قیمت نفت در سال‌های اخیر بعد از صعود باور نکردنی و پرواز در محدوده بالای ۱۰۰ دلاری با سقوطی ناگهانی مواجه شد و تا عمق ۳۰ دلاری پایین آمد. نوسان قیمتی که همراه با مازاد عرضه نسبت به تقاضا در بازارهای جهانی، اقتصاد اکثر کشورهای تولید کننده نفت را تحت تاثیر قرار داد و باعث شد این کشورها به این نتیجه برسند که اگر راهکاری اتخاذ نکنند، روزگارشان مانند نفت، سیاه خواهد شد.

برای دستیابی به راهکاری جهت بهبود بازارهای جهانی، ابتدا اعضای اوپک در ۳۰ نوامبر (۱۰آذرماه) در وین گرد هم جمع شدند و درمورد تصمیمی که در الجزایر مبنی بر سهمیه بندی تولید گرفته بودند به گفت و گو نشستند. حاصل این گفت و گو چیزی نبود جز کاهش تولید ۴/۵ درصدی هر عضو اوپک به جز کشورمان که قرار است میزان تولیدش به میزان قبل از تحریمها بازگردد.

قرار شد تولید اعضای اوپک از ابتدای سال ۲۰۱۷ به مدت شش ماه از حدود ۳۳ میلیون و ۵۰۰ هزار بشکه به ۳۲ میلیون و ۲۰۰ هزار بشکه برسد تا مشکل مازاد عرضه اوپک برطرف شود. از آنجاکه برقرار کردن توازن در بازار جهانی نفت به تنهایی از عهده اوپک که ٤٠ درصد نفت جهان را تولید می‌کنند، بر نمی‌آید، کشورهای غیر اوپک نیز قول همکاری دادند و قرار شد این کشورها ۶۰۰ هزار بشکه از تولید خود بکاهند.

آنچه باعث شد تصمیم اعضای اوپک و غیراوپک سرنوشت‌ساز به نظر برسد، تعهد همه کشورها مبنی بر کاهش تولید بود. پس از نشست نوامبر کشورهای تولید کننده نفت، نه تنها اعضای اوپک بلکه اعضای غیراوپک نیز پای تعهد خود ایستادند و همین تعهد باعث ثبات بازارهای جهانی نفت و بازگشت نفت به روزهای طلایی خود شد.

نتیجه مثبت همین تعهد بود که بار دیگر کشورهای عضو اوپک و غیر اوپک را گرد هم آورد تا با تمدید این تعهد ادامه روزهای روشن را برای طلای سیاه رقم بزنند. اجلاسی که اعلام رضایت کشورهای مختلف از کاهش میزان تولید نفت زمینه آن را فراهم کرد. به طوری که طی ۵ ماه گذشته سران کشورهای مختلف ضمن اعلام رضایت از اوضاع بازار نفت، تمایل خود را برای ادامه تعهد اعلام کردند.

سرانجام وزیران نفت و انرژی کشورهای عضو اوپک روز گذشته پشت درهای بسته بر سر تمدید توافق ماه نوامبر این سازمان مبنی بر کاهش یک میلیون و ۲۰۰ هزار بشکهای تولید نفت در بازه زمانی ۹ ماه به اجماع رسیدند اجلاسی که ساعاتی پس از آن اعضای اوپک و غیر اوپک برای دومین بار در ۶ ماه گذشته گردهم آمدند و بار دیگر کاهش ۶۰۰ هزار بشکهای کاهش تولید نفت غیراوپکیها را همسو با توافق اوپک تمدید کردند.

وضعیت ایران بعد از تمدید توافق اوپک

آنچه در تصمیم کشورهای تولید کننده نفت مبنی بر کاهش تولید حائز اهمیت است، بازگشت کشورمان به روزهای قبل از تحریم است. در نشست نوامبر درحالی که همه کشورها متعهد شدند تولید خود را کاهش دهند، به ایران اجازه داده شد میزان تولید خود را افزایش داده تا به روزهای قبل از تحریم بازگردد. پس از اجلاس روز گذشته اوپک نیز به گفته بیژن زنگنه، وزیر نفت کشورمان، با تمدید توافق اوپک، تولید نفت ایران تغییری نخواهد کرد و در همان سطح سه میلیون و ٨٠٠ هزار بشکه در روز بر مبنای منابع ثانویه باقی می‌ماند.

چند نکته کوچک

- اعضای غیراوپک که شامل ۱۱ کشور از جمله روسیه، قزاقستان، عمان، آذربایجان، مکزیک و...میشوند به گواه آمار و ارقام چندان به توافق ماه دسامبر با اوپکی متعهد نبوده‌اند، آمارها حکایت از موفقیت ۵۰ درصدی آنان دارد که در مقابل تعهد بیش از ۱۰۰ درصدی اعضای اوپک بسیار اندک است.

- روسیه به تنهایی کاهش ۳۰۰ هزار بشکه در روز از تولید غیراوپکی‌ها به عهده گرفته بود، با این حال انتظار میرفت کشورهای مانند مکزیک، قزاقستان و آذربایجان با تمدید توافق درصد موفقیت توافق را نسبت به ۶ ماه گذشته افزایش دهند.

- خالد الفالح، وزیر انرژی عربستان و رئیس دورهای سازمان کشورهای صادرکننده نفت در سخنرانی افتتاحیه یکصد و هفتادو دومین نشست وزیران نفت و انرژی این سازمان اعلام کرد: از نشست پیشین اوپک در ۳۰ نوامبر سال ۲۰۱۶ میلادی (دهم آذرماه ۹۵) تاکنون، وضع بازار نفت بهبودی خیره‌کننده داشته است.

- اعضای اوپک، گینه استوایی را به عنوان جدیدترین عضو اوپک تأیید کردند تا تعداد اعضای این سازمان به ۱۴ کشور برسد. این کشور سومین تولیدکننده بزرگ نفت در آفریقاست.

- بررسیهای کارشناسی نشان می‌دهد اعضای اوپک به توافق ماه نوامبر ۲۰۱۶ که از اول ژانویه ۲۰۱۷ اجرایی شده است بیش از صد در صد عمل کردند، این در حالی است که این میزان برای غیر اوپکها به ۵۰ درصد میرسد و کشورهای مانند قزاقستان، مکزیک و آذبایجان چندان به تعهد خود عمل نکردند.