افزایش صادرات نفت ایران که با اجرای برجام در دی ماه پارسال آغاز شد، همچنان ادامه دارد و گزارش‌ها از ثبت رکورد فروش روزانه 2 میلیون و ٨٠٠ هزار بشکه نفت و میعانات گازی حکایت دارد.

افزون بر میزان صادرات، تعداد خریداران نیز روندی افزایش داشته است، در فهرست مشتریان نفتی ایران در زمان تحریم، تنها نام چین، هند، کره جنوبی، ژاپن و ترکیه مشاهده می‌شد؛ البته تایوان با وجود مجاز بودن برای خرید نفت از ایران، مشتری ثابت کشورمان در زمان تحریم به شمار نمی‌رفت.

اما اکنون در فهرست مشتریان نفت ایران، علاوه بر مشتریان قدیمی، نام شرکت‌هایی از کشورهایی مانند ایتالیا، یونان، روسیه، فرانسه، اسپانیا، ترکیه، رومانی، اندونزی، لهستان و هلند به چشم می‌خورد.

اگرچه اروپایی‌ها پس از رفع تحریم‌ها، خرید نفت از ایران را آغاز کرده اند، اما همچنان، کشورهای آسیایی به عنوان اصلی‌ترین مشتریان نفت کشورمان به شمار می‌روند.

بیژن زنگنه وزیر نفت در هفته‌ای که گذشت درباره رشد صادرات نفت ایران در دولت یازدهم گفت، صادرات نفت خام و میعانات گازی ایران از رقم یک میلیون و ٢٠٠ هزار بشکه در ابتدای دولت یازدهم به 2 میلیون و ٨٠٠ هزار بشکه رسیده است.

به گفته وی پیش از این ایران، تنها به پنج یا ٦ کشور نفت صادر می‎کرد اما اکنون در انتخاب مشتری آزادی عمل دارد.

اندونزی، جدید ترین مشتری آسیایی

تاکنون کشورهای چین، هند، ژاپن و کره جنوبی به عنوان خریداران سنتی نفت خام ایران به شمار می رفته اند که به تازگی اندونزی نیز به جمع آنها افزوده شده است.

یک فروند نفتکش ایرانی که چندی پیش برای نخستین بار پس از لغو تحریم‎‌ها برای تحویل محموله نفت کشورمان، عازم اندونزی شد، براساس برنامه زمانبندی، روز اول اسفند در این کشور برای تحویل نفت پهلوگیری خواهد کرد.

این محموله، نخستین محموله نفتی است که ایران پس از برداشته شدن تحریم‌های بین‎المللی، به پالایشگاه «سیلاکاپ » (Cilacap)اندونزی ارسال می‎کند.

نفتکش یاد شده که در پنجم فوریه 2017 (17 بهمن 1395) از پایانه نفتی جزیره خارگ حرکت و سفر خود را به سمت پایانه نفتی سیلاکاپ اندونزی آغاز کرد، قرار است 19 فوریه ( اول اسفند 1395) به پایانه سیلاکاپ (جاوه مرکزی) برسد.

تحویل نفت ایران به اندونزی درست در زمانی صورت می‎گیرد که تهران و جاکارتا مذاکرات جدی خود را آغاز کرده‎اند و 2 کشور برای سرمایه‎گذاری اندونزی در صنایع بالادستی نفت ایران و سرمایه‎گذاری شرکت ملی نفت ایران در صنایع پایین دستی پالایشی در اندونزی مذاکرات خود را آغاز کرده اند.

آغاز صادرات نفت به هلند

پس از اجرای برجام، شرکت‌های اروپایی، خرید نفت از ایران را آغاز کردند که مهمترین آنها توتال فرانسه، ساراس ایتالیا، هلنیک پترولیوم یونان، لوک اویل روسیه، سپسای اسپانیا، انی ایتالیا و تاپراش ترکیه هستند.

میانگین صادرات نفت ایران به کشورهای اروپایی، حدود 700 هزار بشکه در روز اعلام شده که برخی آز آنها در قالب تک محموله و بقیه به صورت قراردادهای بلند مدت است.

جدید7ترین مشتری اروپایی نفت ایران، هلند است که روزانه 70 هزار بشکه نفت خریداری می‌کند؛ قرار است نفتکش‌های ایرانی این محموله نفتی را به هلند حمل کنند.

سیروس کیان ارثی مدیرعامل شرکت ملی نفتکش ایران درباره سفر نفتکش‌های ایرانی به بنادر جدید اروپایی گفته بود: با اجرای برجام و رفع تحریم‎ها، تردد ناوگان نفتکش ایران به کشورهای مختلف از جمله اسپانیا و هلند نیز از سر گرفته شده است.

وی همچنین افزوده بود: شرکت‎های آسیایی، خاور دور و اروپای شرقی، مذاکرات خود را با شرکت‌های بین المللی آغاز کرده‎ایم و چند مورد رایزنی به نتیجه رسیده است.

از جمله مشتریان مهم نفت ایران، شرکت اِنی ایتالیاست که چندی پیش قرارداد آن امضا و عملیاتی شده است. شرکت ملی نفت ایران قرارداد فروش ١٠٠ هزار بشکه نفت در سال ٢٠١٧ میلادی با شرکت اِنی ایتالیا را امضا کرده که این قرارداد از آغاز ژانویه (دی ماه) سال جدید میلادی عملیاتی شده است.

در یک سال گذشته روزانه به طور میانگین توتال فرانسه 160 هزار بشکه نفت، هلنیک پترولیوم یونان 60 هزار بشکه، ساراس ایتالیا 30 هزار تا 65 هزار بشکه، لوک اویل روسیه نزدیک به 80 هزار بشکه، سپسا اسپانیا 60 هزار بشکه و توپراش ترکیه نزدیک به 150 هزار بشکه نفت خریدند که پیش‌بینی می‌شود این روند برای سال 2017 میلادی نیز تمدید شود.

تبدیل واردات تک محموله‌ای به قراردادهای بلندمدت

صادرات نفت به 2 شیوه تک محموله و قرارداد بلندمدت انجام می‌شود که به طور معمول، پس از تحویل چند تک محموله به پالایشگاه متقاضی در صورت مناسب بودن شرایط، قرارداد بلندمدت حداقل 6 ماهه امضا می‌شود.

پس از برجام نیز صادرات نفت ایران به کشورهای اروپایی، در ابتدا، اغلب به صورت تک محموله آغاز شد که به تدریج به قرارداد بلندمدت تبدیل شده است.

مهمترین خریداران اروپایی نفت ایران که قراردادهای بلندمدت را با شرکت ملی نفت ایران امضا کرده‌اند شامل شرکت‌های توتال فرانسه، ساراس ایتالیا، هلنیک پترولیوم یونان، لوک اویل روسیه، سپسای اسپانیا، انی ایتالیا و تاپراش ترکیه هستند.

در کنار قراردادهای بلندمدتی که به آنها اشاره شد، برخی شرکت‌های بزرگ نفتی اروپایی نیز به واردات نفت خام از ایران به صورت تک محموله دست زده اند که شامل «او.‌ام.وی» اتریش، اِنی ایتالیا، «لوتوس» لهستان، «پی.کی.ان اورلن» لهستان، «‌ام.او.ال» مجارستان، «شل» و «بی.‌پی» انگلیس، «ویتول» سوییس و «رپسول» اسپانیا هستند.

به تازگی شرکت لوتوس لهستان اعلام کرده که با هدف متنوع کردن منابع تامین نفت خود و کاهش وابستگی به نفت روسیه است، قصد دارد برای واردات نفت از ایران، قرارداد بلندمدتی امضا کند.

بر این اساس، خبرگزاری رویترز به نقل از «مارتین یاسترزبسکی» مدیرعامل لوتوس(دومین پالایشگر بزرگ نفت لهستان)، اعلام کرد پس از تکمیل یکی از واحدهای جدید پالایشگاه گدانسک در سال آینده میلادی، این شرکت قرارداد بلندمدتی برای واردات نفت از ایران امضا خواهد کرد.

این شرکت لهستانی پارسال با انعقاد قراردادی با شرکت ملی نفت ایران، نخستین محموله نفتی کشور به حجم 2 میلیون بشکه را وارد کرد و اکنون برای خرید 2 میلیون بشکه نفت دیگر از ایران، در حال مذاکره است.

گفته می‌شود محموله جدید 2 میلیون بشکه ای، در آغاز ماه مه (اردیبهشت- خرداد) به گدانسک لهستان می‌رسد.

فهرست خریداران نفت ایران، به شرکت‌ها و کشورهای یاد شده، محدود نمی‌شود و مذاکره برای صادرات نفت به مشتریان جدید اروپایی و آسیایی همچنان ادامه دارد.