تصمیمِ چندی پیش تولیدکنندگان نفت مبنی بر کاهش ضریب تولید، روزنه‌ای و بارقه‌های امید را در دل کشورهای تولیدکننده زنده کرد، امیدی که بر افزایش قیمت طلای سیاه معطوف می‌شد، اما بعد از گذشت مدتی، واقعیت های بازار، شرایط متفاوتی را پیش روی کشورهای عضو و غیرعضو اوپک قرار داده است.

اساساً براساس منطق، عُرف و تَجارُبِ گذشته بازار نفت، با کاهش میزان تولید، قیمت این محصول نیز رو به فزونی می‌گیرد، اما این قاعده یا هنجار نانوشته پذیرفته شده و این بار بر پاشنه‌ای دیگر می‌چرخد تا جایی که با تعجب وزیر نفت ایران (بیژن زنگنه) نیز همراه شده است.

در ذیل این گزارش، تلاش می‌شود در گفت و گو با کارشناسان و صاحب نظران اقتصادی ،دلایل و عوامل مؤثر بر این کاهش و تنزل قیمتی (با وجود اتخاذ تصمیمی برای کاهش ضریب تولید نفت) مورد بحث و بررسی قرار گیرد.

منصور خاوندی،کارشناس اقتصاد با اشاره به طرح احتمالات و گمانه زنی‌های بسیار در ارتباط با دلایل و عوامل افت قیمت نفت و برآوردِه نشدن انتظارات بسیاری از کشورهای تولیدکننده، اظهار داشت: برخی معتقدند، افزایش تولید نفت از سوی کشور لیبی، یکی از عوامل برجسته در این افت قیمتی است.

وی افزود:  بحران داخلی لیبی باعث شد تا به نوعی کشور مذکور از این تصمیم معاف شود و این افزایش تولید، باعث پوشش افت میزان تولید شده است، نظریه‌ای که نمی‌توان آن را غیرمنطقی و دور از ذهن تصور نمود و به هر حال تأثیرگذاری لیبی در بازار نفت جهان واقعیتی است که نمی توان آن را نادیده انگاشت.

خاوندی عنوان کرد: برخی دیگر نیز بر این باورند که افزایش تولید نفت غیر متعارف ایالات متحده و عرضه آن به بازار، مسبب سیر نزولی قیمت طلای سیاه است.

کارشناس اقتصاد گفت: با همه این اوصاف، نمی‌توان این واقعیت را از نظر دور داشت که در صورت عدم اتخاذ تصمیم طرح فریز نفتی، قطعاً میزان اُفتِ قیمت نفت شدیدتر از میزان موجود بوده است.

وی افزود: البته به اعتقاد بنده این روند، ادامه دار نخواهد بود و با عنایت به قرار گرفتن در فصل تابستان، میزان تقاضا نیز تا حدودی کاهش یافته و به احتمال بسیار زیاد با ورود به فصل زمستان و کاهش و برودت هوا، قیمت نفت روند افزایشی در پیش خواهد گرفت.

برخی کشورها،به تصمیم فریز نفتی تمکین نمی‌کنند

سید رضا طباطبائی، دانش آموخته رشته اقتصاد از زاویه دیگری به علت و دلیل اُفتِ قیمت نفت می‌نگرد.

وی با اشاره به عدم تمکین برخی از کشورهای تولیدکننده نسبت به تصمیم اتخاذ شده در ارتباط با فریز نفتی، عنوان کرد: برخی از گزارشات و اخبار واصله غیررسمی موید این موضوع است که ظاهراً تعدادی از کشورهای تأثیرگذار در بازار نفتی جهان، این تصمیم را دور می‌زنند و به آن توجهی نمی‌کنند.

دانش آموخته رشته اقتصاد عنوان کرد: از سوی دیگر ایالات متحده به عنوان عضو غیر اوپک، با سرعت و شتاب بسیار در حال میزان افزایش تولید است و به تبع بازخورد و بازتاب این رویکرد، در ناپایدار شدن بازار، نمود پیدا می‌کند.

طباطبائی گفت: در این شرایط،کشورهای رقیب،کاستی و کاهش ایجاد شده را پوشش می‌دهند و به نوعی فضا و عرصه را برای نقش آفرینی خود فراخ و مناسب می‌بینند.

وی در پاسخ به سئوال خبرنگار ما در ارتباط با افق و چشم انداز احتمالی بازار نفت و آینده تصمیم اتخاذ شده (فریز نفتی) در چنین اوضاع و احوالی عنوان کرد: اوپک و کشورهای عضو در قبالِ این رویکردِ ایالات متحده و برخی از کشورهایی که تصمیم مذکور را دور می‌زنند، سکوت نخواهد کرد و به احتمال بسیار زیاد، در آینده شاهد تجدید نظری اساسی در این خصوص خواهم بود و حتی در صورت کاهش قیمت نفت و تأثیر لغو این تصمیم بر تنزل قیمت نفت، این رویکرد دور از انتظار نخواهد بود زیرا از دست دادن فرصت‌های بازار نفت و جولان رقبا در چنین بستر و شرایطی، برای اوپک قابل هضم و تحمل نخواهد بود.

طباطبائی گفت: با همه این اوصاف، همچنان بسیاری از انبارها، از نفت پر شده و با عنایت به مازاد بودن ضریب عرضه و اشباع شدن بازار نفت شرق آسیا به عنوان مشتری دائمی و همیشگی نفت، احتمال افزایش قیمت نفت تا یکسال آینده ضعیف است.

وی افزود: البته ممکن است شاهد افزایش مقطعی و محدود نرخ نفت باشیم، اما بعید است این موضوع به عنوان یک روند ادامه دار در میان مدت استمرار یابد.

دانش آموخته رشته اقتصاد عنوان کرد: البته بازار نفت به شدت متأثر از شرایط خاورمیانه است و با عنایت به شرایط وخیم و غیرقابل پیش بینی این حوزه حساس و استراتژیک جغرافیایی، امکان ظهور و بروز رخدادهای غیرمنتظره دور از ذهن نیست.

طباطبائی گفت: تصمیمات هیجانی ریاض در منطقه، جنگ افروزی برخی از جریان‌ها و گروه‌ها و تنش‌ها و شانتاژهایی که به مثابه آتش زیر خاکستر می‌تواند شرایط پیچیده این محدوده را پیچیده‌تر و سخت‌تر از گذشته نماید، از نمونه عوامل و مؤلفه‌هایی است که نمی‌توان نسبت به آن بی تفاوت بود و شاید برخی از رخدادها و تصمیمات غیر قابل پیش بینی، وضعیت و شرایط متفاوتی را برای بازار نفت رقم بزند.

دانش آموخته رشته اقتصاد عنوان کرد: اگرچه ایران کشوری تأثیرگذار در بازار نفتی جهان محسوب می‌شود اما واقعیت‌های موجود ایجاب می‌کند به این امر اذعان کنیم که کشور ایران به تنهایی قادر به تغییر در شرایط موجود نیست و به تبع در چنین وضعیتی، با نگاهی متفاوت به اقتصاد می‌توان ضریب تبعات و تأثیرات این ناملایمات و رخدادهای غیر قابل پیش بینی و غیر منتظره را به حداقل ممکن کاهش داد.

وی در خاتمه یادآور شد: تلاش برای فاصله گرفتن از اقتصاد نفتی، توجه به تولید داخلی و لحاظ نمودن عزم و همتی مضاعف در جهت تحقق و حصول سیاست‌های اقتصاد مقاومتی، منطقی‌ترین و هوشمندانه‌ترین رویه و رویکردی به شمار می‌رود که با اتکای به آن قادر خواهیم بود از این دریای مواج و متلاطم به صحت و سلامت عبور نماییم و یقیناً با حرکت در این مسیر، منافع ملی و اقتصادی کشور به نحو شایسته تری حفظ و تأمین خواهد شد.