رشد اندک نماگر بازار سهام در شرایطی رقم خورد که بخش عمده معاملات روز گذشته به گروه خودرو و ساخت قطعات (به ویژه نماد معاملاتی شرکت خودروسازی سایپا) اختصاص داشت. به نظر می‌رسد که پس از مدت‌ها، بار دیگر توجه فعالان بازار به گروه خودرویی جلب شده است. کل ارزش معاملات بورس تهران روز گذشته تقریبا 259 میلیارد تومان بود. از این میزان 208 میلیارد تومان به معاملات خرد سهام و حق تقدم در نمادهای عادی اختصاص داشت. این در حالی است که ارزش معاملات در نماد «خساپا» بیش از 48 میلیارد تومان بود. به عبارت دقیق‌تر معاملات سهام سایپا به تنهایی تقریبا 23 درصد از کل ارزش معاملات بورس تهران را تشکیل داد. توجه به نمادهای زیر مجموعه گروه خودرویی روز گذشته در حالی افزایش یافت که شرکت‌های حاضر در این گروه همچنان با مشکلات قابل توجهی دست و پنجه نرم می‌کنند. ضمن اینکه عرضه‌های سنگینی که در نماد «خساپا» رخ داد، می‌تواند پایانی باشد بر هیجان خرید سهام گروه خودرو و ساخت قطعات.

بازخوانی رفتار سهام خودرویی

درست یک سال از اجرایی شدن برجام و مورد توجه قرار گرفتن سهام شرکت‌های خودرویی می‌گذرد. پس از آغاز برنامه جامع اقدام مشترک بین ایران و کشورهای 1+5، ترافیک خبرهای مثبت درباره شرکت‌های این گروه و قراردادهای پرطمطراق با طرف‌های تجاری خارجی، افزایش یافت. در نتیجه فعالان بازار که پس از مدت‌ها صبر برای پایان یافتن مذاکرات هسته‌ای، برای سرمایه‌گذاری در بورس بی‌قرار بودند برای خرید سهام شرکت‌های خودروساز و قطعه‌ساز صف بستند. در نتیجه تمایلات شدید بازار، شاخص گروه خودرویی در زمستان سال گذشته بیش از 200 درصد رشد نشان داد. با آغاز سال مالی جدید، رفته‌رفته انتظارات فعالان بازار به تعادل رسید و قیمت در سهام شرکت‌های خودروساز از ابتدای سال جاری رو به نزول گذاشت. زیان متوسط سهامداران گروه خودرویی از ابتدای سال جاری تا کنون بالغ بر 32 درصد بوده است. از این رو باید گفت شاخص این گروه از ابتدای سال جاری افت قابل توجهی را تجربه کرده است.

حالا پس از تقریبا یک سال هیجان خرید سهام گروه خودرویی از روز دوشنبه هفته جاری بالا گرفته است. این هیجان با آنچه در سال گذشته برای نمادهای خودرویی رخ داد تفاوت‌های اساسی دارد. در سال گذشته و پس از انعقاد تفاهم‌نامه‌ها قراردادهای خودروسازان با شرکای خارجی، هیچ مقیاس کمی برای پیش‌بینی آینده خودرویی‌ها وجود نداشت. اگر از خریداران سوال می‌شد که چرا سهام خودرویی می‌خرند، پاسخ این بود که اوضاع خودروسازان بهتر خواهد شد، اما معیاری برای ارزیابی ابعاد بهبود شرایط وجود نداشت. به هر ترتیب سال گذشته تمام نمادهای خودروساز مورد استقبال خریداران قرار گرفتند. اما این بار نمادهای زیرمجموعه سایپا و به ویژه خود نماد شرکت سایپا بود که مورد توجه ویژه فعالان بازار قرار گرفت. این در حالی است که از سال گذشته تا‌کنون، فعالان بازار دریافته‌اند برای بهبود قابل توجه وضعیت خودروسازان راه درازی در پیش است و نمی‌توان به این زودی‌ها از این شرکت‌ها انتظار معجزه داشت. خصوصا که بازار داخلی خودرو هنوز رونق شایسته‌ای ندارد.

علاوه بر این در سال گذشته فروشنده قابل توجهی در نمادهای خودرویی وجود نداشت. اگرچه فروشندگان بالقوه‌ای مانند صندوق بازنشستگی کارکنان فولاد در آن دوره هم برای فروش سهام دست به ماشه بودند، اما میزان هیجان سمت تقاضا در بازار سهام به حدی بالا بود که فروشنده‌های بالقوه را برای نگهداری سهام ترغیب می‌کرد. درباره صندوق بازنشستگی کارکنان فولاد نیز توافقاتی برای عدم عرضه شکل گرفته بود که اخبار آن در رسانه‌های مختلف نیز منتشر شد. اما حالا چند نکته منفی درباره سهام شرکت‌های خودروساز وجود دارد که قاعدتا جلوی رشد انفجاری سهام شرکت‌های خودروساز را خواهد گرفت یا دست‌کم نباید انتظار داشت که رشدی مانند رشد سال گذشته برای این صنعت رخ دهد. از یک طرف در بخش واقعی اقتصادی این شرکت‌ها هنوز گشایشی صورت نگرفته است. ابعاد قراردادهای خودرویی همان قدر نامشخص است که در سال گذشته بود، اما حالا یک سال از اولین باری که بحث قراردادهای شرکت‌های خودرویی باز شد، گذشته است و در این مدت سهام این شرکت‌ها ریزش قابل توجهی را تجربه کرده‌اند. ضمن اینکه وضعیت سودسازی شرکت‌های خودروساز و قطعه‌ساز نیز بهبود چندانی نیافته است. بنابراین شاید خریداران خفیف‌تر از سال گذشته برای خرید سهام خودرویی رغبت نشان دهند.

در روزهای اخیر صندوق بازنشستگی کارکنان فولاد نشان داده است که برای تامین نقدینگی مورد نیاز خود حاضر است حتی تمام سهام خود را در شرکت خودروسازی سایپا به فروش برساند و این بار خبری از تلاش برای توافق با این صندوق برای کنترل عرضه‌ها وجود ندارد. علاوه بر فروشندگان حقوقی مانند صندوق کارکنان صنعت فولاد، تعداد قابل توجهی از سهامداران حقیقی و حقوقی وجود دارند که هنوز می‌توانند با فروش سهام سایپا سود قابل توجهی شناسایی کنند. نباید فراموش کرد که با وجود افت سهام شرکت‌های خودروساز از ابتدای سال جاری، بازدهی شاخص این صنعت از ابتدای زمستان پارسال تا‌کنون بیش از 100 درصد است. بنابراین هستند فروشندگانی که در هر قیمتی ممکن است حاضر به فروش باشند.

در این‌باره می‌توان چند سناریو را برای شفاف‌تر دیدن فضای کنونی مطرح کرد. در سناریوی اول، رشد اخیر قیمت و تقاضای قابل توجهی که برای خرید سهام خودرویی (به ویژه سایپا) ایجاد شد، می‌تواند کاملا هیجانی باشد. در این صورت با عرضه سنگینی که از طرف اشخاص حقوقی انجام شد، می‌توان ادعا کرد که این هیجان احتمالا پایان پذیرفته است. چنانچه تنها هیجان باعث شده باشد که عموم فعالان بازار برای خرید «خساپا» صف‌های سنگین تشکیل دهند، با عرضه‌های سنگینی که پیش آمد این سیگنال به بازار مخابره شد که دیگر روی گروه خودرویی برای سفته‌بازی حساب باز نکنید.

سناریوی دومی که احتمال صحت کمتری دارد، این است که خبری در شرکت خودروسازی سایپا وجود دارد که هنوز رسما منتشر نشده است و برخی از آن مطلع هستند. از آنجا که روی شبکه کدال اطلاعیه‌ای درباره سهام شرکت‌های خودروسازی نیامده است، صحت این سناریو می‌تواند به معنای اتهام معاملات با استفاده از اطلاعات نهانی باشد. حضور اشخاص حقوقی با حجم‌های قابل توجه در سمت سفارش خرید می‌تواند چنین فرضیه‌ای را تقویت کند اما باید پذیرفت که سازمان بورس این روزها بسیار بیشتر از گذشته روی معاملات مشکوک حساس شده است.

سناریوی سومی که باز هم احتمال چندان بالایی ندارد، این است که صندوق بازنشستگی کارکنان فولاد تصمیم داشته باشد عرضه‌های خود را برای مدتی کاهش دهد. با توجه به اوضاع نه چندان مطلوب این صندوق، بعید است که در صورت وجود تقاضا، مدیران صندوق برای عرضه‌های بیشتر تردید کنند. با فرض صحت این سناریو، بازهم دلیل محکمی برای صعود قیمت سهام «خساپا» وجود ندارد. ضمن اینکه در صورتی که این فرض صحیح باشد، باز هم به گونه‌ای استفاده از اطلاعات نهانی محرز می‌شود. چرا که قاعدتا کسانی بیشترین حجم خرید را در روز گذشته داشته‌اند که به گونه‌ای از توقف احتمالی عرضه‌های صندوق کارکنان فولاد مطلع بوده‌اند. حال باید به انتظار نشست تا اطلاعات دقیق عرضه و تقاضا از سوی سهامداران درصدی این شرکت منتشر شود.

«وتجارت» در آستانه بازگشایی

از اتفاقات قابل توجه روز گذشته می‌توان به انتشار شفاف‌سازی بانک تجارت درباره فرجام ذخایر اشاره کرد. روز گذشته با انتشار یک نامه مفصل از جانب سازمان بورس همراه با 6 نامه پیوست شده، جدیدترین وضعیت بانک تجارت به تصویر کشیده شد. به نظر می‌رسد که همین روزها باید شاهد برگشت سهام بانک تجارت به تابلوی معاملات بورس تهران باشیم تا آخرین تکانه‌های اصلاح ساختار مالی بانک‌ها نیز در بازار سهام منعکس شود. به نظر می‌رسد که با بازگشایی نماد سایر بانک‌ها، شاخص بورس یک ریزش قابل توجه دیگر نیز در راه دارد. شاید همین موضوع است که باعث شده نهاد ناظر تا می‌تواند بازگشایی نماد بانک تجارت را به تعویق بیندازد. اگرچه هنوز صورت‌های کامل مالی بانک صادرات منتشر نشده است، اما بانک تجارت مدتی است که مشکل عمده‌ای برای بازگشایی ندارد. نهاد ناظر احتمالا شرایط فعلی بازار را برای بازگشایی نماد بانک‌تجارت مناسب نمی‌داند، اگرنه این نماد باید در هفته گذشته بازگشایی می‌شد. اگرچه نهاد ناظر تلاش دارد آنچه به صلاح فعالان بازار است را عملی کند، اما به‌نظر می‌رسد در این زمینه خاص باید شجاعت بیشتری نشان داده و به سرعت نمادهای مذکور را بازگشایی کند تا بازار سهام بیش از این از قفل‌شدگی برخی منابع خود رنج نبرد.

در این میان و با انتشار نامه شفاف‌سازی بانک تجارت، عملکرد سهامداران و فعالان روی نماد بانک ملت نیز جالب توجه بود. به نظر می‌رسد که اشخاص حقوقی در نماد وبملت تلاش داشتند با رنج‌کشی مثبت فضای روانی ناشی از بازگشایی قریب‌الوقوع نماد بانک تجارت را تلطیف کنند. اگرچه در نهایت قدرت خرید و فروش حقوقی‌ها در این نماد برابری کرد، اما تلاش برای حمایت از این نماد قابل مشاهده بود. در میانه‌های ساعات معاملات قیمت سهام بانک ملت تا 120 تومان نیز پیش رفت اما در نهایت پایین‌تر از قیمت پایانی بسته شد. سهام بانک ملت در هفته گذشته، پس از 6 ماه توقف به تابلوی معاملات بازگشت و در همان روز بیش از 37 درصد افت کرد. انتظار می‌رفت که با افت شدید قیمت در این نماد، برخی فعالان بازار قیمت‌های فعلی را ارزنده یابند و به‌طور طبیعی از قیمت در این نماد حمایت کنند، اما در عمل به‌نظر می‌رسد که فعالان بازار همچنان منتظر روشن شدن تکلیف سایر نمادهای بانکی هستند.

مروری بر آمار معاملات دیروز

در داد و ستدهای روز گذشته بورس تهران بیش از یک میلیارد و 758 میلیون برگه سهم، حق تقدم به ارزش 2 هزار و 585 میلیارد ریال در 89 هزار نوبت معاملاتی و سایر ابزارهای مالی توسط سرمایه‌گذاران دست‌به‌دست شد و در نتیجه معاملات دیروز شاخص کل 14 واحد بالا رفت و در مرز 78 هزار واحدی ایستاد. شاخص کل هم‌وزن نیز 30 واحد (معادل 0/2 درصد) افت کرد و در عدد 15 هزار و 740 واحد ایستاد.

از میان گروه‌های 37گانه بورسی، روز گذشته 13 صنعت با رشد شاخص‌های خود مواجه شدند. در صدر این گروه‌ها، گروه‌های استخراج سایر معادن (با تک نماد کماسه)، محصولات چوبی، زراعت و محصولات کاغذی قرار گرفتند. سهامداران این گروه‌ها در روز گذشته به ترتیب با بازدهی 3/3، 2/8، 2/7 و 2/4 درصدی روبه‌رو‌ شدند و از این منظر بیشترین سود روزانه را دریافت کردند. در طرف دیگر نیز شاخص 22 صنعت با افت مواجه شدو بیشترین زیان شاخصی برای گروه‌های ساخت دستگاه‌های ارتباطی، منسوجات و بیمه و صندوق‌های بازنشستگی رقم خورد. سهامداران این گروه‌ها به ترتیب با زیان 3/4، 2/3 و 1/8 درصدی مواجه شدند. دیروز نمادهای سایپا، بانک ملت، پارس‌خودرو، مخابرات، گروه پتروشیمی سرمایه‌گذاری ایرانیان و فولاد خوزستان با بیشترین تاثیر مثبت باعث رشد 14 واحدی شاخص کل شدند و این متغیر به رقم 77هزار و 975 رسید. این در حالی بود که گل‌گهر بیشترین تاثیر منفی را بر این متغیر ثبت کرد. شاخص بازار اول دیروز 36 واحد بالا رفت اما شاخص بازار دوم 116 واحد افت کرد. همچنین در روز گذشته گروه‌های خودرو، فلزات اساسی و شیمیایی‌ها با بیشترین حجم و ارزش معاملات در صدر برترین گروه‌های صنعت قرار گرفتند. صدرنشینی بازار نیز با بیشترین رشد قیمت متعلق به نمادهای مارگارین، فرآورده‌های نسوز‌پارس، سامان‌گستر اصفهان، درخشان‌تهران، فرآوری مواد معدنی، پگاه آذربایجان‌غربی و کاغذسازی کاوه بود. در مقابل نمادهای نساجی بروجرد، بیمه دانا، داروسازی دکتر عبیدی، چرخشگر، سخت‌آژند، حمل‌ونقل‌ پتروشیمی و نصیر ماشین با بیشترین کاهش قیمت در انتهای جدول معاملات نشستند.

سرمایه‌گذاران دیروز برای خرید اوراق مشارکت شهرداری سبزوار، واحدهای صندوق امین‌یکم، کیان، صکوک مرابحه سایپا، حق تقدم داروسازی دکتر عبیدی، سهام سامان‌گستر اصفهان و اوراق مشارکت ملی نفت ایران بیشترین تقاضای خرید را ثبت کردند. در سوی دیگر بازار واحدهای صندوق پارند پایدار سپهر، حق تقدم داروسازی دکتر عبیدی، اوراق مشارکت ملی نفت ایران، صکوک بنا گستر کرانه، اوراق مشارکت شهرداری مشهد و سهام داروسازی دکتر عبیدی با بیشترین عرضه‌ها و سنگین‌ترین صف‌های فروش مواجه شدند. در پایان معاملات دیروز حق تقدم پارس‌خودرو با معامله 426 میلیون سهم بیشترین حجم معاملات و سایپا با معامله 48 میلیارد تومان بیشترین ارزش معاملات را داشتند.