خودکفایی در تولید بنزین همواره در برنامه‌های درازمدت کشور پیش‌بینی‌شده و از مطالبات دیرینه و جدی مردم بود که در سال‌های گذشته به دلایل بی‌برنامگی و سوء مدیریت، تحقق نیافت. میانگین مصرف بنزین در سال 1395 روزانه نزدیک به 74 میلیون و 600 هزار لیتر بود که 12 میلیون لیتر آن از محل واردات تأمین می‌شد.

ازاین‌رو، تأخیر در ساخت پالایشگاه ستاره خلیج فارس در دولت‌های نهم و دهم سبب شد سالیانه مبلغ هنگفتی بابت واردات بنزین به اقتصاد ایران تحمیل شود. دولت یازدهم با تمرکز بر توسعه پالایشگاه ستاره خلیج‌فارس که در سال‌های گذشته دچار سوء مدیریت و کمبود نقدینگی شده بود و از ناتوانی در تأمین تجهیزات به دلیل مانع تحریم رنج می‌برد، یکی پس از دیگری موانع توسعه بزرگ‌ترین پالایشگاه تولیدکننده بنزین کشور را برطرف کرد.

البته واحدهای دیگر این پالایشگاه مانند تولید گازوییل از پارسال کار خود را آغاز کرده و حتی تولید آزمایشی بنزین نیز توسط این پالایشگاه انجام شده است اما برای پرهیز از افتتاح طرح‌های نمایشی، بهره‌برداری رسمی از واحد بنزین سازی پالایشگاه ستاره خلیج‌فارس تا تثبیت تولید، اندکی به تأخیر افتاد. ظرفیت نهایی تولید بنزین این پالایشگاه روزانه 36 میلیون لیتر بنزین یورو4 است که در مرحله نخست 12 میلیون لیتر تولیدشده و به‌تدریج افزایش می‌یابد.

برگزاری جشن ملی خودکفایی در تأمین بنزین به لطف برجام

مدیرعامل شرکت سرمایه‌گذاری نفت و گاز و پتروشیمی تأمین (تاپیکو- وابسته به سازمان تأمین اجتماعی) که سهامدار اصلی پالایشگاه ستاره خلیج‌فارس است، دراین‌باره گفت: با بهره‌برداری از مرحله نخست پالایشگاه ستاره خلیج‌فارس در آینده نزدیک روزانه ١٢ میلیون لیتر بنزین یورو 4 به ظرفیت تولید بنزین کشور افزوده می‌شود.

محمدحسن پیوندی در گفت‌وگو با تارنمای وزارت نفت افزود: تولید بنزین در فاز نخست پالایشگاه ستاره خلیج‌فارس از یک ماه پیش آغاز شده است و در ١٠ روز گذشته «کاتالیست» مربوط به تبدیل بنزین معمولی به یورو 4 نصب شد که با موفقیت همراه بود.

به گفته مدیرعامل تاپیکو، اکنون در پالایشگاه ستاره خلیج‌فارس بنزین با بالاترین استانداردهای روزآمد اروپا در حال تولید است که این یک توفیق زیست‌محیطی برای کشور به شمار می‌رود. پیوندی، این موفقیت را یک پیروزی ملی در سایه برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) دانست که پس از سال‌ها تحریم، با ورود تجهیزات اصلی از مهرماه پارسال با جدیت و پیگیری وزیر نفت و همه سهامداران به نتیجه رسیده است.

به گفته مدیرعامل شرکت تاپیکو، طرح پالایشگاه ستاره خلیج‌فارس، ازاین‌رو طرح ملی به شمار می‌آید که میعانات گازی به‌عنوان یک ماده خام را به بنزین تبدیل می‎کند که این سیاست، همسو با اقتصاد مقاومتی است و نه‌فقط کشور از واردات بنزین بی‌نیاز می‌شود بلکه ایران به باشگاه صادرکنندگان این فرآورده راهبردی (بنزین) می‌پیوندد.

پیوندی یادآوری کرد: پالایشگاه ستاره خلیج‌فارس با مجموع ظرفیت پالایش روزانه 360 هزار بشکه میعانات گازی ساخته شده است که میعانات گازی معادل ٩ فاز پارس جنوبی را مصرف می‌کند. وی اعلام کرد: با بهره‌برداری از فاز نخست پالایشگاه ستاره خلیج‌فارس باید شاهد جشن ملی خودکفایی در تأمین بنزین موردنیاز داخل باشیم و مردم آگاه شوند که این موفقیت خیره‌کننده در سایه برجام به دست آمده است.

جزییات راه‌اندازی بزرگ‌ترین پالایشگاه میعانات گازی خاورمیانه

پالایشگاه 360 هزار بشکه‌ای ستاره خلیج‌فارس به‌عنوان بزرگ‌ترین پالایشگاه در دست ساخت میعانات گازی منطقه خاورمیانه، از ظرفیت تولید روزانه 36 میلیون لیتر بنزین و 14 میلیون لیتر گازوییل با استاندارد یورو چهار اتحادیه اروپا برخوردار است. البته در گام نخست، فاز اول این پالایشگاه به ظرفیت تولید روزانه 12 میلیون لیتر بنزین به‌طور رسمی افتتاح می‌شود.

در کنار این 2 فرآورده راهبردی نفتی، محصولات دیگری مانند 2 هزار تن در روز گاز مایع، سه میلیون لیتر سوخت هواپیما و 130 تن گوگرد تولید و عرضه می‌شود. این پالایشگاه متعلق به شرکت نفت ستاره خلیج‌فارس، نخستین پالایشگاه در حال ساخت کشور است که از خوراک میعانات گازی استفاده می‌کند. پالایشگاه ستاره خلیج‌فارس در ضلع غربی پالایشگاه موجود (25 کیلومتری بندرعباس) و در زمینی به مساحت 700 هکتار در دست تکمیل است.

سهامداران اصلی این پالایشگاه شامل شرکت سرمایه‌گذاری نفت و گاز و پتروشیمی تأمین (49 درصد)، شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی ایران (18درصد) و شرکت سرمایه‌گذاری صندوق بازنشستگی صنعت نفت ( 33درصد) می‌شود. قرارداد ساخت این پالایشگاه در سال 1386 آغاز شد اما به دلیل تحریم و سوء مدیریت طبق برنامه پیش نرفت و بارها با تأخیر افتاد.

توجه ویژه دولت یازدهم به اجرای زودتر طرح‌های ملی

معاون اول رئیس‌جمهوری چندی پیش درباره ساخت پالایشگاه ستاره خلیج‌فارس گفت: پالایشگاه میعانات گازی ستاره خلیج‌فارس با توجه به ایجاد زمینه برای ورود ایران به باشگاه صادرکنندگان بنزین، قطع واردات بنزین، ایجاد ارزش‌افزوده و افزایش کیفیت بنزین داخل به‌عنوان یک طرح ملی و نقطه قوت کشور محسوب می‌شود.

اسحاق جهانگیری از حمایت دولت برای اجرای هر چه زودتر این طرح طبق برنامه زمان‌بندی اعلام‌شده خبر داده و گفته بود: برای اجرای طرح‌های ملی ازاین‌دست باید مصوبه‌ای در دولت تهیه شود که مسئولان بدون دغدغه به انجام کار بپردازند و درگیر روند اداری نشوند.

خروج از خام فروشی

از اهداف ساخت این پالایشگاه، جلوگیری از خام فروشی است. پالایش 360 هزار بشکه در روز میعانات گازی پارس جنوبی، تولید محصولات مطابق استانداردهای کیفی اروپا، ایجاد ارزش‌افزوده بیشتر بر میعانات گازی تولیدی در پالایشگاه‌های گازی پارس جنوبی، پرهیز از صادرات مواد خام، تبدیل مواد خام به فرآورده‌های باارزش‌تر و اشتغال‌زایی بیشتر در کشور از دیگر اهداف ساخت این پالایشگاه به شمار می‌رود.

سه سیاست کلیدی صنعت پالایش نفت ایران در دوران پسابرجام افزایش ظرفیت پالایش نفت هم‌زمان با ارتقای کیفی تولید فرآورده‌های نفتی مطابق با استانداردهای یورو 4 و 5 اتحادیه اروپا به‌ویژه در تولید بنزین و گازوییل و کاهش سهم تولید نفت کوره در سبد پالایشی و قطع واردات فرآورده‌های نفتی بوده است. در شرایط کنونی، ظرفیت پالایش نفت ایران به نزدیک یک‌میلیون و 850 هزار بشکه در روز رسیده است و با بهره‌برداری از طرح‌های جدید پالایشگاهی همچون مجتمع پالایشی سیراف، پالایشگاه ستاره خلیج‌فارس، پالایشگاه آناهیتا، بهمن گنو (جاسک) و پارس شیراز این ظرفیت به سه میلیون و 200 هزار بشکه در روز افزایش می‌یابد.

یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های طرح‌های پالایشگاهی استفاده از خوراک میعانات گازی است؛ به‌طوری‌که با بهره‌برداری از طرح‌های پالایشگاهی سیراف، پارس شیراز و ستاره خلیج‌فارس درمجموع روزانه 860 هزار بشکه تقاضا برای مصرف میعانات گازی در سطح پالایشگاه‌های کشور افزایش می‌یابد.

ازاین‌رو با بهره‌برداری از فازهای جدید پارس جنوبی و تأمین خوراک پالایشگاه‌های جدید و نوظهور ایران هدف‌هایی مانند توقف صادرات میعانات گازی و خام فروشی این محصول هیدروکربوری تحقق می‌یابد و ظرفیت تولید و حتی صادرات انواع فرآورده‌های نفتی بالا می‌رود. اکنون ایران از بین پنج فرآورده اصلی نفت، صادرکننده چهار مورد شامل گازوئیل، نفت سفید، نفت کوره و گاز مایع است و بخشی از بنزین موردنیاز کشور از محل واردات تأمین و توزیع می‌شود.

توقف واردات بنزین

آمارهای رسمی نشان می‌دهد میانگین مصرف بنزین در سال 1395 روزانه نزدیک به 74 میلیون و 600 هزار لیتر بود که 12 میلیون لیتر آن از محل واردات تأمین می‌شد. در شرایط کنونی ظرفیت تولید بنزین پایه در پالایشگاه‌های نفت کشور بیش از 60 میلیون لیتر در روز است که با راه‌اندازی طرح‌های جدید افزایش می‌یابد. با بهره‌برداری از مرحله نخست پالایشگاه ستاره خلیج‌فارس، ظرفیت تولید بنزین کشور با استاندارد یورو4 نزدیک به 12 میلیون لیتر در روز بالا می‌رود و بدین ترتیب، ایران از واردات بنزین بی‌نیاز می‌شود.

هم‌زمان با پیشرفت ساخت فاز نخست پالایشگاه ستاره خلیج‌فارس، آخرین مراحل راه‌اندازی طرح جدید توسعه و بهینه‌سازی پالایشگاه نفت بندرعباس و طرح جامع بهبود فرآیند و بهینه‌سازی ظرفیت در پالایشگاه نفت لاوان نیز در دست اجراست که با بهره‌برداری از این دو طرح، روزانه نزدیک به چهار میلیون لیتر به تولید بنزین کشور اضافه می‌شود.

در کنار طرح پالایشگاه میعانات گازی ستاره خلیج‌فارس، با راه‌اندازی طرح‌های جدید بنزین سازی به‌جای تولید بنزین معمولی، بنزین یورو4 در کشور عرضه و توزیع می‌شود که اجرای این طرح‌ها دستاوردهای متعدد زیست‌محیطی به‌ویژه در کلان‌شهرهای کشور به همراه دارد. اکنون ساخت خط لوله بندرعباس- انبار نفت رفسنجان، اسکله و مخزن‌های ذخیره‌سازی پالایشگاه با ظرفیت 11 میلیون بشکه نیز در دستور کار قرار گرفته است تا زیرساخت‌های لازم برای انتقال بنزین تولیدی این پالایشگاه به کلان‌شهرهای کشور همچون شیراز، اصفهان و تهران فراهم شود.

انتشار اوراق سلف 3 هزار میلیارد ریالی ستاره خلیج‌فارس در بازار سرمایه

از مشکلات اجرای طرح پالایشگاه ستاره خلیج‌فارس، تأمین منابع مالی موردنیاز آن بود که دولت با اختصاص بودجه‌های لازم از طریق منابع مختلف، قفل چندین ساله این پالایشگاه را گشود. شهریور پارسال برای تأمین مالی ساخت این پالایشگاه، سه هزار میلیارد ریال اوراق سلف برای بخش تولید بنزین اکتان 90 پالایشگاه ستاره خلیج‌فارس منتشر شد؛ نکته جالب، فروش همه اوراق سه هزار میلیارد ریالی در مدت چند ثانیه بود.

اوراق سلف نوعی از ابزارهای تأمین مالی اسلامی به شمار می‌روند که بر اساس آن، پس از انتشار اوراق سلف، خریداران این اوراق می‌توانند در سررسید یا محصول را دریافت کنند یا معادل ارزش آن را. پس از عرضه اوراق سلف بنزین اکتان 90 پالایشگاه ستاره خلیج‌فارس، یک‌میلیون و 400 هزار و 592 سهم باقیمت پایه 2 میلیون و 141 هزار و 950 ریال به فروش رفت.