گذشته از وعده‌هایی که معمولا نامزدها در زمینه بهبود شرایط در این صنعت به مردم و خودروسازان می‌دهند و انتقادهایی که از وضعیت فعلی این صنعت می‌کنند، خودروسازی می‌تواند نقش تعیین‌کننده‌ای در انتخاب کاندیداها به‌عنوان رئیس‌جمهوری آینده داشته باشد؛ بنابراین شاید بتوان گفت در حقیقت هم صنعت خودرو می‌تواند در تعیین سرنوشت انتخابات موثر باشد و هم انتخابات در تعیین سرنوشت صنعت خودرو. به این بهانه و در آستانه انتخابات ریاست‌جمهوری ایران، به این اثر متقابل در چند نمونه از کشورهای مختلف جهان پرداخته و تجربیات جهانی را در این زمینه تحلیل کرده‌ایم.

تجربه آمریکا

صنعت خودرو یکی از بزرگ‌ترین بخش‌های اقتصاد آمریکا محسوب می‌شود و یکی از بزرگ‌ترین منابع اشتغال از بین کل صنایع تولیدی این کشور به‌شمار می‌رود؛ بنابراین این صنعت در برنامه‌های انتخاباتی از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است و بخش عمده‌ای از وعده‌های انتخاباتی دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری آمریکا، به این صنعت اختصاص یافته بود. ترامپ در راستای شعارهای حمایت‌گرایانه خود در مبارزات انتخاباتی از خودروسازان به‌دلیل انتقال تولید به مکزیک و چین به شدت انتقاد کرد و وعده داد مشاغل را به آمریکا بازخواهد گرداند. او اعلام کرد به‌منظور حمایت از تولید داخلی و حفظ مشاغل، بر واردات خودرو تعرفه‌های سنگین وضع خواهد کرد و در موافقتنامه تجارت آزاد آمریکای شمالی (نفتا) تجدیدنظر خواهد کرد. ترامپ حفظ مشاغل تولیدی را محور اصلی مبارزات انتخاباتی خود قرار داده بود. او فورد موتور را به‌دلیل انتقال فعالیت‌هایش به مکزیک مورد انتقاد قرار داد و سپس جنرال‌موتورز، تویوتا و دیگر خودروسازان را به فهرست شرکت‌هایی اضافه کرد که از وضع تعرفه 35 درصدی بر واردات خودرو و قطعات، آسیب خواهند دید.

هم‌اکنون هم ترامپ به‌منظور ترغیب خودروسازان به تولید در آمریکا به آنها وعده داده است مالیات بر شرکت‌ها را کاهش دهد و در قوانین سختگیرانه بهره‌وری سوخت خودروها بازنگری کند. او همچنین وعده داده است بودجه بیشتری را به توسعه زیرساخت‌ها اختصاص خواهد داد. این اقدام، تقاضا برای کامیون‌ها را که از سوددهی بالایی برخوردارند، افزایش می‌دهد. گرچه ترامپ با این وعده‌های انتخاباتی توانست رای کارگران سفیدپوست و کارکنان صنعت خودرو را به‌دست آورد و بر مسند ریاست‌جمهوری آمریکا تکیه زند، با این حال بررسی عملکرد 100 روزه او نشان می‌دهد رئیس‌جمهوری آمریکا هنوز به این وعده‌ها عمل نکرده است. ترامپ چند روز پس از ریاست‌جمهوری، توافقنامه ترانس-پاسیفیک را لغو کرد. اما تاکنون اقدام جدی درمورد توافقنامه تجارت آزاد آمریکا انجام نداده است. البته این خبری خوش برای صنعت خودرو به‌شمار می‌رود. بسیاری از کارشناسان این صنعت معتقدند لغو این توافقنامه در نهایت به زیان خودروسازان تمام خواهد شد؛ زیرا چالش‌های فراوانی را برای آنها به وجود خواهد آورد. از سوی دیگر، با افزایش قیمت خودرو به‌دلیل اعمال تعرفه‌های سنگین، قدرت خرید مشتریان کاهش می‌یابد و تقاضا برای خودرو افت می‌کند.

تجربه فرانسه

صنعت خودرو و انتخابات فرانسه هم بر یکدیگر تاثیر دو سویه دارند. به این معنی که کاندیداهای انتخابات این کشور (به‌ویژه انتخابات ریاست‌جمهوری) به‌دلیل اهمیت صنعت خودرو در اقتصاد فرانسه بخشی از وعده‌های انتخاباتی خود را به این صنعت اختصاص می‌دهند. از سوی دیگر، وعده‌های آنها در مورد دیگر مسائل ازجمله اقتصاد کلان فرانسه بر آینده صنعت خودروی این کشور و حتی فراتر از مرزهای جغرافیایی آن تاثیرگذار است. نتیجه دور نخست انتخابات ریاست‌جمهوری فرانسه که به تازگی برگزار شد، مورد استقبال خودروسازان آلمانی قرار گرفته است. در دور نخست انتخابات فرانسه امانوئل ماکرون با کسب 23/8 درصد از آرا و مارین لوپن با کسب 21/5 درصد از آرا به دور دوم انتخابات راه یافتند. برتری نسبی ماکرون بر لوپن به معنی پیروزی یورو، تجارت آزاد و مرزهای باز است. از دیدگاه صنعت خودروی آلمان رای به ماکرون، رای علیه «حمایت‌گرایی و انزواطلبی» بود. مارین لوپن، نامزد جناح راست افراطی، خواستار خروج فرانسه از اتحادیه اروپاست. در شرایطی که مردم بریتانیا به خروج از اتحادیه اروپا رای داده‌اند؛ درصورتی‌که فرانسه نیز از این اتحادیه خارج شود، احتمال فروپاشی اتحادیه اروپا افزایش می‌یابد.

اگر اتحادیه اروپا دچار فروپاشی شود، کنترل مرزها دوباره برقرار می‌شود و جریان آزاد کالاها به کارخانه‌های تولیدی مختل می‌شود. کارل توماس نیومن، مدیرعامل اوپل، ازمیان رفتن مرزهای باز شنگن را یک «سناریوی هولناک» برای صنعت خودروی آلمان توصیف می‌کند. هارالد کروگر، مدیرعامل بی‌ام‌و نیز همواره از اهمیت تجارت آزاد برای صنعت خودرو سخن گفته است و در سفر آنگلا مرکل، صدراعظم آلمان، به آمریکا او را همراهی کرد تا شخصا اهمیت این مساله را به دونالد ترامپ یادآورد شود. ویسمن، کارشناس سندیکای صنعت خودروی آلمان، می‌گوید: «دور نخست انتخابات ریاست‌جمهوری فرانسه، نشان داد سیاست‌های مخالف اقتصاد بازار محور که از سوی جناح راست افراطی و چپ افراطی مطرح شد، از حمایت مردم برخوردار نیست.» امانوئل ماکرون، بانکدار سابق و کاندیدای حامی اتحادیه اروپا، وعده داده است که در صورت پیروزی در انتخابات ریاست‌جمهوری فرانسه روابط با آلمان را گسترش خواهد داد و آلمانی‌ها این انتخاب را برای صنعت خودرو خود به فال نیک می‌گیرند.

تجربه بریتانیا

اهمیت صنعت خودرو به اندازه‌ای است که حتی انتخابات شهرداری‌ها را نیز تحت‌الشعاع قرار می‌دهد. بریتانیا علاوه بر انتخابات زودهنگام نخست‌وزیری، خود را برای انتخاب شهردار نیز آماده می‌کند. در منطقه میدلندز غربی، اندی استریت، کاندیدای حزب محافظه‌کار وعده داده است که این منطقه را به قطب صنعت خودروی بریتانیا تبدیل می‌کند. او می‌گوید: «ما می‌خواهیم خودروهای برقی به‌جای اشتوتگارت و دیترویت در میدلندز غربی تولید شوند. دولت‌های محلی می‌توانند در این زمینه اقدامات خاصی انجام دهند. این اقدامات شامل تست خودروهای برقی و ساخت زیرساخت‌ها به‌منظور حمایت از مراکز نوآوری است.» اندی استریت از حمایت لرد باتاچاریا، یکی از چهره‌های سرشناس صنعت خودرو در میلندز غربی برخوردار است. از سوی دیگر، کارشناسان صنعت خودروی بریتانیا معتقدند انتخابات زودهنگام نخست‌وزیری، موجب تقویت این صنعت خواهد شد. پل فیلپات، مدیرعامل کیا در بریتانیا، می‌گوید: «این انتخابات موقعیت نخست‌وزیر فعلی را تقویت می‌کند که موجب تقویت اعتماد مصرف‌کنندگان خواهد شد. در نتیجه مردم برای خریدهای بزرگ اقدام خواهند کرد.»