٢٦ دی‌ماه ٩٤ ضربان قلب تک تک ایرانیان تند می‌زد، همه نگاه‌ها به وین بود؛ آیا تحریم‌ها لغو می‌شود یا ادامه پیدا می‌کند؟ تا این که بالاخره در ساعت پایانی ۲۶ دی ماه ۱۳۹۴، یوکیا آمانو، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، در اطلاعیه‌ای اعلام کرد که ایران تمام تعهدات خود را تحت برجام اجرایی کرده و اجرای آنها مورد تأیید آژانس است.

کمی بعد در ساعت اولیه روز ۲۷ دی‌ماه ۱۳۹۴ (۱۷ ژانویهٔ ۲۰۱۶)، بیانیهٔ اجرایی شدن برجام و لغو همه تحریم‌های اتحادیه اروپا و ایالات متحده آمریکا و همه قطعنامه‌های تحریمی شورای امنیت سازمان ملل علیه ایران، در مقر آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در وین، از سوی فدریکا موگرینی، نماینده عالی اتحادیه اروپا در سیاست خارجی و امور امنیتی و محمد جواد ظریف، وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران قرائت شد.

با قرائت این بیانیه برنامهٔ جامع اقدام مشترک (برجام) اجرایی شد که به موجب آن بلافاصله کلیهٔ تحریم‌های مرتبط با برنامه هسته‌ای ایران از هشت سال گذشته برچیده شد.

بلافاصله پس از اعلام این بیانیه، بیژن زنگنه، وزیر نفت گفته بود: « این کاری بود کارستان که در تاریخ دیپلماسی دست کم یکصد سال اخیر ایران بی سابقه است من همیشه خودم را مدیون تدبیر همه کسانی می دانم که ملت ما را از گودال وحشتناکی که با بی تدبیری بدان افتاده بود خارج کردند وظیفه ویژه خودم هم می دانم که از مقام معظم رهبری به خاطر پافشاریشان بر منافع دراز مدت ملی و این موفقیت بزرگ صمیمانه قدر شناسی کنم.»

حالا یکسال از آن بیانیه تاریخی سپری شد؛ «برجام نفت را زنده کرد» و صنعت نفت هم حقش را به برجام ادا کرد و«برجام را زنده نگه داشته است»؛ از همین روست که حسن روحانی، رئیس جمهوری گفته است: صنعت نفت کشور حداکثر استفاده را از فضای برجام داشته است.

امیرحسین زمانی نیا، معاون امور بین الملل و بازرگانی وزیر نفت که از او بعنوان عضو سابق تیم مذاکره کننده هسته ای نام برده می شود، فعالیت‌های برجامی صنعت نفت را در سه بخش نفت، تجهیزات، سرمایه گذاری و تامین منابع مالی پس از اجرای برجام تشریح کرد.

وی گفت: گشایش‌های برجام در صنعت نفت و گاز ما سبب شد که ما بتوانیم از تمام ظرفیت خودمان برای توسعه، تولید و صادرات استفاده کنیم و هیچ مانعی به خصوصی در این زمینه نداریم.

صنعت نفت تشنه سرمایه گذاری

معاون وزیر نفت با یادآوری این که ما در طول سالیان دراز در صنعت نفت و گازمان سرمایه گذاری خوب نکردیم، تصریح کرد: با توجه به این موضوع، تولید نفت و گازمان همگون و متناسب با ذخایرمان نیست.

وی با بیان که در طول سه سال گذشته کارهای زیادی در صنعت نفت انجام و سرعت این کارها پس از برجام افزایش پیدا کرده است، افزود: همه دنیا اذعان می‌کند صنعت نفت و گاز ایران به طور چمشگیری توسعه پیدا کرده است.

معاون امور بین الملل و بازرگانی وزیر نفت، آمار صادرات نفت خام و میعانات گازی ایران را از سال ١٣٩٠ تاکنون این گونه عنوان کرد: میزان صادرات نفت خام و میعانات گازی در سال ١٣٩٠، ٢ میلیون و ٤٨٧ هزار بشکه در روز، در  سال ١٣٩١، یک میلیون و ٣٦١ هزار بشکه در روز و در سال ١٣٩٢، یک میلیون و ٢٨٤ هزار بشکه در روز و قبل از اجرای برجام در سال ١٣٩٤، یک میلیون و ٣٩٨ هزار بشکه در روز بوده است. 

معاون وزیر نفت، میانگین صادرات روزانه نفت خام و میعانات گازی ایران را در نه ماهه ابتدای سال ١٣٩٥ و پس از اجرایی شدن برجام، ٢ میلیون و ٥٧٠هزار بشکه در روز عنوان و تاکید کرد البته این میزان در آذر ماه امسال (دسامبر٢٠١٦) به بیش از ٢ میلیون و ٨٣٠ هزار بشکه در روز رسیده است. در واقع در مقایسه با قبل از برجام، صادرات نفت خام و میعانات گازی کشور، بیش از دو برابر شده است.

درآمد ٢٩ میلیارد دلاری نفت در ٩ ماهه امسال

معاون امور بین اللملل و بازرگانی وزیر نفت در ادامه تشریح فعالیت‌های پسابرجام در صنعت نفت به دریافت وجوه حاصل از فروش نفت اشاره کرد و گفت: بعد از اجرای برجام پول حاصل از صادرات نفت ایران به طور مرتب دریافت و به خزانه دولت واریز می شود.

وی افزود: درآمد نفتی کشور در نه ماهه امسال ٢٩ میلیارد دلار بوده است که این رقم بعد از ماه آذر با توجه به توافق اوپک به نحو چشمگیری افزایش پیدا خواهد کرد.

زمانی نیا با بیان این که مسائل مربوط به نفتکش‌ها از جمله  بیمه، پرچم، کلاس، رده بندی نیز با اجرای برجام حل شده است، اظهار کرد: هم اکنون نفتکش‌های ایرانی مشکلی برای استفاده از پرچم کشورهای مختلف ندارند و خرید قطعات و تجهیزات چه در داخل و چه در خارج از کشور با سهولت و هزینه‌های کمتر انجام می‌شود.

وی، آزادسازی تجهیزات توقیف شده ایران در کشورهای مختلف از جمله شرکت زیمنس را از دیگر دستاوردهای برجام در صنعت نفت عنوان کرد و گفت: خرید تجهیزات هم اکنون نه تنها از تولیدکنندگان اصلی خریداری می‌شود بلکه هزینه خرید تجهیزات بسیار کمتر شده است.

معاون امور بین الملل و بازرگانی وزیر نفت تاکید کرد: این اتفاقات در سایه برجام و نحوه مدیریت درست وزارت نفت با همراهی کارکنان این صنعت محقق شده است.

دستاوردهای نفتی برجام و رقابت شرکت‌های خارجی برای حضور در ایران

معاون امور بین الملل و بازرگانی وزیر نفت با بیان که برجام سبب رقابت شرکت‌های بزرگ خارجی برای حضور در پروژه‌های صنعت نفت ایران شده است، گفت: این وضع به ایران برای انتخاب شرکایش حق انتخاب می‌دهد تا بهترین شرکت را با هزینه کمتر، کیفیت کار بهتر و سهم بیشتر شرکت‌های خصوصی ایران در پروژه‌ها انتخاب کند.

زمانی نیا با اشاره به این که شرکت ملی نفت ایران پس از اجرای برجام حدود ١٥ تفاهم نامه در قالب MOU و HOA امضا کرده که قرار است این میزان تا پایان امسال به حدود ٢٥ برسد، افزود: ارزش این تفاهم‌نامه ها حدود ٤٠ میلیارد دلار برآورد شده است که در صورت منتهی شدن به قرارداد جذب صنعت نفت می‌شود.

به گفته وی، موافقت نامه اصولی (HOA) امضا شده برای فاز ١١ پارس جنوبی با شرکت‌های توتال فرانسه، سی ان پی سی چین و پتروپارس به ارزش حدود ٥ میلیارد دلار، از دیگر تفاهم‌نامه ها جلوتر است.

معاون وزیر نفت همچنین درباره دستاورد برجام در بخش پالایش و پخش و پتروشیمی هم اظهار کرد: شرکت‎های پالایش و پخش تا کنون ٦ مذاکره جدی درباره قرارداد تامین منابع مالی انجام داده که ارزش آن ١١ میلیارد دلار برآورد شده است.

وی از نوسازی پالایشگاه تهران، بندرعباس، تبریز، آبادان و اصفهان بعنوان طرح‌های نام برد که مذاکره برای تامین مالی طرح توسعه آن‌ها با شرکت‌های از کره جنوبی، چین و ژاپن انجام شده است.

زمانی نیا به مذاکره شرکت ملی صنعت پتروشیمی و شرکت‎های پتروشیمی داخلی ایران با هشت شرکت خارجی از کشورهای آلمان، اسپانیا، ایتالیا، ژاپن و فرانسه برای سرمایه گذاری در صنعت پتروشیمی اشاره کرد و افزود: ارزش این میزان مذاکره در صورت امضای قرارداد بیش از ١٠ میلیارد دلار است.

این دیپلمات وزارت نفت درباره این که اگر برجام نبود، چه وضعی هم اکنون وجود داشت، اظهار کرد: روشن است؛ صادرات نفتمان به صفر می‌رسید و طبیعتا تولید نفت ایران نیز کاهش پیدا می‌کرد و در این شرایط باید شاهد خروج تعداد زیادی از نیروهای صنعت نفت می‌شدیم.

زمانی نیا در واکنش به کسانی که معتقدند برجام هیچ دستاوردی برای صنعت نفت نداشته و افزایش خام فروشی را به همراه داشته است، اظهار کرد: در سیاست‌های کلی ابلاغی ولی امر مسلمین به وزارت نفت  که هشت بند آمده است بر افزایش ظرفیت تولید صیانت‌شده نفت، متناسب با ذخایر موجود و برخورداری کشور از افزایش قدرت اقتصادی، امنیتی و سیاسی و افزایش ظرفیت تولید گاز متناسب با حجم ذخایر کشور به منظور تأمین مصرف داخلی و حداکثرِ جایگزینی با فرآورده‌های نفتی تاکید شده است که وزارت نفت در این جهت گام‎های چشمگیری برداشته است.

وی با تاکید براین که برداشت نفت و گاز ایران هم اکنون متناسب با بزرگترین دارنده ذخایر نفت و گاز جهان نیست، تصریح کرد: ظرفیت و مازاد تولید برای یک کشور قدرت سیاسی و نفوذ بین المللی را به همراه می‌آورد.

معاون وزیر نفت به اقدامات وزیر نفت در نشست اخیر اوپک اشاره کرد و  گفت: آقای مهندس زنگنه نشان داد که نفت ایران پتانسیل افزایش نفوذ بین المللی کشور را دارد؛ در واقع با استفاده از برجام و راهبری وزیر محترم نفت، ضریب امنیت ملی کشور بالا رفته است.

زمانی نیا ادامه داد: این که عده‌ای می‌گویند برجام دستاوری نداشته است حرف سیاسی است، و با نزدیک شدن به انتخابات این حرف‌ها بیشتر می‌شود که سیاسی و جناحی است. برجام در چارچوب محدود خود دستاوردهای بزرگی برای کشور بویژه صنعت نفت داشته است اما حتماً از آمریکا، دوستی برای ایران نساخته است. آمریکا طبیعتا همچنان به خصومت‌های خود با ایران ادامه می‌دهد و برجام را نیز تا جایی که بتواند مضیق تفسیر خواهد کرد.

وی با بیان این که هیچ عقل سلیمی نمی‌تواند انکار کند که برجام سبب شد رونق و امید به کشور بازگردد، تصریح کرد: ایران هم اکنون بخاطر برجام، نیروی انسانی ماهر و موقعیت استراتژیکی که دارد می‌تواند با کشورهای که به دنبال جذب سرمایه گذاری خارجی هستند رقابت خوبی داشته باشد.

معاون امور بین الملل و بازرگانی وزیر نفت تاکید کرد: برجام به ما حق انتخاب داد که از میان کاندیدای سرمایه گذاری در ایران بهترین را انتخاب کنیم و همچنین با تحولات صنعت نفت بعد از برجام ضریب امنیت ملی افزایش پیدا کرد.