در شرایطی که پیش‌تر، احتیاط بر فضای معاملات بورس تهران سیطره داشت، نزدیک شدن به زمان برگزاری انتخابات موجب رونق نسبی معاملات شد. به‌نظر می‌رسد خوش‌بینی‌ها به‌ویژه میان معامله‌گران حقوقی مهم‌ترین دلیل اقبال سهامداران به خرید سهام بوده است. تصوری که موجب شد بازی‌سازهای بورس تهران موج مثبتی را در معاملات دیروز رقم بزنند.

شاخص کل بورس تهران دیروز در شرایطی که تنها دو روز به برگزاری ریاست جمهوری باقی مانده بود، با رشد 215 واحدی (معادل 27/ 0 درصد) مواجه شد و در ارتفاع 80 هزار و 344 واحدی قرار گرفت. امری که به اعتقاد کارشناسان به دلیل خوش‌بینی‌ سهامداران نسبت نتیجه انتخابات رخ داده است. در تشریح این موضوع باید گفت، دید عمومی سهامداران نسبت به نتایج انتخابات ادامه وضع کنونی را پیش‌بینی می‌کند. از نگاه کارشناسان و فعالان اقتصادی نتایج انتخابات به نفع بورس تهران ارزیابی می‌شود و این موضوع به اقبال معامله‌گران به خرید سهام انجامیده است (دلایل این موضوع در گزارش پیشین «دنیای اقتصاد» با عنوان «سناریوهاى بورسى پسا انتخابات» در تاریخ 26 اردیبهشت ماه به تفصیل بررسی شد). البته با توجه به مشارکت بالای حقوقی‌ها در دو روز پایانی هفته جاری باید گفت که این خوش‌بینی غالبا از سوی معامله‌گران حقوقی بوده است.

بورس و سه دوره انتخابات قبل

به هر ترتیب ارزیابی سهامداران از ادامه کار این دولت، منجر به ایجاد موجی مثبت نسبت به اثرگذاری نتیجه انتخابات در بورس تهران شده است. البته نمونه ایجاد این فضا در سه دوره انتخابات پیش از این نیز تجربه شد. در انتخابات سال 84، بسیاری نسبت به انتخاب اکبر هاشمی رفسنجانی در انتخابات خوش‌بین بودند و بر‌اساس همان خوش‌بینی‌ها موجی از خرید سهام در بورس تهران به وجود آمد و در روزهای باقی مانده به برگزاری انتخابات قیمت‌ها رشد مناسبی را به خود دیدند. اما نتیجه انتخابات چیزی غیر از پیش‌بینی‌ها بود. پیروزی محمود احمدی‌نژاد، خوش‌بینی برخی سهامداران را نقش بر آب کرد و پس از اعلام نتایج، قیمت‌ عمومی سهام در مسیر ریزشی حرکت کرد و در ادامه رکودی سنگین بازار سهام را فرا گرفت تا جایی که همچنان از دوره پس از انتخابات ریاست جمهوری در سال 84، به‌عنوان یکی از رکودی‌ترین دوران بازار سهام کشور در طول تاریخ فعالیت بورس تهران یاد می‌شود. دلیل این واکنش‌ها را باید در سیاست‌های این دو نامزد جست‌وجو کرد. تیم اقتصادی هاشمی رفسنجانی سیاست‌هایی مبتنی بر اقتصاد آزاد را در برنامه داشت اما احمدی‌نژاد با شعار عدالت وارد عرصه انتخابات شده بود. سال 88 اما انتخابات ریاست جمهوری تاثیر خاصی در معاملات بورس تهران قبل و بعد برگزاری نداشت. دلیل این موضوع ریشه در همزمانی با بحران اقتصاد جهانی داشت.

در سال 92 در هفته‌های پیش از برگزاری انتخابات نوسانات بورس به دلیل احتیاط معامله‌گران بسیار اندک بود. چند روز قبل از انتخابات فعالان بورس به نتایج انتخابات خوشبین شدند و این موضوع در روزهای قبل از برگزاری انتخابات رشد نسبی قیمت سهام را به دنبال داشت و پس از روشن شدن نتیجه انتخابات به رشد چشمگیر قیمت‌ها در بازار منجر شد.در روز نخست اعلام نتایج شاخص کل بورس نزدیک به 1000 واحد رشد کرد. در شرایط فعلی که رقابت بین نامزدها به شدت افزایش یافته است باید در انتظار اعلام نتایج انتخابات باقی ماند و دید، نگاه عمومی فعالان بورس تهران نسبت به نتایج انتخابات ریاست جمهوری تا چه حد با واقعیت مطابقت دارد و ایجاد این موج مثبت در نهایت به کجا ختم خواهد شد.

چرایی حمایت حقوقی‌ها

همان‌طور که اشاره شد، خوش‌بینی‌ها نسبت به نتایج انتخابات ریاست‌جمهوری عمدتا از نگاه حقوقی‌ها معاملات سهام را با رونق نسبی مواجه کرده است (مشارکت بالای معامله‌گران حقوقی در بورس تهران). حمایت حقوقی‌ها که در جریان معاملات روز سه‌شنبه به عبور شاخص کل از کانال 80 هزار واحدی منجر شده بود، در فضای دیروز بازار نیز قابل رویت بود. در حالی که حضور حقوقی‌ها عمدتا در دو سمت عرضه و تقاضا دیده می‌شود، حجم بالاتر سفارشات خرید به نقش حمایتی این سهامداران اشاره داشت. بررسی تغییر مالکیت سهام نیز نشان می‌دهد که دیروز حدود 17 میلیارد تومان از پرتفوی معامله‌گران حقیقی به پرتفوی حقوقی‌ها منتقل شد. در این باره دو فرضیه برای مشارکت بالای حقوقی‌ها وجود دارد: 1- از آنجا که سهامداران حقوقی اغلب با تحلیل‌های دقیق‌تر وارد معاملات بازار سهام می‌شوند، به نظر می‌رسد این دسته از معامله‌گران با ارزیابی مثبت از نتیجه انتخابات، مشارکت زیادی در سمت خرید سهام داشته‌اند. 2- به نظر می‌رسد سهامداران حقیقی در مقایسه با معامله‌گران حقوقی نسبت به نتایج انتخابات همچنان با نوعی نگرانی مواجه هستند.

رصد شاخص‌سازی‌های دیروز

در جریان معاملات آخرین روز از هفته جاری نمادهای بزرگ بازار از جمله «شبندر» و «فارس» بیش از 50 درصد رشد شاخص کل را در اختیار داشتند. خالص خرید بیش از یک میلیون سهمی سهامداران در نماد «شبندر»، رشد نزدیک به 3/ 3 درصدی قیمت این نماد و تاثیر مثبت 60 واحدی در محاسبه شاخص کل را به دنبال داشت. در معاملات «شتران» دیگر نماد گروه پالایشی خالص خرید بیش از 2 و نیم میلیون سهمی حقوقی‌ها در پایان معاملات منجر به رشد قیمت سهام این نماد شد(«شبندر»،«شتران»، «شبریز» و «شپنا» دیروز در بین 10 نماد با بیشترین اثر‌گذاری مثبت در محاسبه شاخص کل بودند). به جز دو نماد «شراز» و «شنفت» دیگر نمادهای زیر‌مجموعه گروه پالایشی‌ در مسیر رشد قیمت حرکت کردند.

به نظر می‌رسد افزایش قیمت نفت در بازارهای جهانی از مهم‌ترین‌ عوامل تاثیرگذار بر نمادهای زیرمجموعه گروه فرآورده‌های نفتی بوده است. به دنبال توافق عربستان و روسیه برای تمدید طرح کاهش تولید نفت تا پایان سه ماه نخست سال 2018، روز چهارشنبه در لحظه تنظیم این گزارش، هر بشکه نفت برنت به قیمت حدود 52دلار مورد معامله قرار گرفت. اقبال سهامداران در پی این موضوع روز سه‌شنبه نیز اکثر نمادهای پالایشی را با رشد قیمت مواجه کرده بود. دیگر نماد شاخص‌ساز دیروز یعنی «خساپا» نیز از چتر حمایت حقوقی‌ها بی‌بهره نبود. حقوقی‌ها حدود 67 درصد در سمت خرید و حقیقی‌ها حدود 70 درصد در سمت فروش این سهم مشارکت داشتند. این موضوع در نهایت رشد 65/ 1 درصدی «خساپا» را به دنبال داشت و این نماد حدود 21واحد شاخص کل را ارتقا داد.

در بازار چه گذشت؟

در نتیجه داد‌و‌ستدهای روز گذشته شاخص کل بورس 215 واحد بالا رفت و به عدد 80 هزار و 344 رسید.همچنین دیروز همه هفت شاخص بورس (همچون معاملات روز سه‌شنبه) صعودی بودند. شاخص‌های بازار اول و دوم به ترتیب 16/ 0 و 46/ 0 درصد رشد کردند. شاخص کل هم‌وزن نیز دیروز با رشد 23 واحدی (معادل 13/ 0 درصد) مواجه شد. نمادهای پالایش نفت بندرعباس، پتروشیمی خلیج فارس، خدمات انفورماتیک، ارتباطات سیار ایران و سایپا، با بیشترین تاثیر مثبت بر شاخص کل، رشد این متغیر را رقم زدند. این در حالی بود که فولاد مبارکه اصفهان و گسترش نفت و گاز پارسیان مانع از رشد بیشتر این نماگر شدند. در نتیجه داد‌و‌ستدهای روز گذشته سهامداران بورس تهران بیش از 927 میلیون ورقه بهادار را به ارزش تقریبی 182 میلیارد تومان در بیش از 56 هزار نوبت معاملاتی دست به دست کردند.

از این میزان تقریبا 163 میلیارد تومان به معاملات خرد سهام و حق تقدم در نمادهای عادی اختصاص یافت. این میزان از حجم و ارزش معاملات اگر چه نسبت به دوران رونق رقم بالایی نیست اما در قیاس با معاملات روز سه‌شنبه افزایش قابل توجهی را نشان می‌دهد که البته بخش قابل توجهی از آن با حمایت‌های اشخاص حقوقی شکل گرفته است. از میان گروه‌های حاضر در بورس تهران، شاخص 22 صنعت با رشد مواجه شد. در صدر این فهرست گروه‌های ماشین‌آلات، فرآورده‌های نفتی و محصولات کاغذی قرار داشتند که به ترتیب بازدهی 03/ 2، 88/ 1 و 31/ 1 درصدی را برای سهامداران خود به ارمغان آوردند. در طرف دیگر نیز شاخص 13 گروه صنعتی با افت مواجه شد. بر این اساس گروه‌های محصولات چوبی، قند و شکر و سایر معادن بیشترین زیان روزانه را به سهامداران خود تحمیل کردند.