نسبت کفایت سرمایه( CAR یا Capital Adequacy Ratio) حاصل تقسیم سرمایه پایه به مجموع دارایى هاى موزون شده به ضرایب ریسک بر حسب درصد است. این نسبت اولین بار در سال ۱۹۸۸ توسط کمیته بال به بانک هاى دنیا معرفى گردید. کمیته بال در آن سال مجموعه اى از شروط حداقل سرمایه را به بانک ها پیشنهاد کرد که بعدها به «پیمان بال» معروف شد.نسبت کفایت سرمایه یکى از نسبت هاى سنجش سلامت عملکرد و ثبات مالى موسسه مالى و بانک ها است. بانک ها باید سرمایه کافى براى پوشش دادن ریسک ناشى از فعالیت هاى خود را داشته و مراقب باشند که آسیب هاى وارده به سپرده گذاران منتقل نشود. بدین لحاظ باید از حداقل میزان سرمایه مطلوب براى پوشش ریسک هاى عملیاتى خود برخوردار باشند که تقریبا ۱۲ درصددارایى هاى موزون شده به ریسک (ریسک هر دارایى با توجه به ماهیت آن دارایى و میزان ریسک مرتبط با آن) بر اساس استانداردهاى بال ۲ مى باشد.براى مثال ریسک حساب صندوق (وجه نقد) و مانده حساب هاى بانک نزد بانک هاى مرکزى هر کشور برابر با صفر است ولى ریسک تسهیلات اعطایى به اشخاص حقیقى و حقوقى خصوصى معادل ۱۰۰درصد مى باشد. براساس قوانین بانک مرکزى ، حداقل نسبت کفایت سرمایه مطلوب براى بانک هاى ایرانى بر اساس استادارد هاى بال ۱ معادل ۸در صد است و بر اساس استانداردهاى جدید بال ۲ حدود ۱۲ درصد است و بانک مرکزى مى تواند در مواردى که استانداردهاى بین المللى یا ضرورت حفظ سلامت بانک ها و موسسات اعتبارى اقتضا کند حدود بالاترى را براى تمام یا برخى از بانک ها و موسسات اعتبارى تعیین کند.اما نگاهى به وضعیت سرمایه بانک هاى ایرانى که در ادامه به آن ها خواهیم پرداخت خالى از لطف نیست . بانک هاى ایرانى که تا چندى قبل ضرورت افزایش سرمایه را در شریان هاى خود احساس کرده بودند بر اساس وضعیت فعلى باید با جدیت این مهم را دنبال کنند چراکه با عنایت به وضعیت ارز در روزهاى اخیر و با توجه به اینکه سرمایه ریالى و ارزى بانک ها به صورت ریالى ثبت مى شود، متاسفانه سرمایه بانک ها حسب استانداردهاى فعلى مى باید به نرخ روز تسعیر شده و ثبت شود.بنابراین با افزایش نرخ ارز و کاهش برابرى ریال در مقابل آنها، ارزش سرمایه، دارایى ها و منابع بانک ها در مقیاس بین المللى و در مقایسه با ارزهاى خارجى مثل دلار و یورو کاهش چشم گیرى یافته است .به عبارت دیگر ، بانکى که با ۶۰ تا ۷۰ هزار میلیارد تومان دارایى رتبه ۳۰۰ را در بین هزار بانک رتبه بندى شده داشته با افت ارزش ریال، رتبه به مراتب بدترى را به دست خواهد آورد.بنابر این ضرورت افزایش سرمایه نه تنها براى بانک هاى کوچک بلکه براى بانک هاى بزرگ نیز احساس مى شود . در ادامه ضمن تبدیل سرمایه بانک هاى ایرانى به دلار و اعلام سرمایه ى این بانک ها بر حسب دلار نگاهى به وضعیت بانک هاى بزرگ دنیا نیز خواهیم داشت .در این میان هرچند که بانک هاى خصوصى شده وضعیت مناسب ترى را نسبت به سایرین دارند اما با تبدیل سرمایه آن ها به دلار در مقایسه با بانک هاى بزرگ دنیا جایگاه قبلى خود را بدون شک از دست خواهندداد .بزرگترین بانک جهان اسلام داراى سرمایه اى بالغ بر ۲۲ هزارو ۴۰۰ میلیارد ریال است که با تبدیل این رقم به دلار سرمایه ى این بانک به یک میلیاردو ۱۷۸ میلیون و ۹۴۷ هزارو ۳۶۸ دلار بالغ مى شود. شایان ذکر است که این بانک افزایش سرمایه ى ۹۰۰ میلیارد ریالى را نیز در دستور کار دارد . بانک سپه یکى از بزرگ ترین بانک هاى دولتى کشور است که سرمایه اى بالغ بر ۸۲۲۵ میلیارد ریال دارد که با تبدیل این رقم به دلار ۱۹۰۰ تومان به رقمى بالغ بر ۴۳۲ میلیون و ۸۹۴ هزارو ۷۳۶ دلار سرمایه دارد .بانک ملت یکى از بانک هاى دولتى بود که در سال هاى اخیر به جمع بانک هاى خصوصى پیوسته است . این بانک با سرمایه ى ۲۰ هزار میلیارد ریالى و افزایش ۱۳ هزار میلیارد ریالى سرمایه در آینده اى نزدیک بالغ بر ۳۳ هزار میلیارد ریال سرمایه دارا خواهد بود .با قیمت دلار ۱۹۰۰ تومان در روز سه شنبه که ( تاریخ تهیه گزارش) این بانک با احتساب سرمایه ۲۰ هزار میلیارد ریالى بالغ بر یک میلیارد و ۵۲ میلیون و ۶۳۱ دلار سرمایه دارد.بانک بعدى بانک صادرات است که بر اساس اعلام آخرین مجمع برگزارى بانک سرمایه اى بالغ بر ۲۲۹۰۶۱۴۲۰۰۰۰۰۰ ریال دارد . با احتساب دلار ۱۹۰۰ تومانى سرمایه ى این بانک بالغ بر یک میلیارد و ۲۰۵ میلیون و ۵۸۶ هزارو ۴۲۱دلار است.بانک تجارت نیز سرمایه اى بالغ بر ۱۷ هزار میلیارد ریال دارد هرچند که قرار است سرمایه ى این بانک به ۲ هزار میلیارد ریال افزایش یابد اما سرمایه ى فعلى این بانک در مقایسه با بانک هاى خصوصى شده دولتى وضعیت مطلوبى ندارد و به ۸۹۴ میلیون و ۷۳۶ هزارو ۸۴۵ دلار بالغ مى شود .بانک رفاه از جمله بانک هاى بود که در سال گذشته در مقایسه با بانک هاى داخلى هم وضعیت مطلوبى نداشت و مذاکرات مدیر عامل فعلى توانست معضلات تفاسیر مختلف قانونى از وضعیت مالکیت بانک را مرتفع سازد و سرمایه ى بانک را به ۴۰۰۰ میلیارد ریال برساند هرچند که قرار است سرمایه بانک به ۶۰۰۰ میلیارد ریال بالغ شود اما با نرخ دلار روز سه شنبه این بانک در حال حاضر ۲۱۰میلیون و ۵۲۶ هزار دلار سرمایه دارد .بانک پاسارگاد نیز بر اساس صورت هاى مالى اعلامى در آخرین مجمع بالغ بر ۲۷ هزار میلیارد ریال سرمایه دارد . با تبدیل این رقم به دلار سرمایه این بانک به یک میلیارد و ۴۲۱ میلیون و ۵۲ هزار دلار بالغ مى شود . هر چند که بانک هزاره ى سوم در مقایسه با رقباى داخلى سرمایه ى مطلوبى دارد اما در عرصه ى جهانى بانک پاسارگاد حرف چندانى براى گفتن ندارد و در مقایسه با ۵۰ بانک اول دنیا فاصله ى بسیارى دارد .بانک پارسیان نیز از جمله بانک هاى خصوصى است که بر اساس اطلاعات مندرج در سایت خود بالغ بر ۱۳هزارو ۲۰۰ میلیارد ریال سرمایه دارد که احتساب این رقم با دلار ۱۹۰۰ تومانى سرمایه بانک را به ۶۹۴ میلیون و ۷۳۶ هزارو ۸۴۲ دلار رامى رساند .بانک اقتصاد نوین نیز از جمله بانک هاى خصوصى است که در حال حاضر ۸هزار میلیارد ریال سرمایه دارد و تا پایان سال سرمایه بانک به ۱۵ هزار میلیارد ریال بالغ خواهد شد . بر این اساس اقتصاد نوین در حال حاضر ۴۲۱ میلیون ۵۲ هزار دلار سرمایه دارد .
بانک سامان نیز از جمله بانک هایى است که وضعیت مطلوبى در این شاخص ندارد . این بانک بالغ بر ۴۰۰۰ میلیارد ریال سرمایه دارد و بنا است از طریق تجدید ارزیابى دارایى ها سرمایه ى خود را به ۶۵۸۸ میلیارد ریال رساند. بر این اساس سامان در حال حاضر ۲۱۰ میلیون و ۵۲۶ هزارو ۳۱۵دلار سرمایه دارد.بر اساس اعلام پایگاه اطلاع رسانى بانک سرمایه این بانک بالغ بر ۳۵۳۵ میلیارد ریال سرمایه داشت که بر اساس مصوبه مجمع ۲۳ دى ۱۳۸۹ مقرر شد سرمایه بانک به ۷۰۷۰ میلیارد ریال بالغ شود . بر این اساس این بانک سرمایه اى بالغ بر ۳۷۲ میلیون ۱۰۵ هزار دلار دارد.بانک سینا برنامه افزایش سرمایه به ۷ هزارمیلیارد ریال را در دستور کار دارد اما سرمایه ى فعلى بانک به ۴۰۰۰ میلیارد ریال بالغ مى شود که وضعیت سرمایه آن از لحاظ دلارى همانند بانک سامان است .بانک دى نیز سرمایه ى فعلى خود را به ۴۰۰۰ میلیارد ریال رسانده که سرمایه ى این بانک نیز در این گروه طبقه بندى مى شود.بانک گردشگرى داراى سرمایه اى بالغ بر ۴۰۰۰ میلیارد ریال است و برنامه ى افزایش سرمایه تا ۶۰۰۰ میلیارد دلار را در دستور کار دارد . وضعیت دلارى سرمایه ى این بانک مانند گروه بالا است.بانک شهر نیز بالغ ۴۰۰۰ میلیارد ریال سرمایه دارد که تبدیل آن به دلار رقمى مانند آنچه در بانک سامان اشاره شد به دست مى آید .سرمایه بانک کارآفرین با تصویب هیات مدیره این بانک و تایید سازمان بورس و اوراق بهادار به ۷هزار و ۲۵۰ میلیارد ریال افزایش یافت. این افزایش سرمایه از محل مازاد تجدید ارزیابى املاک و دارایى هاى بانک به میزان ۲هزارمیلیارد ریال و نیز از محل سود انباشته معادل ۷۵۰ میلیارد ریال محقق شد . این بانک هم اکنون ۳۸۱ میلیون و ۵۷۸ هزار دلار سرمایه دارد .بانک انصار نیز سرمایه اى بالغ بر ۵۷۶۰میلیارد ریال دارد که با تبدیل سرمایه آن انصار نیز ۳۰۳ میلیون و ۱۵۷ دلار سرمایه دارد .بانک کشاورزى بر اساس گفته هاى طالبى با یکى از سایت ها بالغ بر ۳۰ هزار میلیارد ریال سرمایه دارد که با احتساب آن به دلار این بانک سرمایه اى بالغ بر ۱ میلیاردو۵۷۸ میلیون دلار مى شود .بانک توسعه صادرات نیز سرمایه اى بالغ بر ۲ میلیارد دلار دارد که در مقایسه با سایر اگزیم بانک ها رقم چشم گیرى نیست .بانک صنعت و معدن نیز سرمایه اى بالغ بر ۲۶ هزار میلیارد ریال دارد که با تبدیل آن به دلار رقمى بالغ بر یک میلیاردو ۳۶۸ میلیون و ۴۲۱ هزار دلار به دست مى آید.اما در ادامه نگاهى به سرمایه ۵۰ بانک برتر دنیا بر اساس اعلام نشریه بنکر ۲۰۱۱ خواهیم داشت . وضعیت سرمایه ى بانک هاى ایرانى در مقایسه با بانک هاى بزرگ دنیا نشان مى دهد که وضعیت بانک هاى ایرانى با کاهش ارزش ریال در برابر دلار و سایر ارزهاى خارجى وضعیت مطلوبى را ندارد و کاهش رتبه بانک هاى ایرانى در رتبه بندى هاى بین المللى اجتناب ناپذیر است .