یکی از مهم‌ترین بخش‌های اقتصادی مالیات و جایگاه آن در بودجه و درآمدهای غیرنفتی دولت بود. در نخستین روزهای سال جاری در حالی که مجلس تازه‌تاسیس دهم بررسی لایحه بودجه تقدیمی دولت برای سال ۹۵ را آغاز کرد، برخی از نمایندگان سهم مالیات در بودجه را بسیار خوشبینانه تلقی کرده و با انتقاد از دولت اعلام کردند پیش‌بینی دولت در تحقق درآمدهای مالیاتی بسیار غیرقابل دسترس است.
مخالفان مالیات در بودجه ۹۵
یکی از نمایندگان مهرداد لاهوتی نماینده مردم لنگرود در مجلس شورای اسلامی بود که در مخالفت با کلیات لایحه بودجه سال ۹۵ به افزایش ۵۰درصدی مالیات ارزش افزوده نسبت به سال گذشته در این لایحه اضافه کرد و گفت: هر چند یکی از راه‌های برون‌رفت از وابستگی به درآمدهای نفتی، افزایش درآمدهای مالیاتی است، اما در کشور عدم شفافیت درآمدی و مالیاتی داریم. این انتقاد در حالی مطرح می‌شد که برخی دیگر از نمایندگان سهم مالیات در بودجه ۹۵ را بسیار زیاد دانسته و با علم به توانایی دولت در تحقق این سهم از درآمدها، معتقد بودند در شرایط کنونی اقتصاد کشور ما، موفق‌ترین افراد کسانی به نظر می‌آیند که از پرداخت مالیات به نظام مالیاتی کشور فرار می‌کنند.
اقدام درست دولت در تعیین سهم مالیات
یکی از این نمایندگان عبدالرضا مصری، سخنگوی هیات رئیسه مجلس بود که در موافقت با کلیات لایحه بودجه ۱۳۹۵ سخن گفت. او ضمن تاکید بر اینکه باید در نظام بودجه‌ریزی کشور، تغییرات مهمی صورت گیرد، نظام مالیاتی را یکی از چالش‌های مهم اقتصاد کشور دانسته و بیان کرده بود که باید اصلاحات اساسی در نظام مالیاتی صورت گیرد. سخنگوی هیات رئیسه مجلس همچنین با تاکید بر لزوم کاهش مالیات در سال رکود اظهار کرده بود: با توجه به وضعیت اقتصادی کشور، اصناف گرفتار رکود هستند، بنابراین نباید به آنها با افزایش مالیات فشار مضاعف وارد کرد، بلکه دولت باید با افرادی که با فرار مالیات ثروت‌اندوزی می‌کنند، برخورد کند. اما در مقابل این انتقادات تعدادی از نمایندگان موافق با رویکردهای مالیاتی دولت از سهم مالیات در بودجه حمایت کرده و اعتقاد داشتند افزایش سهم توسعه عمرانی نسبت به بودجه جاری دولت اقدام مثبتی است که باید از آن حمایت کرد.
افزایش سهم مالیات واردات و جلوگیری از فرار مالیات نیز اقدام مثبتی است که توسط دولت لحاظ شده است. موضوع مالیات در کشور یک بحث جدی است. دولت تلاش کرده است زمینه‌های درآمدی مالیاتی جدیدی ایجاد کند تا بار مالیات از روی دوش حقوق‌بگیران و تولیدکنندگان برداشته شود. ناصر موسوی لارگانی، نماینده مردم فلاورجان در موافقت با لایحه بودجه سال ۱۳۹۵، یکی از راه‌های اصلی تحقق اقتصاد مقاومتی را کاهش سهم نفت و افزایش درآمدهای مالیاتی دانست و اظهار کرد: در لایحه بودجه سال ۱۳۹۵، راه‌های مختلفی برای کشف فرارهای مالیاتی لحاظ شده است که با تحقق آن درآمدهای مالیاتی ۳۶درصد افزایش خواهد یافت. این چالش‌ها در نهایت به تصویب حدود ۸۷هزارمیلیارد تومان درآمد مالیاتی در بودجه ۹۵ منجر شد.
بهانه‌هایی برای کاهش درآمدهای مالیاتی
با وجود رشد درآمدهای مالیاتی طی ۹ماه سال ۹۵، در آخرین ماه‌های سال نمایندگان مجلس به پیشنهاد یکی از نمایندگان در کمیسیون تلفیق، بندی به قانون مالیات بر ارزش افزوده اضافه کردند که طبق آن مصرف مالیات بر ارزش افزوده یک مصرف نهایی است و باید از حلقه آخر مصرف اخذ شود. اضافه شدن این بند به قانون مالیات بر ارزش افزوده به معنی کاهش درآمدهای مالیاتی در سال ۹۶ بود. این بود که وزیر اقتصاد صراحتا مخالفت خود را اعلام و تاکید کرد که مالیات بر ارزش افزوده در حالی که امروز با ۵۰۰هزار مودی بزرگ سر و کار دارد، حدود ۴۰هزارمیلیارد تومان درآمد برای دولت به همراه دارد و زمانی که ماخذ عوض شود و قرار باشد این مالیات از خرده‌فروشان جمع‌آوری شود، بازه ۵۰۰هزار نفری به جمعیت سه‌میلیون نفری تبدیل شده و عملا وزارت اقتصاد دچار چالش جدی می‌شود.
رئیس کل سازمان امور مالیاتی کشور نیز در این خصوص با اشاره به تصمیم مجلس در خصوص اخذ مالیات بر ارزش افزوده از حلقه آخر گفت: اخذ مالیات بر ارزش افزوده از مصرف‌کننده نهایی، آثار و تبعات سوئی در پی دارد؛ ضمن اینکه اجرای این تصمیم، اقتصاد کشور را با چالش و نیز کسری بودجه در سال آینده مواجه خواهد کرد. در نهایت با مخالفت اقتصاددانان و کارشناسان و تلاش‌های فراوان رئیس مجلس شورای اسلامی این بند از قانون حذف و بررسی مجدد آن به یک سال بعد موکول شد. اما آنچه می‌توان از تصویب این بند و حذف آن بعد از چند روز نتیجه گرفت، نیاز به تعمق و تفکر د مورد تصمیماتی است که دولت‌های بعدی را با چالش‌های فراوانی در افزایش کسر بودجه مواجه خواهد کرد.
عملکرد مثبت سازمان‌مالیات در بودجه ۹۵
سازمان امور مالیاتی در ۱۱ماهه سال ۹۵ در دو حوزه مالیات‌های مستقیم و مالیات بر ارزش افزوده، در مجموع بیش از ۷۱۳هزار میلیارد ریال مالیات وصول کرد که ۹۰درصد تحقق در پیش‌بینی بودجه سال ۹۵ را نشان می‌دهد.
