این اعداد برگرفته از گزارش رسمی بانک مرکزی با عنوان متوسط قیمت خرده‌فروشی مواد خوراکی در تهران است. بر این اساس دو گزارش هفتگی منتهی به 17خرداد 92 و 22 اردیبهشت 96 مورد بررسی قرار گرفته است. همچنین گزارش هفتگی خرده‌فروشی منتهی به 20 اردیبهشت برای در نظر گرفتن اثرات فصلی در این بررسی استفاده شده است. این گزارش‌ها حاکی از آن است که مهار گرانی در آستانه انتخابات 96 نسبت به دوره قبل با پیشرفت قابل‌ملاحظه‌ای همراه بوده است. از 20 کالای مورد بررسی، در 17 کالا ترمز گرانی کشیده شده است و تنها در 3 کالا رقم تورم افزایش یافته است.

ترمز گرانی کشیده شد

بررسی داده‌های بانک مرکزی حکایت از کنترل گرانی در طول این چهار سال دارد. مواد خوراکی که در سبد خانوار ایرانی با مصرف بالایی روبه‌رو است، در ثبات قیمتی بیشتری در آستانه انتخابات سال‌جاری نسبت به چهار سال پیش به سر می‌برند. بررسی 20 کالای پر مصرف خوراکی، خبر از کاهش تورم در 17 کالا می‌دهد. این کاهش‌ها در برخی مواد خوراکی قابل توجه است. پنیر پاستوریزه‌ای که در آستانه انتخابات 92، نسبت به سال گذشته آن 6/ 51 درصد گران‌تر شده بود، در آستانه انتخابات امسال نسبت به سال 95 تغییری را تجربه نکرد. تخم‌مرغ در 4 سال پیش، گرانی 9/ 97 درصدی را در طول یک سال پشت سر گذاشته بود، اما امسال نسبت به سال 95، معادل 13 درصد افزایش قیمت داشت. کالای دیگری که ترمز گرانی‌اش کشیده شده، لوبیا قرمز است. این ماده خوراکی در آستانه انتخابات یازدهم ریاست‌جمهوری، 2/ 113 درصد در طول یک سال گران شده بود؛ این یعنی به بیش از 2 برابر قیمت خود رسیده بود. اما در آستانه انتخابات دوازدهم، تورم سالانه‌اش در عدد 6/ 19 درصد توقف کرد.

شیب گرانی در 4 کالای دیگر نیز به شدت کند شد. یک نمونه پرمصرف آن سیب‌زمینی است. این کالا در آستانه انتخابات پیشین، 5/ 225 درصد نسبت به سال گذشته‌اش گران‌تر شده بود؛ یعنی قیمتش در طول یک سال به بیش از سه برابر خود رسیده بود. این شیب تند گرانی در سیب‌زمینی متوقف شد. رشد قیمتی این کالا در طی سال گذشته، 8/ 28 درصد شد. ماده پرمصرف دیگری که گرانی‌اش کند شد، گوشت گاو و گوساله است. این ماده خوراکی در هفته منتهی به انتخابات امسال، 4/ 4 درصد نسبت به سال گذشته گران‌تر شد. این در حالی است که این رقم برای انتخابات پیشین، 76 درصد بود. چای خارجی و روغن نباتی نیز دو کالای دیگری هستند که در جهت بهبود قدرت خرید مردم حرکت کردند. چای خارجی که در هفته منتهی به 17 خرداد 92، قیمتش به بیش از دو برابر سال قبلش رسیده بود، در آستانه انتخابات امسال با آرامش بیشتری حرکت می‌کند. این کالا در هفته منتهی به 22اردیبهشت 96 نسبت به مدت مشابه سال قبل، 19 درصد گران‌تر شد.

همچنین شکر نیز که در ایام انتخابات از سوی یک نامزد به‌عنوان مثالی از افزایش تورم در این 4 سال مطرح شده بود، شیب گرانی‌اش آهسته شد؛ به‌طوری‌که قیمت این ماده خوراکی در آخرین گزارش بانک مرکزی پیش از انتخابات 29 اردیبهشت، 4/ 16 درصد نسبت به سال گذشته افزایش یافت؛ درحالی‌که در آستانه انتخابات 22 خرداد 92، قیمت این کالا نسبت به سال گذشته‌اش، 6/ 40 درصد افزایش یافته بود. این یعنی گرانی این ماده پرمصرف کنترل شده است. مجموعه این بررسی اثبات‌کننده یک موضوع است: افزایش قدرت خرید خانوار در مواد خوراکی پرمصرف. چراکه تورم مانند مانعی سخت در مقابل دستمزد ایفای نقش می‌کند. کالای پرمصرفی همچون سیب‌زمینی که در طول یکسال سه برابر می‌شود، به شدت سفره خانوار ایرانی را تحت تاثیر قرار می‌دهد. چون کمتر خانواری است که در طول یکسال دستمزدش سه برابر شده باشد و این یعنی کاهش قدرت خرید و کوچک‌تر شدن سفره.

دلایل افزایش گرانی در 3 کالا

در بین این 20 کالای پرمصرف، روند گرانی در 3 کالا تشدید شده است. برای مثال در سیب زرد، تورم سالانه در هفته منتهی به 22 اردیبهشت 96، معادل 8/ 63 درصد شده است؛ درحالی‌که در آستانه انتخابات پیشین، سیب زرد در طول یکسال 2/ 26 درصد قیمتش کاهش یافته بود. بخشی از این تغییر آهنگ گرانی می‌تواند مربوط به فصل مورد بررسی باشد. قیمت‌ها برای انتخابات پیشین در هفته منتهی به 17 خرداد رصد شده؛ درحالی‌که برای انتخابات امسال در نیمه بهار قیمت‌ها بررسی شده است. رجوع به قیمت‌ها در هفته منتهی به 20 اردیبهشت92، نشان می‌دهد گرانی سیب زرد در آن مقطع 3/ 5 درصد ثبت شده است. در نتیجه بخشی از اختلاف تورم سیب زرد در آستانه دو انتخابات منسوب به این موضوع می‌تواند باشد.

گرانی در گوجه فرنگی نیز بیشتر شده است. گوجه‌فرنگی در آستانه انتخابات امسال، رشد قیمتی 6/ 140 درصدی را نسبت به سال گذشته‌اش چشیده است. در آستانه انتخابات یازدهم، رشد قیمتی این کالا، 1/ 128 درصد بود. شاید این‌طور به نظر آید که به‌دلیل اینکه اکنون در نیمه بهار قرار داریم و گوجه فرنگی جنوب چندان به بازار تزریق نشده، این گرانی توجیه شود. اما در مدت مشابه 4 سال قبل،یعنی 20اردیبهشت92 تورم سالانه گوجه 1/ 9 درصد بود.

در نتیجه تاثیرات فصلی را نمی‌توان چندان موثر دانست. برای جست‌وجوی چرایی این موضوع، باید وضعیت جوی را در نظر گرفت. تفاوتی که فصل بهار 96 با بهار 92 دارد، آب و هوای حاکم بر آنها است. در سال‌جاری بارش‌های بهاری بیشتر از 4 سال قبل بوده است. سیل نیز در برخی مناطق کشور جاری شده و موجب آسیب رساندن به باغداران شده است. این مشکلات جوی، سمت عرضه را تضعیف کرد و گرانی گوجه را سبب شد. مجتبی شادلو، نایب رئیس اتحادیه باغداران در این باره گفته بود: «شرایط جوی و بارش‌های شدید در سال‌جاری موجب شد بسیاری از محصولات جالیزی از جمله گوجه فرنگی آسیب ببیند که درنهایت این امر افزایش بی‌رویه قیمت و گلایه‌مندی مصرف‌کنندگان را به همراه داشت.» با بازگشت تولید به روند عادی و طبیعی خود قیمت این محصول نیز کاهش یافت، به‌طوری‌که در هفته جاری قیمت گوجه فرنگی گلخانه‌ای درجه یک به کیلویی 1600 تومان رسید. این یعنی نسبت به هفته مورد بررسی این گزارش(22 اردیبهشت) قیمت به یک سوم کاهش یافت.

آخرین کالای پر مصرفی که تورم سالانه‌اش نسبت به انتخابات پیشین رشد کرده، گوشت مرغ است. این ماده پروتئینی در هفته منتهی به 17 خرداد 92، 7/ 12 درصد نسبت به سال قبلش گران‌تر شده بود؛ درحالی‌که امسال تورم سالانه گوشت مرغ در عدد 8/ 23 درصد ثبت شده است. یکی از دلایل اصلی گرانی این ماده خوراکی پر مصرف، می‌تواند منسوب به شیوع آنفلوآنزای پرندگان در طول یک سال گذشته باشد.