واحد پولی ایران براساس بند «الف» ماده (۱) قانون پولی و بانکی مصوب سال ۱۳۵۱ ریال بوده و طی این سال‌ها با وجود فرازونشیب‌هایی که در اقتصاد کلان رخ داده همچنان نیز پابرجاست. هرچند که اخیرا هیات وزیران پیشنهاد تبدیل ریال به تومان را مطرح کرد که باید برای بررسی به مجلس برود اما این موضوع ارتباطی به ماجرای حذف چند صفر از پول ملی نداشت.

این در حالی است که طی سال‌های گذشته و به ویژه در اواسط دهه ۱۳۸۰ با روند رو به رشدی که در تورم ایجاد و اقتصاد در شرایط ویژه‌ای قرار گرفت، دولت احمدی‌نژاد سیاست حذف صفر از پول ملی را پررنگ‌تر از قبل مطرح کرد تا راهی برای افزایش ارزش پول باشد.

اما به هرحال در آن هنگام با توجه به شرایط اقتصادی ناپایداری که وجود داشت، این موضوع رسما در دستور کار بانک مرکزی قرار نگرفت، چرا که شرایطی همچون بحران‌های ارزی، اجرای قانون هدفمندی یارانه‌ها که خود موجب ایجاد شوک قیمتی قابل توجهی شده و تورم را تحریک کرد، در مجموع بانک مرکزی را به این نتیجه رساند که تا هنگامی که ثبات در اقتصاد حاکم نشده زمان حذف صفر نخواهد بود.

با تغییر دولت با این‌که بانک مرکزی در دولت یازدهم هم تمایل خود برای حذف چند صفر از پول ملی را اعلام کرد، اما با توجه به شرایط بی‌ثبات اقتصادی که از حدود سه سال پیش وجود داشت، تورم فزاینده، رشد اقتصادی منفی و شرایط ارزی که قابل پیش‌بینی نبود، درنتیجه سیاست رفرم پولی را بایگانی کرد و وعده داد تا زمانی که شرایط اجرای آن از جمله ثبات اقتصاد کلان، تورم تک‌رقمی، ثبات بازار ارز و سایر زمینه‌ها فراهم نشود، به هیچ عنوان در این باره اقدامی نخواهد کرد.

اما در سال ۱۳۹۵ و با اعلام قضاوی - معاون وزیر اقتصاد – مبنی بر این‌که حذف صفر و اصلاح پول ملی اقدامی ضروری است و به زمان آن نزدیک شده‌ایم، بار دیگر پرونده رفروم پولی به‌طور جدی‌تری باز شد، هرچند که به دنبال آن وزیر اقتصاد و مقامات بانک مرکزی اعلام کردند با وجود تمایلی که به این موضوع داشته و حتما آن را اجرایی خواهند کرد اما فعلا شرایط مناسب نیست و باید صبور بود.

این در حالی بود که حتی در چند ماه گذشته با طرح تبدیل واحد پولی از ریال به تومان و شائبه‌هایی که در رابطه با حذف سه صفر مطرح شد، مقامات پولی تاکید داشتند که این به معنای حذف چند صفر نبوده و تنها تبدیل واحد پولی به آنچه است که در عرف مورد استفاده قرار می‌گیرد و برای حذف صفر باید منتظر شرایط پایداری در اقتصاد بود. با این حال تازه‌ترین اظهارات قائم مقام بانک مرکزی از زمانی نزدیک برای حذف صفر از پول ملی خبر می‌دهد.

کمیجانی، در مذاکره بین‌المللی خود با نمایندگانی از اتریش داشته عنوان کرده است که اصلاح واحد پول ایران سال‌هاست که در دستور کار بانک مرکزی قرار دارد، اما حذف سه صفر یا چهار صفر از پول ملی نیاز به ثبات بیشتر اقتصاد و نیاز به کنترل تورم دارد. وی البته اعلام کرده که پیش‌بینی‌ها حاکی از آن است که برای اجرایی کردن این امر به یکسال دیگر زمان نیاز داریم.

با این حال کمیجانی این را هم مطرح می‌کند که مطالعات بسیاری برای ساختار پولی و بانکی ایران انجام شده و از این‌رو دو لایحه بانکداری و بانک مرکزی اکنون با پیشنهاد این بانک در اختیار دولت قرار دارد تا مورد بررسی قرار گیرد.

در عین حال که طبق وعده قبلی و با تاکید مجدد قائم مقام بانک مرکزی موضوع اصلاح واحد پولی ملی که در لوایح دوقلو مطرح نشده قرار است در قالب لایحه مستقل در آینده و در زمانی مشخص تهیه و به دولت ارائه و بعد از بررسی‌های لازم برای تصویب به مجلس خواهد رفت.

براین اساس به نظر می‌رسد در آینده‌ای نه چندان دور سیاست‌گذار پولی برای حذف صفر از پول ملی به‌طور جدی‌تری اقدام کرده و آن را در دستور کار قرار دهد. این در حالی است که بنا بر گفته مقامات بانک مرکزی حتی با حذف سه یا چهار صفر از پول ملی قرار نیست اتفاقی بنیادی رخ دهد، بلکه عمدتا اصلاحات مبادلاتی بوده و شرایط را تسهیل می‌کند. البته از سال‌ها پیش مطالعات برای اجرای این سیاست در بانک مرکزی انجام شده و مقدمات آن فراهم شده است.