پیش از این نیز به‌دنبال توافق اوپک در دهم آذر، قیمت‌ها حدود 15 درصد رشد کرده بودند. کارشناسان پیش‌بینی می‌کنند قیمت نفت در نیمه اول سال 2017 به 60 دلار بر بشکه برسد. با این حال احتمال عدم پایبندی اعضای اوپک به توافق و افزایش تولید نفت شیل، به‌عنوان دو ریسک بزرگ در برابر رشد قیمت طلای سیاه در سال آینده مطرح هستند. با سیگنال توافق کشورهای غیرعضو اوپک برای کاهش 558 هزار بشکه‌ای تولیداتشان، قیمت نفت روز گذشته رشد قابل توجهی یافت. قیمت نفت خام آمریکا و برنت با بیش از 6 درصد رشد به بیشترین مقدار از جولای 2015 (سقف 18 ماهه) رسید. قیمت‌ها در حال حاضر نسبت به مدت مشابه سال قبل 50 درصد بیشتر است. هر‌چند در ادامه معاملات روز گذشته مقداری قیمت‌ها تعدیل شد، اما رشد نفت بیش از 4 درصد ماند.

روز گذشته تا لحظه تنظیم این گزارش (ساعت16:30 به وقت تهران) قیمت نفت خام آمریکا 2/17 دلار یا معادل 4/21 درصد رشد کرد و به 53/67 دلار بر بشکه رسید. برنت، نفت شاخص بازار آیس لندن نیز 2/23 دلار معادل 4/1 درصد افزایش یافت و 56/56 دلار بر بشکه معامله شد. روز گذشته بسیاری از موسسات و بانک‌های سرمایه‌گذاری پیش‌بینی خود از قیمت نفت در پی توافق اوپک و غیرعضو اوپک را منتشر کردند. گلدمن ساکس قیمت 55‌دلاری را برای نفت خام آمریکا در نیمه اول سال 2017 پیش‌بینی و احتمال رسیدن قیمت‌ نفت برنت تا حدود 61 دلار را نیز مطرح کرد، اما بارکیلیز از رسیدن قیمت‌ها به بیش از 60 دلار سخن گفت هرچند که پیش‌بینی کرد در نیمه دوم سال آینده میلادی نفت مجددا در مسیر کاهشی قرار گیرد. به غیر از گلدمن‌ساکس و بارکلیز دیگر کارشناسان نیز بر این باورند که قیمت‌ها می‌توانند تا رسیدن به مرز 60 دلار رشد کنند، اما بسیاری همچنان ریسک‌ عدم پایبندی اعضا و افزایش تولید نفت شیل به دنبال رشد قیمت‌ها را بزرگ‌ترین خطر پیش روی این توافق دانستند.

رشد نفت با سیگنال توافق

قیمت نفت برنت روز گذشته بعد از گذشت یک سال و نیم مجددا به قیمت‌های بالای 57 دلار رسید. نفت خام آمریکا نیز رشد مشابهی را تجربه کرد و به بیش از 54 دلار رسید،‌ هرچند در ادامه معاملات قیمت‌ها قدری کاهش یافت. رشد قیمت‌ها در روز گذشته به دنبال توافق کشورهای عضو و غیرعضو اوپک در شنبه گذشته رخ داد. پیش از این نیز یعنی در 30 نوامبر اعضای اوپک برای کاهش تولیدات خود به توافق رسیده بود که قیمت‌ها را حدود 7 دلار معادل 15 درصد بالا کشانده بود. در نشست 30 نوامبر اوپک که در مقر این سازمان در وین برگزار شد، 11کشور از 13 عضو توافق کردند سطح تولیدات خود را حدود 4/5 درصد کاهش دهند، به‌طوری‌که (به استثنای کشورهای نیجریه و لیبی) در مجموع میزان تولید اوپک 1/2 میلیون بشکه کاهش یابد. اوپک توافق خود را منوط به همکاری تولیدکنندگان غیرعضو این سازمان کرد، از این رو روز شنبه، در وین نشست دیگری بین کشورهای عضو و غیرعضو اوپک برگزار شد، در این نشست تولیدکنندگان خارج از اوپک متعهد به کاهش 558 هزار بشکه‌ای تولید خود شدند. به دنبال توافق‌‌های یادشده، قیمت‌ها نسبت به پیش از برگزاری نشست اوپک در 30 نوامبر (10آذر) بیش از 10 دلار معادل 24 درصد رشد کرده‌اند. با این حال تاثیر توافق اوپک بر قیمت نفت را می‌توان بیش از این مقدار دانست. در واقع برای بررسی تاثیر توافق اوپک باید در نظر داشت که اگر توافق انجام نمی‌شد به احتمال زیاد نفت به زیر 40 دلار باز می‌گشت. بنابراین تاثیر توافق‌ بین بزرگ‌ترین تولیدکنندگان جهان بر قیمت‌ها بیش از 15 دلار در بشکه است.

کارشناسان چه می‌گویند؟

تحلیلگران بسیاری روز گذشته برآورد خود از توافق اوپک و تاثیر آن بر بازار نفت را منتشر کردند. به گزارش خبرگزاری رویترز، بانک گلدمن ساکس با انتشار یادداشتی اعلام کرد که توافق تولیدکنندگان نفت حتی اگر به‌طور کامل اجرایی نشود و تنها حدود یک میلیون بشکه از عرضه جهانی نفت بکاهد، قیمت‌ نفت خام آمریکا را در نیمه اول سال 2017 به 55دلار در هر بشکه خواهد رساند. گلدمن ساکس بر این باور است که اگر توافق کشورهای عضو و غیرعضو اوپک برای کاهش 1/6 میلیون بشکه‌ای تولید نفت اجرایی شود، بهای نفت خام آمریکا 6 دلار بیش از این پیش‌بینی قیمتی افزایش خواهد یافت، یعنی قیمت WTI در نیمه اول 2017 به 61 دلار بر بشکه خواهد رسید. با این حال گلدمن ساکس بر این باور است که حتی درصورت پایبندی کامل تولیدکنندگان به توافق انجام شده، با افزایش تولید نفت شیل در آمریکا قیمت‌ها مجددا به 55 دلار بر بشکه باز خواهند گشت. گلدمن ساکس بر این باور است که تعهد و پایبندی تولیدکنندگان نفت اعم از اوپک و غیرعضو اوپک به توافق بر سر کاهش تولید مهم‌ترین‌ چالش بازار نفت در ماه‌های آینده خواهد بود، در واقع این خطر وجود دارد که با رشد قیمت نفت تولیدکنندگان سعی کنند با افزایش تولید سود بیشتری کسب کنند و تولیدات خود را افزایش دهند.

گلدمن ساکس در بخش دیگری از یادداشت خود، مهم‌ترین‌ هدف اوپک از توافق اخیر را کاهش حجم ذخایر انبارهای نفتی می‌داند و بر این باور است که رشد قیمت نفت تنها انگیزه اوپک برای توافق نیست. این بانک آمریکایی با اشاره به کوتاه‌مدت بودن توافق(6 ماه) اعلام کرده است که اوپک بیشتر از هر چیز به دنبال خارج کردن مازاد عرضه از بازار نفت و متعادل کردن سمت عرضه و تقاضا است. گلدمن ساکس همچنین بر این باور است حتی اگر تولیدکنندگان نفت به توافق اخیر چندان پایبند نباشند، این توافق تنها از منظر مشارکت بین تولیدکنندگان نفت بسیار با اهمیت است. در این میان بانک بارکلیز نیز در یادداشتی نسبت به تخلف تولیدکنندگان نفت از توافق برای کاهش تولید هشدار داد. کارشناسان بارکلیز بر این باورند که اثر توافق در نیمه اول سال شدیدتر خواهد بود، به‌طوری‌که میانگین قیمت نفت در سه ماه دوم سال 2017 به 60 دلار خواهد رسید. اما در ادامه سال قیمت‌ها در مسیر کاهشی قرارخواهند گرفت، به‌طوری‌که در سه ماه چهارم سال به 52 دلار بر بشکه می‌رسند. در واقع تحلیلگران بارکلیز بر این باورند که استراتژی جدید اوپک می‌تواند رشد شدید قیمت‌ها در نیمه اول سال را به دنبال داشته باشد که خود زمینه افت قیمت‌ها در نیمه دوم سال را فراهم می‌کند، چرا که از سویی تولیدکنندگان اوپک برای افزایش سود خود تولیداتشان را افزایش خواهند داد و از سوی دیگر رشد قیمت‌ها افزایش تولید نفت شیل آمریکا را به دنبال خواهد داشت.

در این میان تحلیلگران AB برنشتاین تاثیر توافق را شدیدتر از دیگر تحلیلگران می‌دانند. کارشناسان AB برنشتاین بر این باورند که توافق بزرگان نفتی باعث می‌شود بازار نفت از فاز مازاد عرضه وارد فاز کسری عرضه شود. این موسسه برآورد کرده است که بازار نفت با کسری 800 هزار بشکه‌ای تولید مواجه شود. این در حالی است که دانیل هینس، تحلیلگر بازارهای کالایی بانک ANZ نیز اعلام کرده است پایبندی کامل تولیدکنندگان نفت به توافق برای کاهش 1/7 میلیون بشکه‌ای هرگونه افزایش تولید نفت شیل را بی‌اثر می‌کند، چراکه تولیدات نفت شیل خود در یک سال اخیر نزدیک به 800 هزار بشکه در روز کاهش یافته است. با این حال وی بر این باور است که بازار نفت راه طولانی تا رسیدن به کسری عرضه در پیش دارد. هینس نیز رسیدن قیمت نفت در سه ماه اول سال به 60 دلار بر بشکه را قابل دسترسی می‌داند. جاناتان بارات، رئیس صندوق سرمایه‌گذاری Alliance Securities نیز به خبرگزاری CNBC گفته است که توافق اوپک و غیراوپک هرچند کوتاه‌مدت است، اما نشان داد که کشورهای تولیدکننده نفت آماده همکاری برای افزایش قیمت‌ها در بازار نفت هستند. او بر این باور است که با رسیدن قیمت‌ها به 60 دلار افزایش تولید نفت شیل بر قیمت نفت فشار خواهد آورد. بارات برخلاف بسیاری از تحلیلگران بازار نفت به پایبندی روسیه و دیگر کشورهای تولیدکننده نفت به توافق اخیر خوش‌بین است. وی بر این باور است که تعهد به توافق بر سر کاهش قیمت نفت و رشد و ثبات در قیمت‌ها به نفع همه کشورها است، از این رو به آن پایبند می‌مانند. دانیل هینس تحلیلگر بانک ANZ نیز دیدگاهی مانند بارات دارد. وی نیز بر این باور است که اهرم فشار مالی دلیل پایبندی کشورها به توافق برای کاهش تولید است.

ریسک‌ها و تهدید‌ها

در مجموع باید گفت دو ریسک بزرگ پیش‌روی بازار نفت در ماه‌های آینده وجود دارد. اول کارشکنی و عدم پایبندی 22 تولیدکننده بزرگ نفت (11کشور عضو و 11 کشور غیرعضو اوپک) به توافق وین برای کاهش 1/6 میلیون بشکه‌ای تولید و دوم رشد تولید نفت شیل. کلاید راسل (Clyde Russell) تحلیلگر بازارهای کالایی خبرگزاری رویترز نیز این دو مورد را بزرگ‌ترین‌ ریسک‌های آینده بازار نفت می‌داند. وی با اشاره به اظهارات علی النعیمی، وزیر نفت سابق عربستان که گفته است: «متاسفانه ما اوپکی‌ها تقلب می‌کنیم»، احتمال عدم پایبندی به توافق را بسیار می‌داند. سابقه نه چندان روشن اوپک در پایبندی به توافق در کنار رقابت‌های اخیر آنها این احتمال را تقویت کرده است. در واقع تولیدکنندگان نفت در حالی برای کاهش تولید به توافق رسیدند که رقابت در بازارها برای افزایش سهم بازار در سطح بالایی قرار داشت.

رشد تولید نفت عربستان در ماه نوامبر یعنی ماهی که کشورهای عضو بیشترین مذاکرات را برای توافق داشتند و رسیدن آن به بیش از 10/7 میلیون بشکه نشان‌دهنده تداوم این رقابت‌ها است. از سویی آن‌طور که راسل در یادداشت روز گذشته خود اعلام کرده است، ایران نیز به پیروی از عربستان قیمت فروش نفت خود در ماه ژانویه را کاهش داده و بیشترین تخفیف ظرف 4 ماه اخیر را برای مشتریان خود در نظر گرفته است. از سویی راسل می‌گوید اطلاعات نشان می‌دهد که عراق قصد کاهش فروش نفت خود در ماه ژانویه را ندارد و تا‌کنون هیچ اعلامی از سوی این کشور به مشتریان نفتی داده نشده است. راسل تشویق تولیدکنندگان نفت شیل با رسیدن قیمت‎ها به 60 دلار در حالی که راه صادرات نفت آمریکا باز شده را یکی دیگر از خطرهای پیش روی نفت می‌داند. هرچندکه وی نیز بر این باور است که تولید نفت شیل نمی‌تواند آنچنان افزایش یابد که کاهش 1/6 میلیون بشکه‌ای نفت از سوی اوپک را جبران کند، با این حال احتمال دارد از سوی تولیدکنندگان دیگری مانند کانادا، برزیل و نروژ که خارج از توافق قرار دارند، شاهد افزایش تولید باشیم.