سوئیفت یک سازمان بلژیکی متعلق به بانک‌های بزرگ بین‌المللی است که زیر نظر بانک مرکزی اتحادیه اروپا، فدرال رزرو آمریکا و بانک‌های مرکزی چند قدرت اقتصادی دیگر کار می‌کند و تقریباً تمام بانک‌های دنیا برای معاملات خود از خدمات این سازمان استفاده می‌کنند. سوئیفت ارائه‌‌دهنده خدمات به موسسه‌‌های مالی نیز هست و بیشتر مشتریان این نهاد از شبکه سوئیفت‌ نت و کدهای شناسه بانکی ایزو 9362 استفاده می‌‌کنند. انتقال هر گونه ارز در مبادلات بانکی با ارائه شماره حساب بانکی، نام بانک و سوئیفت ‌کد بانک مورد نظر امکان‌پذیر است و بدون سوئیفت‌ کد، امکان انتقال هر گونه ارز بین‌المللی در شبکه بانکی جهان غیرممکن است. به همین دلیل هم شورای اروپا تصمیم گرفت برای افزایش فشار به ایران برای پذیرش قطع فعالیت‌های صلح‌آمیز هسته‌ای ایران، بانک‌های کشورمان را از این خدمات محروم کند. همین امر موجب شده تبادلات ارزی ما با دیگر کشورها با مشکل مواجه شود و مجبور شویم برای فعالیت‌های بازرگانی و خرید کالای این کشورها و دیگر مبادلات تنها با چند کشور که بانک‌های ما را تحریم نکرده‌اند کار کنیم. این تحریم‌ها البته بر نرخ ارز هم موثر بوده است به گونه‌ای که بسته به میزان کارمزد و سودی که برخی بانک‌ها برای مبادلات می‌گیرند، نرخ حواله ارز هم تغییر می‌کند.

در این بین نه تنها برخی کشورهای غربی و آمریکایی بلکه تعدادی از کشورهای حاشیه خلیج فارس هم با تحریم سویفت همراهی کردند به گونه‌ای که اختلاف قیمت دینار کویت با پول ما به 6600 تومان رسیده است‌. این روند آن گونه پیش رفته است که صرافی‌ها مجبورند از طریق کشورهایی مانند دوبی، ترکیه و ارمنستان مبادلات ارزی را انجام دهند یعنی دینار کویت به دوبی رفته و تبدیل شده و از آنجا به ایران بیاید، همه این هزینه‌های جابه‌جایی در کنار کارمزد بانک‌ها بر نرخ ارز حواله‌ای تاثیرگذاشته و آن را از سطح متعارف بالاتر برده است.

هرچند کارمزد بانک‌های خارجی برای انجام مبادلات ارزی بسته به نوع ارز و سرعت و امنیت آن متفاوت است و حواله‌هایی مانند حواله دستی که به سرعت و با یک تلفن انجام می‌پذیرد و فرد می‌تواند همزمان با یک تماس ارز مورد نظر خود را از کشور مقصد در همان زمان دریافت کند، بسیار گران‌تر هستند.

البته در هفته‌های گذشته محمود بهمنی، رئیس کل بانک مرکزی با اعلام خبری مبنی بر به کارگیری سیستم«سپام» برای مبادلات بانکی آن را راهکاری برای مقابله با تحریم‌ها و همکاری با کشورهای دوست عنوان کرده است و گفته «‌سپام، زیرساخت پیام‌رسانی مالی در حوزه نظام بانکی کشور است که گرچه از «زبان» سوئیفت استفاده می‌کند، اما هیچ‌گونه وابستگی به موسسه سوئیفت ندارد. این بدان معناست که با استفاده از این سامانه می‌توان هر مراوده بانکی را به صورت تمام الکترونیکی در بستری امن و استاندارد صورت داد و از زبان استاندارد نیز بهره جست و با استفاده از آن نه تنها برای اولین بار در کشور، یک زیرساخت پیام‌رسانی واحد مالی ملی ایجاد می‌شود، بلکه امکان اتصال به بانک‌های خارجی دوست و نیز واحدهای بانک‌های تحریم شده ایرانی در خارج از کشور را می‌توان به گونه‌ای برقرار کرد که بدون کاربری امکانات موسسه سوئیفت و نگرانی‌های مربوط به آن، اما با زبانی مشترک و آشنا، تعاملات مالی با آخرین فناوری‌های موجود صورت گیرد و در عین حال از ارسال پیام‌های مالی داخلی به خارج از کشور نیز پرهیزکرد». حال باید دید که این سامانه جدید می‌توانددر مقابله با تحریم‌ها و کاهش قیمت حواله ارز موثر باشد یا خیر.

المیرا بهشتی