به ریسک‌های موجود و مسائل سیاسی و اقتصادی حال حاضر بتواند به‌عنوان اهرمی قوی به حفظ شاخص در محدوده‌های صعودی کمک کند؛ بهبود قیمت در بازارهای جهانی و افزایش نرخ ارز در روزهای اخیر به افزایش ورود خریداران به بازار سهام منجر شد. در این میان شاید رشد اخیر نرخ دلار می‌توانست یکی از این عوامل مثبت در تثبیت بازار باشد اما با اظهارات رئیس بانک مرکزی مبنی بر گران بودن نرخ دلار در حال حاضر، با تحمیل یک سیگنال منفی از این ناحیه به بازار ارز، رشد قیمت این ارز فعلا منتفی شده به شمار می‌رود. در شرایط کنونی سیگنال‌های مثبت از ناحیه بازارهای جهانی همچنان به چشم می‌خورد. در این میان نسبت قیمت به درآمد بالای شرکت‌ها همچنان به‌عنوان عاملی کاهنده در ارزندگی سهام مطرح است، این موضوع موجب شده سهام کالایی مانند گذشته خریدار نداشته باشد. حال باید در انتظار ورود جریان نقدینگی تعیین‌کننده و سیگنال‌های بعدی از بازارهای جهانی و نوسانات نرخ ارز بود تا بتوان دلیلی استوار برای تثبیت روند صعودی بورس داشت. اما سوال مطرح شده در این شرایط این است که آیا روند نزولی روز گذشته یک اصلاح طبیعی شاخص بوده یا سرآغاز روندی نزولی است؟

فرضیه آغاز یک روند نزولی مردود است

در این راستا ولید هلالات از کارشناسان بازار سرمایه، به بررسی روند حرکتی شاخص کل بورس پرداخت و اظهار کرد: شاخص کل بورس اوراق بهادار از اواخر شهریور ماه و از سطح 76 هزار واحد رشد مناسبی را تا سطح 80هزار واحد در ابتدای آبان ماه تجربه کرده است. وی ادامه داد: پس از آن در قالب حرکت‌های فرسایشی شاخص کل تا محدوده میانی 78هزار واحد کاهش یافت و در روزهای اخیر ضمن عبور از رکورد آبان‌ماه به بالای 81هزار واحد رسیده است. شاخص هم‌وزن نیز رفتار مشابهی داشته و در طول 3ماه اخیر روندی صعودی را به نمایش گذاشت. هلالات در ادامه گفت: طی معاملات روز شنبه بیستم آذرماه نیز، شاخص کل تحت تاثیر معاملات مثبت فولاد مبارکه، سرمایه‌گذاری معادن و فلزات با کاهش 91واحدی مواجه شد. حجم ریالی معاملات بورس نیز چندان چشمگیر نبود.

این کارشناس با اشاره به روند حرکتی در بازارهای جهانی گفت: حرکت بازار جهانی طی ماه‌های اخیر عمدتا تحت تاثیر رشد بسیار محسوس قیمت زغال‌سنگ بوده است، زغال‌سنگ در چین به‌عنوان یک نهاده تولید با اهمیت محسوب می‌شود که در بهای تمام شده متانول، اوره و فولاد تاثیر‌گذار است و در کنار این مسائل، تحولات سیاسی در سطح جهانی رشد قیمت مس و شمش روی را ایجاد کرده است. به گفته وی، در این میان رشد قیمت دلار در بازار داخلی نیز مزید علت شده است. وی در ادامه افزود: تمامی این تحولات نشان می‌دهد در فضایی که حداقل نیمی از بازار سرمایه ایران از رشد قیمت‌های جهانی تاثیر مثبت گرفته‌اند، شاخص کل حرکتی بسیار کمتر از انتظار انجام داد. بنابراین حتی چنین تصوری که بازار یک ریزش را تجربه کند، قابلیت توجیه ندارد. هلالات خاطرنشان کرد: با توجه به اینکه اکثر صنایع بزرگ بورسی، به بازارهای کالایی مرتبط بوده و از رشد آن تاثیر مثبت می‌گیرند، می‌توان نتیجه‌گیری کرد که شرایط امروز در قیاس با سه ماه قبل بسیار بهتر شده؛ در حالی که شاخص‌ها به همان میزان رشد را نشان نمی‌دهند و فرضیه آغاز یک روند نزولی مردود است.

تاثیر تحولات اخیر نیازمند زمان است

این کارشناس بازار سرمایه در ادامه با اشاره به این مطلب که در فضای کنونی افزایش میزان عرضه سهام توسط سهامداران عمده به خصوص در شرکت‌های بزرگ بازار سرمایه، سرعت رشد را کم کرده و طبعا در برخی نمادها که رشد قیمتی و بازدهی مناسبی در کوتاه‌مدت رخ داده، اصلاح قیمتی مورد انتظار است. اما برای تصمیم‌گیری درخصوص عمق این اصلاح به لحاظ مقداری و زمانی لازم است تاثیر تحولات اخیر مورد بررسی واقع شود. هلالات ادامه داد: در فلزات اساسی، رشد قیمت محصول نهایی به اندازه‌ای بوده که منجر به رشد بسیار با اهمیت سودآوری خصوصا در سال مالی آتی شود. به این معنا که افزایش قیمتی که فلز مس، روی و فولاد داشته‌اند با قیمت‌های دلار امروز تاثیر با اهمیت مثبت بر سودآوری سال آتی خواهد داشت که تاثیر مستقیم آن در قیمت‌های فروش این شرکت‌ها در بورس کالا دیده می‌شود. وی در ادامه گفت: وضعیت نرخ‌های فروش محصولات پتروشیمی خصوصا متانول به اندازه‌ای بهبود یافته که سودآوری‌های انتظاری بسیار بالایی را به تصویر می‌کشد؛ تغییر و تحولات در نرخ‌های فروش صنعت سیمان نیز تصویری از آینده بهتری برای این صنعت تداعی می‌کند؛ هرچند که ریسک عدم تحقق فروش مقداری، بر این صنعت سایه افکنده باشد.

وی در ادامه به وضعیت بازار طی 2 هفته آتی اشاره کرد و گفت: در 2 هفته پیش‌رو شاهد انتشار گزارش عملکرد 9 ماهه شرکت‌ها خواهیم بود. مقدار فروش شرکت‌ها در سامانه کدال نشان خواهد داد که وضعیت صنایع مورد بحث نسبت به گذشته بسیار بهبود یافته است. همچنین در انتهای دی ماه یعنی حدود یک ماه دیگر شاهد گزارش 9 ماهه‌هایی هستیم که انتظار مارا برای تعدیل‌های مثبت‌ با اهمیت ایجاد می‌کند و همین‌طور در پایان دی ماه، شرکت‌ها اقدام به ارائه بودجه‌های سال مالی 96 خود بر اساس نرخ‌های جهانی می‌کنند هرچند تحت تاثیر سیاست‌های محافظه‌کارانه است؛ اما باز هم یک رشد سودآوری اپیدمی را به همراه خواهد داشت. هلالات ادامه داد: در این شرایط، مادامی که قیمت فلزات آهنی و غیر‌آهنی به همراه محصولات پتروشیمی و سیمانی در سطوح فعلی حفظ شود، قطعا روزهای سبزی برای شاخص و بازار در پیش خواهد بود. همچنین رشد قیمت نفت و دلار مرکز مبادلات اتفاق با اهمیتی است.به گفته این کارشناس، شرکت‌های پالایشی می‌توانند اقدام به اصلاح بودجه و رشد سودآوری کنند که با توجه به حاشیه سود اندک این شرکت‌ها، انتظار برای رشد سود به دلیل اهرمی بودن ایجاد می‌شود.