تامین مسکن و سرپناه همواره به عنوان یکی از مهم ترین دغدغه ها و نیازهای جامعه کارگری کشور و همچنین پرهزینه ترین قلم از سبد معیشت خانوار کارگری مطرح است.

پایین بودن میزان دریافتی و حقوق های کارگران و مشمولان قانون کار به نسبت برخی دیگر از گروه ها و اینکه مجموع دریافتی جامعه کارگری کفاف هزینه های بالا به ویژه در بخش مسکن را نمی دهد، باعث شده است تا حداکثر یک سوم از فعالان حوزه کارگری توان داشتن مسکن شخصی را داشته باشند.

وضعیت کارگران خانه دار

با افزایش یکباره قیمت‌ها در بخش مسکن چه در بخش رهن و اجاره و چه خرید، موضوع مسکن برای کارگران از اهمیت دوچندانی نیز برخوردار شده است.

در چند سال اخیر، دولت با مطرح کردن طرح مسکن مهر با هدف کاهش قیمت و خانه دار شدن اقشار ضعیف امیدهایی را در خانه دار شدن کارگران و شاغلان کم درآمد ایجاد کرده بود. پیش تر و در مهرماه 90 تعداد کارگرانی که توانسته بودند از مسکن مهر برخوردار شوند، 392 هزار نفر اعلام شده بود.

با اینکه گروهی از کارگران تاکنون توانسته اند از طریق ثبت نام و پرداخت اقساط بانکی، همچنین تامین سهم آورده اولیه مراحل دریافت مسکن مهر را طی کنند، اما درصد قابل توجهی از آنان که به صورت بالقوه یکی از مهم ترین گروه های مدنظر طرح مسکن مهر بوده است، هنوز فاقد مسکن هستند.

ثبت نام 20هزار کارگر متقاضی مسکن در 9 ماه!

هرچند آمار چندانی در مورد وضعیت خانه دار شدن کارگران از طریق مسکن مهر ارائه نمی شود اما طبق اعلام وزارت تعاون، کار و رفاه تعداد کارگران متقاضی دریافت مسکن مهر پس از حدود 400 هزار نفر مهرماه 90 و با گذشت 9 ماه به 548 هزار نفر رسیده است که از این تعداد نیز 419 هزار نفر به تعاونی های مسکن معرفی شده اند.

به این ترتیب از آماری که در مهرماه سال 90 اعلام شده بود، تا تیرماه سال 91 (پس از گذشت بیش از 9 ماه)، تنها 20 هزار نفر به آمار کارگران معرفی شده به مسکن مهر اضافه شده است که آن هم مشخص نیست تاکنون از این تعداد چند درصد توانسته اند مراحل مختلف کار را طی کرده و خانه دار شده باشند!

به صورت کلی عملکرد 9 ماه گذشته وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی در شناسایی و معرفی کارگران فاقد مسکن به تعاونی ها نشان می دهد که در هر ماه فقط چیزی بیشتر از 2 هزار و 200 کارگر به صورت متوسط شناسایی و ثبت نام شده اند که این آمارها نسبت به فاقد مسکن بودن میلیون ها کارگر، آمار ناچیزی است.

هرچند تاکنون در زمینه شناسایی کارگران فاقد مسکن و معرفی برای استفاده از تسهیلات مسکن مهر آمارهای متفاوتی ارائه شده است، اما بررسی آخرین آمار ارائه شده در تیرماه امسال حاکی از آن است که تقریبا از سال 86 که موضوعات مربوط به تلاش دولت برای کاهش هزینه های مسکن کارگران اعلام شد، تاکنون مجموعا 419 هزار کارگر به تعاونی های مسکن معرفی شده اند که این موضوع نشان دهنده پوشش ناچیز کارگران فاقد مسکن در اینگونه طرح ها است.

مسکن شخصی برای 3میلیون کارگر

این موضوع از آنجا حائز اهمیت است که در حال حاضر از حدود 10میلیون کارگر و مشمول قانون کار کشور که دارای بیمه و پرونده مشخص کاری هستند، بهترین و خوشبینانه ترین برآوردها حاکی از خانه دار بودن کمتر از 3 میلیون کارگر است که آن هم جدا از پروژه مسکن مهر و به صورت شخصی خواهد بود.

غیر از کارگران غیررسمی و افرادی که به علت فاقد بیمه بودن چندان در آمارها مورد محاسبه قرار نمی گیرند، حداقل 6 میلیون کارگر دیگر فاقد مسکن هستند و همچنان با هزینه های بالای اجاره و رهن مسکن دست و پنجه نرم می کنند.

متاسفانه مسکن مهر که با شعار حمایت از اقشار ضعیف و فاقد مسکن از جمله کارگران مطرح شده بود تاکنون نتوانسته است آنچنان که باید برای این بخش از افراد جامعه حمایت موثری داشته باشد. با این حال، هیچگونه آمار رسمی نیز که بتوان بر اساس آن گفت چه تعداد کارگر در چند سال اخیر توانسته اند از مزایای مسکن مهر برخوردار شوند، وجود ندارد و بیشتر مباحث به صورت برآوردی مطرح می شود.

تاثیرمسکن مهر در خانه دار شدن کارگران

ابوالفضل فتح الهی در گفتگو با مهر در این خصوص که مسکن مهر تا چه اندازه توانسته است به خانه دار شدن جامعه کارگری و اقشار ضعیف فعال در این حوزه کمک کند؟ گفت: البته برخی حمایت ها و کمک ها صورت گرفته ولی نمی توان تاثیر قابل توجهی برای آن متصور بود.

نایب رئیس کانون عالی انجمن های صنفی کارگران ایران، اظهار داشت: به دلیل پرداخت اقساط نسبتا سنگین برای کارگرانی که از حداقل دستمزدها برخوردار هستند و همچنین ناتوانی در تامین پیش پرداخت ها؛ درصد بالایی از کارگران موفق به استفاده از مزایای مسکن مهر نشده اند.

این مقام مسئول کارگری کشور، افزود: در بهترین حالت، امروز یک سوم کارگران از مسکن شخصی برخوردار هستند چون توان مالی خرید مسکن به دلیل بروز نوسانات فراوان در این بخش و جهش قیمت ها، وجود ندارد.

شرایط ویژه برای کارگران

وی ادامه داد: اغلب کارگرانی که به دلیل فعالیت در برخی بنگاه های قوی تر پس اندازی داشته اند توانستند به مسکن مهر فکر کنند، همچنین کارگرانی که درآمدها و مشاغل دیگری علاوه بر دریافت حداقل دستمزد داشتند، ممکن است توانسته باشند برای خرید مسکن شخصی و یا مهر اقدام کنند.

فتح الهی خواستار پرداخت وام های درازمدت با بهره های پایین به جامعه کارگری برای خانه دار شدن شد و گفت: همچنین درنظر گرفتن دوره سکوت و تنفس برای اینکه افراد بتوانند توان بازپرداخت اقساط را پیدا کنند نیز می تواند کمک تلقی شود.

نایب رئیس کانون عالی انجمن های صنفی کارگران ایران، اظهار داشت: همچنین باید شرایط ویژه ای نیز برای کارگران در نظر گرفته شود تا جامعه کارگری بتواند مسئله خانه دار شدن خود را حل کند.