به گزارش ارانیکو مدیر اداره بررسی ها و سیاست های اقتصادی با اشاره به اینکه در سال گذشته به دنبال افزایش قیمت جهانی طلا و افزایش نرخ برابری دلار با ریال، بازار ارز و سکه دچار التهاب و نوسان شدید شد و به رغم اقدامات متعدد بانک مرکزی در جهت کنترل بازار و بازگرداندن ثبات و تعادل به آن، موج تقاضای سوداگری روز به روز افزایش یافت تا بدان جا که صف‌های طویلی از متقاضیان اعم از حرفه‌ای و غیر حرفه‌ای در مقابل شعب بانک‌ملی تشکیل شد خاطر نشان کرد: بر این اساس بانک مرکزی در راستای یکی از رسالت‌های قانونی خود که همانا ثبات بخشی به بازارهای مالی و کمک به ایجاد تعادل و هدایت قیمت آن‌ها در مسیر عوامل بنیادی است، طرح پیش فروش سکه را به اجرا گذاشت.

وی با بیان این نکته که‌ طرح پیش فروش سکه طبیعتاً ماهیت کوتاه مدت دارد و نباید از آن انتظار بلند مدت داشت افزود: همچنان که ریشه التهابات اخیر در بازار طلا و ارز نیز ماهیت کوتاه مدت دارند و انتظار نمی‌رود در بلند مدت تداوم داشته باشند.

مدیر اداره بررسی ها و سیاست های اقتصادی ایجاد ثبات در بازارهای مالی را یکی از وظایف اصلی بانک‌های مرکزی بر شمرد و تاکید کرد: در همین راستا و با توجه به تاثیرگذاری نوسانات قیمت سکه بر سایر قیمت‌ها و ارتباط نزدیک و تنگاتنگ آن با نرخ ارز، تحولات بازار سکه و طلا همواره مورد توجه بانک مرکزی بوده و سعی شده از ایجاد حباب قیمتی در این بازار جلوگیری شود. بر همین اساس، زمانی که اختلاف قیمت سکه از ارزش طلای آن افزایش ‌یابد بانک مرکزی با استفاده از ابزارها و امکانات خود در بازار مداخله می نماید.

دکتر قربانی اجرای طرح پیش فروش سکه در سال 1390را از روش هایی برشمرد که در آن زمان با توجه به شرایط بازار و محدودیت تعدیل سایر ابزارهای سیاستی، مناسب ارزیابی گردید و در کنار سایر اقدامات انجام شده در حوزه پولی و ارزی زمینه بازگشت ثبات نسبی در بازار سکه و طلا را فراهم نمود.
وی با بیان اینکه ترکیب پیش خرید کنندگان سکه به هیچ وجه این ادعا که پیش خریدکنندگان سکه عمدتاً دلالان و سوداگران سکه و ثروتمندان جامعه بوده‌اند را تایید نمی‌کند افزود: به نظر می رسد بخش اعظم افرادی که در این طرح شرکت نموده اند، افرادی هستند که سعی بر آن داشته اند ارزش حداقل اندوخته خود را از این طریق حفظ نمایند، زیرا بیش از 46 درصد از افرادی که در این طرح مشارکت نموده‌اند حداکثر 10 سکه پیش خرید کرده‌اند و حدود 80 درصد از آن‌ها حداکثر 30 سکه ثبت نام نموده اند ومتوسط سکه‌های پیش خرید شده توسط این افراد نیز کمتر از 10 سکه بوده‌است.

مدیر اداره بررسی ها و سیاست های اقتصادی با موفق ارزیابی کردن طرح پیش فروش سکه بیان کرد: حتی اگر فرض شود که کلیه پیش خرید‌کنندگان سکه نیز دلالان و سوداگران بازار سکه و طلا بودند، در این صورت با توجه به اینکه در آن مقطع هنوز نرخ‌های سود بانکی مورد بازنگری قرار نگرفته بودند، بازهم طرح پیش فروش سکه اقدام مناسبی بود که از طریق آن بیش 56 هزار میلیارد ریال از نقدینگی سیال موجود در دست این افراد جمع آوری و جذب سیستم بانکی شد. بنابراین، اجرای طرح پیش فروش سکه دامنه فعالیت دلالان و سوداگران مزبور را در آن مقطع زمانی به میزان قابل توجهی کاهش داد.

وی با بیان اینکه ترکیب استفاده کننده‌ها از گواهی سپرده و سایر ابزارهای جایگزین به خوبی نشان می دهد که غالب افراد شرکت کننده در طرح پیش فروش سکه، کسانی بوده‌اند که تمایل چندانی به فعالیت در بازارهای ریسکی نداشته‌اند تاکید کرد: اکثر کسانی که از ابزارهای جایگزین استفاده نمودند افرادی هستند که تعداد بیشتری سکه پیش‌خرید کرده‌اند، بر این اساس این افراد را نیز نمی توان لزوماً در زمره دلالان و سوداگران بازار سکه و طلا به شمار آورد.

دکتر قربانی ضمن اشاره به این نکته که بانک مرکزی در آغاز اجرای طرح پیش فروش سکه از طرق مختلف سعی کرد توجه هموطنان را به شرایط بازار سکه و ارز و ریسک پذیر بودن این بازارها جلب نماید اضافه کرد: با این وجود، به منظور جلوگیری از خسران پیش خرید‌کنندگان، بانک مرکزی آنان را در دریافت سکه یا اصل پول پرداختی مخیر کرد ، همچنین با توجه به احتمال کاهش قیمت سکه در زمان سررسید، قیمت پیش فروش را براساس پیش بینی‌های به عمل آمده به نحوی تعیین کرد که احتمال ضرر و زیان افراد را به حداقل برساند.

وی تاکید کرد: روش های جایگزین موید آن است که از ابتدا بانک مرکزی سعی کرده ضمن فراهم کردن زمینه خرید سکه برای متقاضیان واقعی، جلوی ضرر و زیان احتمالی پیش خریدکنندگان را بگیرد.
وی با بیان اینکه بانک مرکزی قبل از فرارسیدن موعد تحویل سکه‌ها ‌با بررسی و تحلیل وضعیت ثبت نام کنندگان و شرایط بازار و با آگاهی از اینکه ورود حجم بسیار زیادی سکه در دوره‌ای محدود به بازار می توانست موجب کاهش بسیار زیاد قیمت آن به صورت مقطعی و پایین تر از سطح بنیادین و ایجاد ضرر و زیان برای افراد و نهایتاً شکل‌گیری دوره جدیدی از سوداگری شود تاکید کرد :بر این اساس بانک مرکزی ابزارهای جایگزین مختلفی معرفی نموده که ضمن اختیاری بودن، سود مناسبی را نصیب پیش خریدکنندگان سکه می‌نماید.

وی افزود: این ابزارها که با توجه سلیقه‌های مختلف پیش‌خرید کنندگان سکه طراحی شده بود توانست ضمن کنترل نسبی بازار و مدیریت قیمت در راستای متغیرهای تعیین کننده قیمت سکه، مانع از ضرر و زیان هموطنان شرکت کننده در طرح پیش فروش سکه شود.

دکتر قربانی با اشاره به اینکه‌ در نتیجه اجرای طرح پیش فروش سکه بیش از 56 هزار میلیارد ریال از نقدینگی سیال شده در جامعه جذب بانک ملی ایران گردید و به طور متوسط حدود 5 ماه از فعالیت‌های سوداگرانه و سفته بازانه دور شد اضافه نمود: با توجه به نیاز فعالیت‌های اقتصادی به منابع مالی، جذب این حجم از نقدینگی در بانک ملی و هدایت آن به بازار رسمی پول کشور، زمینه به خدمت گرفتن منابع فوق به فعالیت‌های اقتصادی کشور را فراهم کرد.

مدیر اداره بررسی ها و سیاست های اقتصادی حفظ وجوه حاصل از پیش فروش سکه در بانک ملی و امکان تبدیل بخش قابل توجهی از سکه‌های پیش فروش شده به اوراق گواهی سپرده را از دیگر نتایج طرح پیش فروش سکه خواند و افزود: تاکنون حدود 5/18 هزار میلیارد ریال از وجوه جمع آوری شده در نتیجه اجرای طرح پیش فروش سکه به اوراق گواهی سپرده 2 ساله تبدیل شده که به معنی حفظ بخش قابل توجهی از مازاد نقدینگی جامعه در سیستم بانکی و هدایت آن به سمت فعالیت‌های مختلف اقتصادی از کانال رسمی می‌باشد، ضمن اینکه برای هموطنان فرصتی فراهم کرد تا با نگهداری منابع مالی خویش در قالب اوراق گواهی سپرده ضمن برخورداری از نرخ سود مناسب و بدون ریسک، در تامین مالی تولید و آبادانی اقتصاد کشور سهیم گردند.

وی در خاتمه با ارایه جدول عملکرد طرح پیش فروش سکه تاکید کرد: بانک مرکزی از ابتدای طرح پیش فروش سکه همواره تلاش کرده با اطلاع رسانی مستمر و شفاف زمینه را برای اتخاذ تصمیمات مناسب پیش خرید کنندگان سکه و مردم عزیز فراهم نماید.

عملکرد طرح پیش فروش سکه