طی روزهای گذشته کشورهای عربستان سعودی، امارات‌متحده عربی، بحرین و مصر، حکومت قطر را به حمایت از گروه‌های تروریستی ازجمله داعش و القاعده متهم کردند و روابط دیپلماتیک و تجاری خود را با دوحه قطع کردند. این کشورها همچنین مرزهای خود را به روی قطر بستند و این کشور را که تنها با عربستان مرز زمینی دارد به جزیره تبدیل کردند. اکنون قطر از طریق آب‌های بین‌المللی از خلیج فارس و همچنین از طریق آسمان ایران، کویت و عراق با جهان خارج ارتباط دارد. بستن مرزهای زمینی، آبی و هوایی به روی قطر بر صادرات و واردات این کشور و همچنین کشورهای منطقه تاثیرگذار است و نگرانی‌هایی را در مورد تجارت این منطقه به وجود آورده است. یکی از مسائلی که تحت تاثیر انزوای قطر قرار می‌گیرد، بازار خودروی منطقه است.

اثرات کوتاه‌مدت

قطر که به لحاظ درآمد سرانه ثروتمندترین کشور جهان محسوب می‌شود، واردکننده 100 درصدی خودرو است. عمده واردات خودروی قطر از کشورهای ژاپن، ایالات‌متحده، آلمان، بریتانیا و کره‌جنوبی است. براساس آمار سال 2015، ارزش واردات خودروی قطر از ژاپن 03/ 1 میلیارد دلار بود و 36 درصد از خودروهای قطر از ژاپن وارد شد. ارزش واردات خودرو از ایالات‌متحده 432 میلیون دلار بود و 15 درصد از خودروهای قطر از این کشور وارد شد. ارزش صادرات خودرویی آلمان به قطر 354 میلیون دلار بود و 12 درصد از خودروهای وارداتی قطر را تشکیل می‌داد. ارزش واردات خودرو از بریتانیا 317 میلیون دلار بود و 11 درصد از خودروهای صادراتی قطر را تشکیل می‌داد. ارزش واردات از کره‌جنوبی 147 میلیون دلار بود و 1/ 5 درصد از واردات خودروی قطر را تشکیل می‌داد.

با توجه به این مساله که کشورهای ژاپن، ایالات‌متحده، آلمان، بریتانیا و کره‌جنوبی به‌طور مستقیم و از طریق آبهای بین‌المللی به قطر صادرات دارند، بسته شدن مرزهای آبی قطر از سوی کشورهای عربی تاثیری بر واردات خودروی قطر از این کشورها ندارد. اما قطر تنها از این کشورها واردات ندارد و کشورهای عربستان، بحرین و امارات نیز به این کشور خودرو صادر می‌کنند. براساس آمار سال 2015، در میان کشورهای عربی، قطر بیشترین واردات خودرو را از بحرین داشته است. در این سال ارزش واردات خودرو از بحرین 4/ 14 میلیون دلار و 50/ 0 درصد از واردات خودروی قطر بود. ارزش واردات از عربستان 23/ 8 میلیون دلار و 29/ 0 درصد از واردات خودروی قطر بود. امارات کمترین واردات خودرو به قطر را داشته است. ارزش واردات خودرو از امارات‌متحده عربی 221 هزار دلار از واردات خودروی قطر بود که رقم بسیار ناچیزی محسوب می‌شود. با توجه به قطع روابط تجاری عربستان، بحرین و امارات با قطر، واردات خودروی قطر با کاهش تنها حدود 0/8 درصدی رو به رو خواهد شد.

این در شرایطی است که در تنش به وجود آمده در روابط کشورهای عربی با قطر، ترکیه از دوحه حمایت کرده است. دولت ترکیه در تلاش است بازار این کشور کوچک اما ثروتمند را در دست بگیرد. به همین منظور ترکیه محموله‌های مواد غذایی برای قطر ارسال کرده است. ترکیه همچنین ازجمله صادرکنندگان خودرو به قطر محسوب می‌شود. براساس آمار سال 2015، ارزش واردات خودرو از ترکیه 600 هزار دلار بود که 021/ 0 درصد از خودروهای وارداتی قطر را تشکیل داده بود. کارشناسان صنعت خودرو معتقدند، ترکیه می‌تواند خلأ واردات از کشورهای عربی را پر کند و صادرات خودرو به قطر را افزایش دهد. با توجه به آمار واردات قطر از کشورهای عربی، به‌نظر نمی‌رسد قطع روابط تجاری این کشورها در کوتاه‌مدت تاثیری بر بازار خودروی قطر و همچنین منطقه داشته باشد.

تاثیر بلندمدت

مرکز مشاوره آلپن کپیتال پیش از بروز تنش در روابط کشورهای عربی با قطر، گزارشی را درباره چشم‌انداز بازار خودروی کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس (شامل عربستان، بحرین، امارات، قطر، عمان و کویت) منتشر کرده بود. در این گزارش پیش‌بینی شده است فروش خودروهای سواری نو از 2/ 1 میلیون دستگاه در سال 2015 به 4/ 1 میلیون دستگاه در سال 2020 خواهد رسید. آهنگ این رشد نسبت به پنج سال گذشته کندتر خواهد بود، زیرا مصرف‌کنندگان خرید خودرو را به تعویق می‌اندازند. این مرکز پیش‌بینی می‌کند فروش خودرو در امارات با نرخ سالانه 5/ 4 درصد رشد خواهد کرد و به بیش از 267 هزار دستگاه در سال 2020 خواهد رسید. فروش خودروهای نو در عربستان نیز در سال 2020 به حدود 743 هزار دستگاه خواهد رسید. مرکز آلپن کپیتال علت رشد فروش خودرو در کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس را بهبود شرایط اقتصادی این کشورها می‌داند.

اما در صورت تداوم تنش در روابط این کشورها، این مساله در بلندمدت تاثیر منفی بر اقتصاد این کشورها خواهد گذاشت. با توجه به اینکه کشورهای این منطقه هم‌اینک از کاهش قیمت نفت آسیب دیده‌اند و رشد اقتصادی آنها کند شده است، قطع روابط تجاری با قطر در بلندمدت به ضرر کشورهای عربستان، امارات و بحرین خواهد بود. زیرا از درآمد صادرات کالا به قطر محروم خواهند شد. این مساله به نوبه خود موجب کاهش درآمدهای مردم می‌شود و تقاضا برای کالاهایی مانند خودرو کاهش می‌یابد. بنابراین بعید است پیش‌بینی مرکز آلپن کپیتال محقق شود و احتمالا فروش خودرو در کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس اگر دچار رکود نشود، رشد کندی را تجربه خواهد کرد.