باوجود تمدید 9 ماهه توافق کاهش تولید نفت خام از سوی کشورهای عضو و غیرعضو اوپک در این ماه، بازار نفت همچنان نگران آینده است و بسیاری کارشناسان از بازگشت مازاد عرضه به بازار نفت در سال 2018 خبر می‌دهند.

بهای نفت خام آمریکا (نفت شاخص بازار بورس نیویورک) در ماه گذشته میلادی حدود یک دلار کاهش یافت و در آخرین روز از این ماه 32/ 48 دلار بر بشکه معامله شد. نفت برنت (نفت شاخص بازار لندن) اما افت قیمت بیشتری حدود 5/ 1 دلار را تجربه کرد و بر این اساس فاصله قیمتی این دو نفت شاخص در ماه مه کاهش یافت. نفت برنت در ماه مه در محدوده 48 تا 55 دلار نوسان کرد و در آخرین روز از این ماه روی قیمت 31/ 50 دلار بر بشکه ایستاد. همچنین نفت خام آمریکا در روزهای محدودی در قیمت‌های بالای 50 دلار معامله شد و حتی به قیمت‌ 44 دلار بر بشکه نیز که کمترین سطح از پیش از توافق اوپک بود، رسید.

اما ماه جدید در حالی برای بازار نفت آغاز شد که روز گذشته (دوم ژوئن) قیمت نفت با ریزش بیشتری نیز همراه شد. تصمیم رئیس‌جمهوری آمریکا، برای خروج از پیمان جهانی آب و هوا (پیمان پاریس) موجب افزایش نگرانی‌ها از رشد تولید نفت خام آمریکا و واکنش منفی بازار به این اتفاق شد. هرچند روز گذشته وزیر نفت عربستان نسبت به امکان عمیق‌تر شدن کاهش تولید در ماه نوامبر وعده داد. بر این اساس دونالد ترامپ که پیش از این پایبندی به پیمان پاریس را مانعی بر سر راه آمریکا در تولید انرژی می‌دید، سرانجام وعده خود مبنی بر خروج از این پیمان جهانی که در زمان ریاست جمهوری باراک اوباما به امضا رسیده بود را عملی کرد. بعد از خروج آمریکا از پیمان پاریس، نفت خام برنت تا لحظه تنظیم این گزارش (ساعت 18 به وقت تهران) به 70/ 49 دلار بر بشکه رسید تا 90 سنت کاهش قیمت را در دومین روز کاری بازار در ماه جدید میلادی به ثبت برساند.

نفت خام آمریکا نیز با ثبت 90 سنت کاهش تولید، 46/ 47 دلار بر بشکه معامله شد. پیمان پاریس که مبارزه‌ای جهانی و جدی برای مقابله با تغییرات آب و هوایی و گرم شدن زمین به شمار می‌رفت، با خروج آمریکا با تهدیدهای فراوانی همراه خواهد شد. بدعهدی آمریکا در پایبندی به این پیمان با افزایش حفاری برای استخراج نفت خام در آمریکا ارتباط مستقیم دارد و می‌تواند دیگر امضاکنندگان این پیمان‌نامه را نیز دچار تزلزل کند. از دیگر سو این اقدام آمریکا تهدیدی جدی برای توافق کاهش تولید کشورهای عضو و غیرعضو اوپک برای کاهش نفت به شمار می‌رود که قصد دارند تا ماه مارس 2018 روزانه 8/ 1 میلیون بشکه کاهش تولید داشته باشند. روز گذشته ایگور سچین، مدیرعامل شرکت روس‌نفت با جدی عنوان کردن تهدید افزایش تولید نفت خام در آمریکا گفت: قیمت نفت در بازار به ثبات نخواهد رسید مگر اینکه کشورهای بیشتری همکاری کنند. به گزارش رویترز، قیمت نفت خام در بازار جهانی از نشست 25 مه ‌اوپک به این سو بعضا تا 5/ 7 درصد کاهش را نیز تجربه کرده است.

شمای کلی بازار در ماه مه

ماه مه، ماه پر نوسانی برای نفت بود و در حالی که اوپک پنجمین ماه از اجرایی شدن توافق کشورهای تولیدکننده نفت را با پایبندی صد‌در‌صدی پشت سر می‌گذاشت، بازار بیش از پیش نسبت به تاثیرگذاری این توافق بدبین شده بود زیرا با وجود گذشت 4 ماه موفقیت‌آمیز از اجرای توافق کاهش تولید، هیچ نشانه‌ای مبنی بر موثر بودن این توافق بر مازاد عرضه در بازار نفت دیده نمی‌شد. رشد مداوم موجودی انبارهای نفتی آمریکا در چهار ماه ابتدایی سال 2017 و همچنین افزایش تولیدات نفت این کشور، بر نگرانی از آینده بازار نفت را افزود و قیمت‌ها را در مسیر کاهشی قرار داد.

این نگرانی‌ها در حالی مطرح بود که معامله‌گران و کارشناسان بازار نفت در اوایل سال نسبت موثر بودن توافق اوپک بسیار خوش‌بین بودند. در واقع تفکر غالب این بود که بازار نفت در سه ماه دوم سال 2017 به تعادل می‌رسد و مازاد عرضه از بازار حذف خواهد شد. اما گذشت زمان نشان داد که چنین چیزی رخ نخواهد داد. این نگرانی‌ها باعث شد معامله‌گران و صندوق‌های پوشش ریسک که در بازار آتی نفت در موقعیت‌های انتظار برای رشد قیمت نفت (اختیار خرید) سرمایه‌گذاری کرده‌اند، شروع به نقد کردن قراردادهای خود کرده و این خود افت قیمت‌ها را تشدید کند.

هفته اول: عقب‌گرد به پیش از توافق

شروع ماه مه مانند دیگر ماه‌های سال با انتشار گزارش موسسات مختلف از بازار نفت همراه بود، اما فصل مشترک تمام این گزارش‌ها افزایش برآوردها از رشد تولیدات آمریکا بود. در تمام این گزارشات اعلام شده بود که تولید نفت آمریکا با سرعتی بسیار بیشتر از آنچه گمان می‌شد، در حال افزایش است. به‌طور مثال اوپک برآورد خود از رشد تولیدات کشورهای غیرعضو اوپک را به 950 هزار بشکه رساند که بیش از 60 درصد از برآورد قبلی این سازمان بیشتر بود. اوپک تاکید کرده بود که مهم‌ترین عامل بازنگری در برآورد رشد تولیدات کشورهای غیرعضو افزایش سریع تولیدات آمریکا است. علاوه بر این اداره اطلاعات انرژی آمریکا اعلام کرد که تولید نفت این کشور در پایان سال جاری میلادی به بیش از 10 میلیون بشکه در روز خواهد رسید و برخی کارشناسان نیز اعلام کردند که به‌طور متوسط 100 هزار بشکه به تولیدات این کشور اضافه خواهد شد.

این برآوردها در حالی مطرح می‌شد که آمار نشان می‌داد تولیدات نفت آمریکا از زمان توافق اوپک یعنی از ماه نوامبر تا اوایل ماه مه 600هزار بشکه افزایش یافته است. این رقم بیش از 50 درصد مقداری است که اعضای اوپک توافق کردند از تولیدات روزانه خود بکاهند. این نگرانی‌ها کف قیمتی نفت در اولین هفته ماه مه را رقم زد. همچنین به گزارش روز گذشته رویترز، تولید نفت خام آمریکا در هفته گذشته به 34/ 9 میلیون بشکه در روز رسید که رشدی 500 هزار بشکه‌ای در روز نسبت به سال گذشته را نشان می‌دهد.

هفته دوم: امید به تمدید توافق

اما شروع هفته دوم ماه مه با رشد قیمت نفت همراه شد. هرچند رشد قیمت‌ها خیلی سریع و شدید نبود، اما موجب شد نفت از کف قیمتی 5/ 5ماهه خود قدری فاصله بگیرد. مهم‌ترین‌ عامل شروع افزایش قیمت نفت، انتشار اخبار جسته گریخته از احتمال تمدید توافق اوپک بود. از سویی کمیته ویژه توافق که متشکل از 5 تولیدکننده عضو و غیرعضو اوپک است، تشکیل جلسه داد و اعلام کرد که تولیدکنندگان نفت باید توافق را تمدید کنند و از سوی دیگر وزرای نفت کشورهای عضو و غیرعضو اوپک از آمادگی برای تمدید توافق سخن می‌گفتند.

هفته سوم: بازگشت به بالای 50 دلار

اما آنچه موجب شد قیمت نفت خام آمریکا بعد از گذشت حدود یک ماه، در هفته سوم ماه مه مجددا به بالای 50 دلار برسد، خبر توافق روسیه و عربستان برای تمدید توافق به مدت 9 ماه دیگر بود. در واقع در حالی که گمان می‌رفت که توافق تا انتهای سال 2017 میلادی تمدید ‌شود، دو تولیدکننده نفت که در جهان رتبه اول و دوم را در اختیار دارند، اعلام کردند که تا پایان سه ماه ابتدای سال 2018 توافق را تمدید خواهند کرد.

اما در آخرین هفته یعنی در 25 ماه مه نشست اوپک و همچنین نشست مشترک اعضای این سازمان با 11 کشور تولیدکننده غیرعضو برگزار شد. هرچند اعضای این سازمان تمدید توافق به مدت 9 ماه را در این روز نهایی کردند، اما از آنجا که این خبر در بازار پیش‌خور شده بود و معامله‌گران انتظار داشتند، کشورهای تولیدکننده نفت در این جلسه تصمیمات بیشتری اتخاذ کنند، قیمت نفت افت 5 درصدی را تجربه کرد. نفت خام آمریکا مجددا به زیر 50 دلار بازگشت و نفت برنت نیز تا مرز 51 دلار بر بشکه سقوط کرد. کارشناسان اعلام کردند این نشست نشان داد که اوپک توان تاثیرگذاری بیشتری بر بازار نفت را ندارد و این معامله‌گران را ناامید کرده است. با این حال، بسیاری از کارشناسان و وزرای نفت اوپک اعلام کردند که واکنش بازار نفت به این خبر مقطعی و گذارا است و تصمیم اتخاذ شده به مرور موجب رفع مازاد عرضه از بازار نفت و رشد قیمت‌ها خواهد شد. بعد از نشست، قیمت‌ها اندکی اصلاح شد، با این حال قیمت نفت خام آمریکا به بالای 50 دلار بازنگشت.

علاوه بر این هرچند، آخرین روز ماه مه با اعلام خبر کاهش 5/ 8 میلیون بشکه‌ای تخمین موسسه نفت آمریکا (API) از ذخایر انبارهای نفتی این کشور همراه بود، با این حال قیمت‌ها افت شدید و نزدیک به 3 درصدی را تجربه کردند. چراکه برآوردها نشان می‌داد برای اولین بار از ابتدای سال 2017 متوسط تولید ماهانه نفت اوپک در ماه مه افزایشی بوده است. به گزارش رویترز، افزایش تولید نفت دو کشور لیبی و نیجریه موجب شد در مجموع تولید نفت اوپک در ماه مه افزایشی باشد. لیبی و نیجریه که در چند سال اخیر درگیر جنگ داخلی هستند و کمتر از ظرفیت خود نفت تولید می‌کنند، اجازه دارند تا رسیدن به ظرفیت قبلی تولیدات خود را افزایش دهند. تولید نفت لیبی در ماه مه به 827 هزار بشکه در روز رسید که بیشترین مقدار ظرف 3 سال اخیر است. با این حال باید دید با جدی شدن تهدید آمریکا، ماه ژوئن برای بازار نفت چگونه سپری خواهد شد؟