با ایجاد تابلویی جداگانه در فرابورس، نه‌تنها امکان تامین مالی بنگاه‌های کوچک و متوسط از طریق بازار سهام فراهم می‌شود، بلکه با متنوع‌سازی سبد سرمایه‌گذاری فعالان اقتصادی به تعمیق بازار سرمایه کشورمان کمک خواهد شد. بنگاه‌های کوچک و متوسط اقتصادی فعال در ایران سال‌ها است که برای تامین مالی و کسب نقدینگی از کانال بانکی اقدام کرده‌اند. با این حال با توجه به تصویب قوانین و دستورالعمل‌های مختلف، جریان اعطای تسهیلات به واحدهای تولیدی نه تنها روان نشده که بر پیچیدگی‌های آن نیز افزوده شده است. بررسی‌ها نشان می‌دهد که 98 درصد از تعداد شرکت‌های ثبت شده در کشور را شرکت‌های کوچک و متوسط تشکیل می‌دهند، با وجود این، سهم این بنگاه‌ها در تولید ناخالص داخلی بسیار کمتر از ظرفیت آنها است. کارشناسان یکی از دلایل این امر را فقدان سازوکار هدایت منابع مالی به سمت شرکت‌های کوچک و متوسط می‌دانند. این در حالی است که تجربه جهانی بنگاه‌های اقتصادی نشان از آن دارد که با استفاده از مکانیزم‌هایی مشخص، می‌توان بخش عمده‌ای از سرمایه در گردش واحدهای تولیدی را از طریق منابع مالی موجود در بازار سرمایه تامین کرد.

طبق اظهارات کارشناسان، 45 درصد از اشتغال جهانی و همچنین 33 درصد از GDP جهانی در اختیار این بنگاه‌های کوچک و متوسط است. در حال حاضر نیز در بسیاری از کشورهای جهان، به منظور توسعه بازار سرمایه به‌عنوان نهاد مکمل نظام بانکی، ایجاد بازار مجزا برای بنگاه‌های کوچک و متوسط (SME) نیز در دستور کار قرار گرفته است. فرآیند شارژ مالی بنگاه‌های کوچک از مسیر بورس در حالی به تازگی در ایران آغاز شده که این روش از اوایل دهه 1990 در دنیا مرسوم شده بود؛ «دنیای‌اقتصاد» در گزارش‌های پیشین به بررسی تجربه پنج کشور انگلستان، کانادا، آمریکا، هند و ترکیه در ایجاد بازار مجزا برای بنگاه‌های کوچک پرداخته بود. نتیجه کلی این گزارش‌ها نشان‌دهنده این مطلب بود که با ایجاد یک بازار مجزا نه تنها نقدینگی مورد نظر از این مسیر با سرعت بیشتر تامین خواهد شد بلکه چنین بازاری با ایجاد شفافیت و دسترسی به اطلاعات، امکان تصمیم‌گیری آگاهانه و کاهش ریسک را برای سرمایه‌گذاران فراهم می‌کند.

اهمیت ایجاد بورس SME

از آنجا که بورس‌های SME نقش حیاتی و کم نظیری در تامین مالی شرکت‌های کوچک و متوسط بازی می‌کنند، علاوه بر ساختار بورس‌های SME، آنچه در بهبود و ارتقای توانایی شرکت‌ها در بهره‌مندی از مزایای تامین مالی موثر است. آموزش روش‌های تامین مالی به شرکت‌های کوچک و متوسط است. در این راستا می‌توان به برخی مزایای این بازار از جمله ساده‌تر بودن قواعد پذیرش شرکت‌های کوچک و متوسط نسبت به پذیرش شرکت‌های بزرگ، مشارکت سرمایه‌گذاران آگاه به دلیل ریسک بالای این بازارها، کارآتر بودن روش تامین مالی مبتنی بر سرمایه نسبت به روش تامین مالی مبتنی بر وام در ایران، اهمیت فعالیت مشاوران مجاز و حسابرسان خبره و همچنین ایجاد بازاری برای حضور فعالیت‌های خطرپذیرتر اشاره کرد.

تسهیل پیش‌نیازهای ورود به بازار SME

در این راستا امیر هامونی، مدیرعامل فرابورس در اظهارات قبلی خود با تاکید بر تسهیل شرایط و الزامات ورود شرکت‌های کوچک و متوسط به بازار SME گفت: یکی از شاخص‌های توسعه بازارهای مالی این است که شرکت‌ها و صنایع بیشتری در بازار سرمایه حضور داشته باشند. با وجود بازار شرکت‌های کوچک و متوسط فرابورس طیف وسیعی از بنگاه‌‌های اقتصادی که در بسیاری از صنایع مختلف فعالیت می‌کنند با کسب پیش‌نیازهای حداقلی امکان حضور در بازار سرمایه و استفاده از تمامی مزایای آن را دارند. وی در ادامه به توضیح شرکت‌های SME و شرایط آنها پرداخت و گفت: در بازار سرمایه شرکت‌هایی که جمع حقوق صاحبان سهام آنها کمتر از 50 میلیارد تومان است در دسته شرکت‌های کوچک و متوسط طبقه‌بندی می‌شوند. این شرکت‌ها حتی اگر زیان‌ده باشند، در صورت ارائه چشم‌انداز روشن از سودآوری صورت‌های مالی حسابرسی شده امکان حضور در این بازار را خواهند داشت.

آغاز به کار بازار SME از هفته آینده

با وجود این پس از گذشت حدود یک‌سال ازانعقاد تفاهم‌نامه همکاری سه‌جانبه میان سازمان بورس اوراق بهادار و شرکت فرابورس ایران با سازمان صنایع کوچک و شهرک‌های صنعتی ایران، سرانجام نخستین شرکت این بازار هفته آینده با راه‌اندازی رسمی تابلوی SME در فرابورس ایران، شاهد شروع معاملات خود خواهد بود. در این راستا روز گذشته نشست خبری برای تشریح ظرفیت‌های شرکت «پتروصنعت گامرون» به‌عنوان نخستین شرکت پذیرش شده در بازار صنایع کوچک (SME) برگزار شد. در این مراسم بهنام محسنی، معاون شرکت فرابورس ایران اظهار کرد: طبق تعاریف به ثبت رسیده نزد سازمان بورس برای شرکت‌های کوچک و متوسط، به جای درنظرگرفتن سرمایه این شرکت‌ها در تقسیم‌بندی، حقوق صاحبان سهام لحاظ خواهد شد. بر این اساس حداقل حقوق صاحبان سهام SME‌ها معادل 100میلیارد تومان و حداکثر 50 میلیارد تومان است. وی با اشاره به اینکه ارزش اسمی هر برگه سهام نیز همان هزار ریال درنظر گرفته شده، گفت: طبق قوانین موجود هیچ سرمایه‌گذار خردی نمی‌تواند به خرید سهام این شرکت‌ها اقدام کند و در مقابل تمامی شرکت‌های حقوقی امکان خرید سهام در بازار (SME)را دارند. محسنی در ادامه با اشاره به مجاز بودن سرمایه‌گذاران نهادی به سرمایه‌گذاری در این بازار گفت: بر اساس این قانون سرمایه‌گذاران نهادی از جمله هلدینگ‌ها، لیزینگ‌ها، شرکت‌های بانک و بیمه، صندوق‌های بازنشستگی و صندوق‌های سرمایه‌گذاری، نهادهای دولتی و عمومی می‌توانند وارد این بازار شوند. همچنین سرمایه‌گذاران حقیقی و حقوقی که 5درصد یا بیش از 500 میلیون تومان از ارزش اسمی شرکت را خریداری کنند در زمره سرمایه‌گذاران نهادی قرار می‌گیرند.به گفته وی در موضوع سرمایه‌گذار نهادی اعضای هیات مدیره شرکت مدیران ناشر و افرادی که وظایف مشابه مدیر عامل را دارند نیز جزو سرمایه‌گذار نهادی محسوب می‌شوند.

اختصاص دو تابلو به SME

محسنی در ادامه با اشاره به تخصیص دو تابلوی مجزا به این شرکت‌ها گفت: این بازار شامل دو تابلوی دانش‌بنیان و تابلوی رشد خواهد بود؛ تابلوی اول شامل شرکت‌های دانش‌بنیان است که عموما خصوصیت های‌تک دارند. این دسته صرفا به ایجاد شاخص‌سازی برای SMEها کمک خواهند کرد.وی در ادامه افزود: در تابلوی رشد نیز هدف غایی و نهایی استقرار اصول حاکمیت شرکتی برای شرکت‌های SME پذیرش‌شده خواهد بود.معاون شرکت فرابورس ایران درخصوص معاملات این سهام نیز اظهار کرد: از نظر معاملاتی نیز دو نوع معامله برای این شرکت‌ها در نظر گرفته‌ایم؛ آن دسته از سهامی که بازار‌گردان دارند و معاملات سهام آنها پیوسته و به شیوه معاملات بازار اول و دوم فرابورس خواهد بود. دسته دوم نیز شرکت‌هایی هستند که بازار‌گردان رسمی ندارند. وی درخصوص جزئیات معاملات دسته دوم، توضیح داد: این شرکت‌ها در ساعت 8:30 تا 9 صبح ثبت سفارش شده و در ساعت 9 قیمت آپشن تعیین می‌شود و تا ساعت 12 قابل معامله است. در ساعت 12 نیز سفارش‌گیری مجدد از بازار انجام می‌شود تا قیمت مجددا بازنگری شود.

معاملات توافقی است

محسنی در ادامه اظهاراتش با اشاره به توافقی بودن معاملات در این بازار گفت: معاملات این بازار بدون دامنه نوسان قیمت انجام می‌شود و همچنین معاملات صورت‌گرفته در بازار SME توافقی خواهد بود و علت اصلی این موضوع نیز آن است که سهامداران فعلی باید به دلیل مسائل استراتژیک شرکت، در ورود سهامدار جدید به هم‌اندیشی برسند. وی درخصوص اینکه چرا سهامداران خرد حق ورود و سرمایه‌گذاری در این سهام را ندارند، گفت: هدف از سرمایه‌گذاری در این بازار کوتاه‌مدت نیست بلکه با یک دید بلند‌مدت و به دور از هرگونه سفته‌بازی خواهد بود. همچنین خریداران با توجه به ماهیت دانش‌بنیان بودن شرکت، باید آگاهی و اطلاعات کافی از نحوه و نوع فعالیت آن داشته باشند که این موضوع از سوی سهامداران جزء به سختی رعایت خواهد شد.

«پتروصنعت گامرون» در راه SME

همچنین در این نشست، رئیس هیات‌مدیره مجتمع «پتروصنعت گامرون» گفت: مهم‌ترین مشکل شرکت‌های کوچک و متوسط تامین منابع مالی و نقدینگی است. حامد واحدی با اشاره به اینکه بانک‌ها اغلب به شرکت‌های بزرگ تسهیلات می‌دهند، افزود: شرکت‌های کوچک و متوسط باید از بازار پول جدا شده و از طریق بازار سرمایه موفق باشند. وی اضافه کرد: شرکت‌های کوچک و متوسط در تمام دنیا بیشترین اشتغال‌زایی را با کمترین سرمایه‌گذاری دارند. وی با اشاره به اختصاص 33 درصد GDP جهانی به شرکت‌های کوچک و متوسط، این بازار را متعلق به بخش خصوصی دانست. عضو اتاق تهران همچنین با اشاره به ضرورت تسهیل قوانین برای این شرکت‌ها افزود: نظارت‌ها و بوروکراسی اداری نباید در این زمینه زیاد باشد. وی گفت: از هر پنج شغل دنیا که در حال ایجاد است، چهار شغل ازسوی شرکت‌های کوچک و متوسط همانند استارت‌آپ‌ها، وی‌سی‌ها و... ایجاد شده و این موضوع در ایران نیز در حال گسترش است.

رئیس هیات‌مدیره مجتمع پتروصنعت گامرون با اشاره به سابقه تاسیس این شرکت در سال 91 گفت: «گامرون» 5 هزار تن هگزامین، 5 هزار و 600 تن فرمالین و 10 هزار تن اوره فرمالدهید تولید می‌کند.وی در پاسخ به سوال خبرنگار ما مبنی‌بر دلایل تولید هگزامین به‌عنوان مهم‌ترین محصول شرکت با کمتر از ظرفیت اسمی افزود: تا سال گذشته به دلیل تحریم‌ها و عدم صادرات تولید را محدود نگه داشتیم، اما اکنون ظرفیت تولید خود را به‌طور کامل افزایش خواهیم داد. وی با اشاره به مصرف دارویی، آرایشی و بهداشتی هگزامین گفت: درجه خلوص تولید هگزامین شرکت ما بسیار بالاست که نشان از کیفیت مناسب‌تر دارد و به همین دلیل 95 درصد تولید آن صادر می‌شود. وی با اشاره به بهره‌برداری از واحد جدید تولید هگزامین شرکت تا دو سال آینده گفت: هندوستان، اندونزی، مالزی، استرالیا، اسپانیا و برزیل مشتری این محصول هستند. وی تصریح کرد: برند گامرون در هندوستان و اندونزی در کنار «سابیک» به فروش می‌رسد. وی درباره خوراک شرکت گفت: متانول را از شرکت‌های پتروشیمی شیراز و زاگرس تهیه می‌کنیم و کمتر از 10 درصد مصرف داریم.

واحدی درخصوص نحوه فروش محصولات نیز عنوان کرد: 95 درصد از فروش هگزامین به‌صورت صادراتی بوده و دو محصول دیگر هم در بازار داخلی و هم بازار خارجی به فروش می‌رسد. وی ادامه داد: بخشی از فروش به‌صورت نقد و بخشی هم غیرنقدی با دوره وصول مطالبات یک ماهه است. وی درباره اهداف این مجموعه اظهار کرد: تولید با کیفیت براساس استانداردهای جهانی، صادرات و رقابت با محصولات مشابه خارجی و حضور در بازارهای جهانی، رفع نیاز و خودکفایی هر چه بیشتر کشور از فرآورده‎های تولیدی، حفظ محیط‎زیست و کاهش آلودگی، صرفه‌جویی انرژی و افزایش بهره‎وری، جلوگیری از خام‌فروشی و افزایش ارزش افزوده، گسترش برند ایرانی در بازارهای معتبر پتروشیمی و حرکت در جهت تحقق اهداف اقتصاد مقاومتی مهم‌ترین‌ اهداف این شرکت است.

وی از «شگامرن» به‎عنوان یکی از بزرگ‌ترین واحدهای تولید‌کننده فرمالین در کشور و خاورمیانه یاد کرد و گفت: استفاده از سیستم کنترل گسترده BCS و PLC، وجود دانش فنی و توانایی در احیای کاتالیست برای تداوم تولید، توانایی در تولید اوره فرمالدهید با مشخصات مورد نظر مشتری، بازیابی مواد از پساب صنعتی، استفاده از محصولات تولیدی به‎عنوان مواد اولیه واحدهای دیگر صنایع شیمیایی رزین و سیمان از مهم‌ترین‌ ویژگی‎های این مجموعه است.مدیرعامل این شرکت همچنین درخصوص کاربرد محصولات این مجموعه توضیح داد: کاربرد محصولات برای صنایع شیمیایی، چوب، رنگ‎سازی، رزین و پلیمر، ماده ضدعفونی‌کننده، صنایع آرایشی و بهداشتی، صنایع سیمان، صنایع آزمایشگاهی، حوزه پتروشیمی و صنایع لاستیکی و پلاستیکی است.واحدی در توضیح طرح و توسعه این مجموعه نیز گفت: شرکت گامرون در نظر دارد نسبت به احداث طرح توسعه محصولات جدید با گریدهای تخصصی آزمایشگاهی و دارویی که همگی جزو صنایع فناوری برتر هستند و ارزش افزوده فراوانی دارند، اقدام کند.به گفته وی در زمینه تیومتانول این شرکت برای اولین بار در ایران قصد فعالیت دارد و امید است در حداقل زمان طرح توسعه آن انجام شود و به سمت صادرات حرکت کنیم.

ورود اولین VC به بازار

همچنین نشست روز گذشته فرابورس با برگزاری جلسه معارفه نخستین صندوق جسورانه به نام «رویش لوتوس» همراه بود.در این جلسه سید‌مهدی علم‌الهدی، معاون پذیرش ناشران فرابورس، اظهار کرد: علاوه بر این صندوق، چند صندوق جسورانه دیگر نیز درخواست تاسیس داده‌اند که در آینده نزدیک شاهد پذیره‌نویسی آنها خواهیم بود. وی در ادامه با اشاره به اینکه صندوق‌های جسورانه به رشد و اعتلای علم و دانش جدید در کشور کمک می‌کند،گفت: راه‌اندازی صندوق‌های سرمایه‌گذاری جسورانه یکی از مهم‌ترین‌ اهداف فرابورس بوده و در شکل‌گیری این صندوق‌ها سعی شده ساختارهای رایج دنیا در آن رعایت شود تا اگر سرمایه‌گذار خارجی به ایران آمد، با موضوع ناآشنا و جدیدی مواجه نباشد. علم‌الهدی گفت: صندوق‌های جسورانه برای تشکیل و اجازه نیازی به صدور مجوز و نظارت سازمان بورس ندارند و می‌توانند از ظرفیت‌های بازار سرمایه ایران استفاده کنند. معاون پذیرش و ناشران فرابورس ادامه داد: اساسنامه و امیدنامه پیشنهادی سازمان بورس در هیات مدیره مطرح‌شده و مورد‌تایید قرار گرفته است. علت این‌که بورس به این مقوله ورود کرد، این بود که فعالان این حوزه با توجه به الزامات قانون تجارت درباره‌ اداره شرکت‌ها مشکلاتی داشته‌اند. قانون توسعه ابزارها اجازه ویژه را به سازمان بورس داده بود که صندوق‌هایی را با اساسنامه مصوب سازمان ایجاد کنند و این اساسنامه امکان تغییر دارد.علم‌الهدی اظهار کرد: صندوق‌های جسورانه سال‌هاست در کشورهای توسعه‌یافته وجود دارد و باید در کشور ما نیز ایجاد می‌شد. خوشبختانه در حال حاضر در مقطع تاسیس و پذیره‌نویسی اولین صندوق جسورانه هستیم که رویداد مهمی برای بازار سرمایه است.

پذیره‌نویسی صندوق جسورانه رویش لوتوس به‌عنوان نخستین VC

مدیرعامل تامین سرمایه لوتوس پارسیان نیز در این جلسه حضور شرکت‌های دانش‌بنیان و براساس فناوری را ضرورتی اجتناب‌ناپذیر دانست و گفت: باید بسترهای لازم برای سرمایه‌گذاری در این شرکت‌ها ایجاد شود. علی تیموری شندی افزود: 85 درصد از محرک‌های رشد اقتصادی در دنیا از حوزه‌های فناورانه و دانش‌بنیان هستند. وی همچنین اضافه کرد: در طول 7 سال گذشته 43 درصد از اشتغال‌زایی در دنیا به‌ویژه در آمریکا مربوط به این شرکت‌ها بوده است. وی تصریح کرد: در کشوری مثل آمریکا هر یک دلار سرمایه‌گذاری در بخش مزبور بیش از 6 دلار درآمد ایجاد می‌کند.

وی با اشاره به اینکه در ایران شرکت‌های بزرگی که به مرحله تجاری‌سازی رسیده و در ابعاد ملی و بین‌المللی فعالیت کنند نداشتیم، گفت: بازار سرمایه در حال رشد است و نهادهای مالی همانند تامین سرمایه‌ها در زمینه حاکمیت شرکتی، راهبری شرکتی و تنوع‌بخشی ابزارهای جدید فعال شده‌اند و کمک بزرگی در این زمینه هستند.وی با اشاره به صندوق جسورانه «رویش لوتوس» به‌عنوان نخستین صندوق VC کشور گفت: این صندوق در حوزه سلامت با رویکرد زیست فناوری فعال می‌شود. وی همچنین با تاکید بر مشارکت و همکاری موسسه رویان به‌عنوان یکی از چهار پژوهشگاه معتبر دنیا گفت: بخش عمده پرتفوی ما در بخش‌های سلول‌درمانی است که به‌صورت انحصاری با رویان همکاری می‌کنیم و از این بابت شبیه صندوق‌های دیگر نخواهیم بود. وی تصریح کرد: سرمایه‌گذاری در این صندوق باید با دید بلندمدت صورت گیرد.تیموری افزود: این صندوق در بلندمدت می‌تواند بالای صد‌درصد بازدهی داشته باشد اما در سال اول هیچ سودی تقسیم نخواهد کرد.وی افزود: در مرحله اول قرار است 15 میلیارد تومان سرمایه جذب کنیم اما اگر بازار تمایل داشته باشد این عدد را در همان مرحله به 35 میلیارد تومان افزایش خواهیم داد.