ژاپن به عنوان سومین اقتصاد بزرگ دنیا، همواره یکی از پیشگامان در زمینه تکنولوژی به شمار رفته و این در حالی است که بسیاری از کشورها، سازمان‌ها و نهادهای بین المللی دنیا طی سال‌های گذشته به این نتیجه که سوخت‌های فسیلی باید جای خود را به انرژی‌های پاک در خودروها و وسایل نقلیه بدهد، رسیدند.

دولت ژاپن بسیار پیش تر از آغاز استفاده از این خودروها در سال 1996 با تدوین برنامه‌ای لزوم این امر را در دستور کار قرار داده بود. با وجود تمام مسائل، خودروهای برقی از سال 2009 در خیابان‌های این کشور شروع به تردد کردند و تعداد جایگاه‌های ویژه شارژ این خودروها در دسامبر سال 2012 به بالغ بر یک هزار و 300 جایگاه افزایش یافت.

البته این پایان کار نبود چرا که سرعت رشد استفاده از خودروهای برقی در ژاپن چنان تشدید شد که در فوریه سال 2015 این رقم به بیش از 40 هزار جایگاه رسید و تعداد آن حتی از جایگاه‌های پمپ بنزین در این کشور نیز بیشتر شد.

بدون شک چنین روند رو به رشد چشمگیری نیازمند یک بررسی دقیق‌تر است تا شاید گوشه‌ای از این روند درخشان را آشکار کند.

جایگاه ژاپن در استفاده از خودروهای برقی در جهان

کشورهای چین، آمریکا و ژاپن از نظر تعداد خودروهای برقی فروخته شده و مورد استفاده در آنها در صدر این جدول قرار دارند. تعداد خودروهای برقی مورد استفاده در چین تا ماه دسامبر سال 2016 میلادی به ترتیب معادل بیش از 645 هزار دستگاه و تا همین تاریخ در ایالات متحده معادل بیش از 570 هزار دستگاه بوده است.

این در حالی است که با توجه به جمعیت بسیار کم ژاپن در مقابل این دو کشور، ژاپنی‌ها در قیاس نسبی با جمعیت خود، عملکرد بسیار خوبی در فروش و استفاده از خودروهای برقی در داخل کشور خود داشته‌اند. تعداد خودروهای برقی که به طور رسمی در ژاپن به فروش رسیده، تا برهه زمانی مورد اشاره فوق (دسامبر 2016) معادل 147 هزار و 500 دستگاه بوده است.

این در حالی است که ژاپن در سال 2012 موفق شد بیشترین میزان فروش خودروهای برقی را از آن خود کرده و 28 درصد از سهم بازار این بخش را به خود اختصاص دهد.

ورود خودروهای برقی به بازار ژاپن

شرکت میتسوبیشی در اواخر جولای سال 2009 مدل i MiEV را به عنوان نخستین خودروی برقی به بازار ژاپن معرفی کرد. پس از موفقیت در فروش این محصول، میتسوبیشی مدل های تاکسی و وانت این مدل از خودروهای برقی را نیز وارد بازار کرد که در این محصولات در دسامبر 2014 با معرفی میتسوبیشی مدل Outlander P-HEV به عنوان اولین خودروی شاسی بلند برقی در ژاپن همراه شد. از سوی دیگر، شرکت نیسان نیز حدود یک سال و نیم پس از میتسوبیشی، وارد رقابت خودروهای برقی در بازار ژاپن شد و مدل Leaf را در دسامبر 2010 به این بازار معرفی کرد که این مدل، با فروش حدود 65 هزار دستگاه تا آوریل 2016، پرفروش ترین مدل خودروهای برقی در بازار ژاپن بوده است.

این مدل در سال 2014 با فروش 14 هزار و 177 دستگاه رکورد فروش خودروهای برقی در ژاپن را از آن خود کرد که البته در سال 2016 رکورد فروش خود را ارتقا بخشید و به فروش 14 هزار و 795 دستگاه در این سال در ژاپن رسید.

در کنار خودروسازان ژاپنی، برندهای دیگر از جمله «تسلا» و «ب.ام.و» نیز وارد بازار خودروهای برقی در ژاپن شدند که البته تعداد فروش خودروهای برقی آنها قابل قیاس با برندهای ژاپنی در این کشور نیست؛ به عنوان مثال شرکت «ب.ام.و» به عنوان یکی از غول های خودروسازی جهان، تنها موفق به فروش 400 دستگاه از مدل « i3 » خود در این کشور شد.

زیرساخت‌ها و جایگاه های شارژ

وبسایت بلومبرگ در فوریه سال 2015 میلادی اعلام کرد که تعداد جایگاه شارژ خودروهای برقی در ژاپن از تعداد جایگاه‌های سوخت‌های رایج در این کشور بیشتر شده است. پیش از سخن گفتن در مورد تعداد جایگاه‌های شارژ خودروهای برقی در ژاپن باید به این نکته اشاره کرد که تعداد این جایگاه‌ها در ابتدای سال 2010 معادل 60 جایگاه بود که در دسامبر 2012 به 1381 جایگاه افزایش یافت.

نتیجه شگفت انگیز تحقیقات شرکت نیسان موتور حاکی از آن بود که تعداد جایگاه‌های شارژ عمومی و خانگی خودروهای برقی در ژاپن در این تاریخ (فوریه 2015) به بیش از 40 هزار جایگاه رسیده بود و این در حالی است که تعداد پمپ‌های بنزین این کشور در همان زمان معادل 34 هزار جایگاه بود.

این در حالی است که اگر در مقام قیاس برآییم، آمریکا با وجود آنکه بیش از 570 هزار دستگاه خودروی برقی را در خود جای داده، تنها از 9 هزار جایگاه عمومی شارژ این خودروها برخوردار است و در مقابل، 114 هزار و 500 پمپ بنزین دارد.

این آمار و البته اطلاعات موجود دیگر در سایر کشورها، حاکی از آن است که ساخت و ایجاد زیرساخت‌های مورد نیاز برای استفاده عمومی از خودروهای برقی، در ژاپن سرعتی به مراتب بیش از سایر کشورها دارد، چرا که با افزایش تعداد جایگاه‌های شارژ، تعداد مراکز ارائه خدمات و سرویس‌های خودروهای برقی در سایر زمینه‌ها نیز به طور چشمگیری در این کشور افزایش یافته است.

نقش دولت در گسترش استفاده از خودروی برقی

دولت ژاپن نخستین برنامه خود برای استفاده از خودروهای برقی را در سال 1996 ارائه کرد که این برنامه بواسطه پروژه معرفی وسایل نقلیه با سوخت پاک در سال 1998 تکمیل شد.

این پروژه جدید شامل در نظر گرفتن یارانه‌های دولتی و معافیت‌های مالیاتی برای خرید وسایل نقلیه برقی و هیبریدی و خودروهای با سوخت گاز طبیعی و متانول می‌شد.

این پروژه شامل یارانه معادل 50 درصد از هزینه اضافی خرید خودروهای انرژی پاک در قیاس با خودروهای بنزینی بود که بواسطه قانونی که مجلس قانون گذاری ژاپن در ماه می سال 2009 میلادی تصویب کرد، دستخوش تغییراتی شد.

در حال حاضر این یارانه‌ها برای خرید خودروهای برقی و سایر خودروهای سوخت‌های پاک، بدون اوراق کردن خودروهای سوخت فسیلی، شامل موارد متعدد می‌شود.

بر این اساس، دولت ژاپن برای خرید خودروهای برقی سایز معمول و کوچک معادل یک هزار و 100 دلار و برای خرید خودروهای مینی معادل 550 دلار یارانه در نظر گرفته است.

از سوی دیگر، خرید خودروهای سنگین مانند کامیون‌ها و اتوبوس‌های برقی نیز بر اساس میزان صرفه جویی و کاهش در سوخت‌های فسیلی، مشمول رقمی بین 2 هزار و 100 تا 9 هزار و 600 دلار یارانه می شوند.

همچنین، با در نظر گرفتن اوراق کردن یک خودروی 13 سال به بالا، رقم این یارانه برای خرید خودروهای سایز معمول و کوچک معادل 2 هزار و 700 دلار و برای خودروهای مینی معادل یک هزار و 300 دلار خواهد بود و به طور کلی خرید خودروهای سنگین بر اساس شرایطی که به آن اشاره شد، مشمول یارانه بین 4 هزار و 300 تا 19 هزار دلار می‌شود.

یکی دیگر از اهداف دولت و البته خودروسازان ژاپنی با تسهیلات مورد اشاره این است که آنان خودروهای برقی را به جز لاینفک زندگی مردم تبدیل کنند و در همین راستا تلاش دارند علاوه بر توسعه گسترده زیرساخت‌ها و یارانه‌های سخاوتمندانه و تکنولوژی؛ این بخش از خودروسازی را همچنان ارتقا دهند.

به طور حتم ژاپن را باید کشوری دانست که در این مسیر گام‌های بسیار جدی و قابل توجهی برداشته و توانسته علاوه بر خودروسازان داخلی پای خودروسازان بزرگ دنیا را نیز به داخل کشور باز کند و آنان را به سمت تولید خودروهای برقی سوق دهد.