استفاده از ظرفیت اوراق سلف استاندارد موازی و معاملات سلف تاکنون توانسته‌اند بخش مهمی از تامین مالی صنایع مختلف مخصوصا صنایع نفت، گاز و پتروشیمی را برعهده بگیرند. تامین مالی 350 میلیارد تومانی پالایشگاه ستاره خلیج فارس و 500 میلیارد تومانی صنعت نفت در بورس انرژی یا تامین مالی نزدیک به 500 میلیارد تومانی چند شرکت پتروشیمی در بورس کالا را می‌توان نمونه‌هایی از این قبیل موارد به شمار آورد.

استفاده از ابزارهای مالی – اسلامی جدید مخصوصا اوراق سلف استاندارد موازی در بورس‌های کالایی فضای جذابی را برای تامین مالی صنایع به موازات سیستم بانکی ایجاد می‌کند که در آن رابطه نزدیک‌تری بین سپرده‌گذار (‌خریدار اوراق) و سپرده‌پذیر (شرکت‌های بزرگ نیازمند به سرمایه) ایجاد شده که از یکسو شاهد سهولت فعالیت‌ها در سیستم بورس‌های کالایی هستیم و از سوی دیگر هزینه‌های تامین مالی در این بخش کمتر از سیستم‌های بانکی است. این نکته هرچند با اما و اگرهایی همراه است، ولی برآورد کلی از حجم تامین سرمایه در بورس‌های کالایی در سال‌های اخیر نشان می‌دهد که رقمی نزدیک به 4000 میلیارد تومان تنها در این چارچوب تامین مالی صورت گرفته که با توجه به نوپا بودن این شیوه تامین مالی می‌توان به دورنمای روشن این شیوه جدید امیدوار بود.

با توجه به اهمیت موارد فوق؛ نشست تخصصی بررسی روش‌های تامین مالی صنعت نفت ایران از طریق بازار سرمایه با حضور مسوولان بازار سرمایه و صنعت پتروشیمی در بیست و دومین نمایشگاه بین‌المللی نفت، گاز و پتروشیمی برگزار شد.در این نشست علیرضا ناصرپور، مدیر توسعه بازار مشتقه بورس کالای ایران گفت: تاکنون ۳هزار و ۲۰۰ میلیارد‌تومان تامین سرمایه در گردش شرکت‌های پتروشیمی از طریق معاملات سلف برای صنعت پتروشیمی در بورس کالای ایران انجام شده است.وی با بیان اینکه تامین مالی با سررسید یک‌ساله نیز برای صنعت پتروشیمی به‌صورت انتشار اوراق سلف موازی در بورس کالا مهیا بوده است، افزود: راه‌اندازی اوراق سلف موازی استاندارد به سال ۸۳ و تامین مالی شرکت گل‌گهر برمی‌گردد که پس از آن، انتشار اوراق سلف از سوی بورس کالای ایران برای شرکت‌های پتروشیمی از قبیل پتروشیمی آبادان، شیراز و پردیس انجام شد که اوراق سلف منتشر شده برای این صنعت ۵۰۰ میلیارد تومان بوده است.مدیر توسعه بازار مشتقه بورس کالای ایران به بحث تضامین در تامین مالی صنعت پتروشیمی از بورس کالا اشاره کرد و گفت: ابزار گواهی سپرده کالایی می‌تواند به‌عنوان تضامین در تامین سرمایه در گردش شرکت‌های مختلف مد‌نظر قرار گیرد که امید می‌رود با رونق معاملات این ابزار، شاهد وثیقه قرار گرفتن گواهی سپرده در روند تامین مالی باشیم.

تاثیر‌گذاری در قیمت‌ها از اهداف بورس انرژی

حسین حسن قلی‌پور، رئیس اداره پذیرش و بازاریابی بورس انرژی نیز در نشست تخصصی بررسی روش‌های تامین مالی صنعت نفت از طریق بازار سرمایه گفت: با وجود پیشرفت‌هایی که در روند تامین مالی صنعت نفت و پتروشیمی از طریق بورس انرژی طی سال‌های اخیر صورت گرفته، اما همچنان شرکت‌ها و فعالان این صنعت از ظرفیت‌های بازار سرمایه به نحو مطلوبی استفاده نکرده‌اند.وی افزود: اصلی‌ترین ابزار بورس انرژی برای تامین مالی صنعت نفت و پتروشیمی، اوراق سلف موازی استاندارد است که این ابزار مبتنی بر کالا بوده اما می‌طلبد محصولاتی که روی آنها اوراق سلف منتشر می‌شود، بازار نقدی قوی در بورس انرژی داشته باشند تا امکان تحویل قرارداد نیز در بورس وجود داشته باشد.حسن قلی پور اظهار کرد: هدف ما این است که ابزارهای بازار سرمایه را به فعالان صنعت نفت معرفی کنیم که در این زمینه، عزمی جدی از سوی مسوولان برای پذیرفته شدن شرکت‌های زیرمجموعه این حوزه در بورس‌های کالایی همچون بورس انرژی و کالا باید وجود داشته باشد تا علاوه بر ارائه ابزارهای تامین مالی کارآمد، کشف قیمت منطقی و معقول محصولات در بورس‌های کالایی صورت گیرد تا رفته رفته بتوانیم بر قیمت‌های منطقه‌ای تاثیرگذار باشیم.

حرکت در مسیر طراحی ابزارهای مالی جدید

اسماعیل درگاهی، مدیر پذیرش شرکت بورس اوراق بهادار تهران نیز در این نشست با اشاره به اهمیت صنعت نفت در اقتصاد ایران و لزوم انجام سرمایه‌گذاری‌های عظیم در صنایع بالادست و پایین دست نفت گفت: صنعت نفت نیازمند ۲۰ میلیارد دلار سرمایه‌گذاری در این صنعت است و برای رسیدن به این مهم می‌توان از ظرفیت‌های بازار سرمایه استفاده کرد. به گفته وی، در بورس و فرابورس و مجموعه بازار سرمایه ابزارهای مالی جذابی ایجاد شده و در حال طراحی است که صنعت نفت و پتروشیمی می‌تواند از ابزارهای بازار سرمایه استفاده کند. وی افزود: اکثر شرکت‌ها در حوزه صنعت نفت، از ظرفیت‌های تامین مالی در اوج خصوصی‌سازی استفاده کردند؛ زمانی که به دلیل اصل ۴۴ الزام حضور در بورس را داشتند.وی گفت: مکانیزم کشف قیمت بهترین کارکرد بورس کالا و انرژی است و در این بورس‌ها ابزارهای متنوعی شکل گرفته است و صنعت نفت به‌عنوان یک صنعت پربازده و کم ریسک باید از این جذابیت‌ها استفاده کند.

تجربه موفق تامین مالی پتروشیمی‌ها از بورس کالا

رضا محتشمی‌پور، رئیس دفتر توسعه صنایع تکمیلی شرکت ملی صنایع پتروشیمی نیز در این نشست با اشاره به اینکه صنعت پتروشیمی دو تصویر قبل و بعد از خصوصی‌سازی دارد، گفت: پیش از خصوصی‌سازی شرکت‌های پتروشیمی با روش‌های فاینانس و با کمترین محدودیت در حوزه مالی و از شرکت‌های خارجی اقدام به تامین مالی می‌کردند.وی در ادامه افزود: خصوصی‌سازی سبب شد تا شرکت‌های پتروشیمی به شرکت‌های کوچک‌تر تبدیل شوند و از سوی دیگر تحریم‌ها نیز سبب شد تا صنعت پتروشیمی با مشکلاتی درگیر شود.

وی با اشاره به اینکه یکی از مشکلات این صنعت، کوچک شدن شرکت‌ها و انجام پروژه‌هایی با سرمایه‌گذاری‌های بالا است، گفت: در این حوزه با بن بست مواجه هستیم؛ چرا که بعضا حجم دارایی‌های شرکت‌ها کمتر از پروژه‌های در دست اجرای آنها است.محتشمی‌پور به تجربه موفق تامین مالی شرکت‌های پتروشیمی از بورس کالا اشاره کرد و گفت: یکی از اقدامات مثبتی که طی سال‌های اخیر در زمینه تامین مالی صنعت پتروشیمی از بازار سرمایه رقم خورده است، طراحی ابزارهای مالی و برگزاری جلسات متعدد میان بورس کالا و شرکت‌های پتروشیمی بوده است که نتیجه این نشست‌ها ورود شرکت‌هایی به انتشار اوراق سلف موازی از طریق بورس کالا بوده است که تا پیش از این هیچ سابقه‌ای در تامین مالی به شیوه‌های مدرن نداشته‌اند.