اگر چه سایر بخش‌ها نیز دارای روند مثبت در سال 1395 بودند، اما اثر این دو عامل نسبت به سایر گروه‌ها بیشتر بوده است، به نحوی که رشد بخش صنایع شیمیایی معادل 5/ 9درصد و رشد صنایع تولید وسایل نقلیه موتوری معادل 8/ 37 درصد گزارش شده است.

بانک مرکزی گزارش شاخص تولید کارگاه‌های بزرگ صنعتی در سال 1395 را منتشر کرد. شاخص تولید کارگاه‌های بزرگ صنعتی حدود 70 درصد از ارزش افزوده بخش صنعت را در اختیار دارد؛ بنابراین تغییرات در این شاخص نیز می‌تواند به‌نوعی تغیین‌کننده رقم رشد اقتصادی در بخش صنعت باشد. به‌نوعی نیز تغییرات این رقم با رشد بخش صنعت نیز هماهنگ است. براساس آمارهای بانک مرکزی شاخص تولید کارگاه‌های بزرگ صنعتی در سال 1395 نسبت به سال قبل معادل 9/ 7 درصد رشد کرده است. رشد کارگاه‌های صنعتی در سال 1393 نیز رشد بالای 8/ 6 درصد را ثبت کرده بود و به یکی از نشانه‌های خروج از رکود بخش صنعت تبدیل شد. اما در سال 1394، تولید کارگاه‌های بزرگ صنعتی با افت 9/ 2 درصد روبه‌رو شد.

در سال 1394 با کاهش قابل‌توجه بهای نفت و محصولات شیمیایی صنایع تولیدی کشور نیز با افت عرضه مواجه شدند، اما در سال 1395 با افزایش عرضه محصولات شیمیایی و افزایش نسبی بهای برخی مواد معدنی، فرصت برای بهبود تولید ایجاد شد و در نهایت میزان شاخص کل کارگاه‌های بزرگ صنعتی به میزان 9/ 7 درصد رشد کرد. این موضوع باعث شد رشد ارزش افزوده گروه صنعت نیز در سال 1395 معادل 9/ 6 درصد باشد. مطابق این بررسی‌ها رشد بخش صنعت در نیمه دوم سال نسبت به نیمه نخست سال بیشتر بوده است و این موضوع می‌تواند نشان دهد احتمالا در نیمه نخست سال‌جاری نیز این رشد تداوم خواهد داشت.

روند صعودی گروه‌های اصلی

براساس آمارهای بانک مرکزی در میان 24گروه عمده، شاخص 16 گروه که در مجموع وزنی معادل 84 درصد کل را در اختیار دارد، در سال 1395 نسبت به سال 1394 رشد مثبت را پشت‌سر گذاشته است. این در حالی است که در سال 1394 تنها 10 گروه از 24 گروه رشد مثبت را ثبت کرده بود. بانک مرکزی روند تغییرات در هفت گروه اصلی که بیشترین سهم در شاخص را دارد، منتشر کرده است. مهم‌ترین گروه در شاخص تولید کارگاه‌های بزرگ صنعتی، صنایع تولید مواد و محصولات شیمیایی است. این گروه بیش از یک چهارم (2/ 26 درصد) از وزن کل شاخص را در اختیار دارد؛ بنابراین تغییرات این گروه اثر قابل‌توجهی در تغییرات شاخص کل دارد. آمارهای بانک مرکزی نشان می‌دهد صنایع تولید مواد و محصولات شیمیایی در سه سال اخیر همواره روند مثبت را حفظ کردند، براساس آمارهای بانک مرکزی رشد محصولات شیمیایی در سال 1393 معادل 7/ 2 درصد بوده است و حتی در سال 1394 که اکثر کارگاه‌های بزرگ با افت تولید روبه‌رو شدند، رشد صنایع شیمیایی معادل 6/ 7 درصد گزارش شد.

این گروه در سال 1395 نیز به روند صعودی خود ادامه داد تا به رشد 5/ 9 درصدی دست یابد؛ بنابراین تغییرات این گروه با توجه به وزن بالای این گروه اثر قابل‌توجهی در رشد شاخص کل داشته است. یکی دیگر از گروه‌هایی که وزن بالایی در شاخص تولید کارگاه‌های بزرگ صنعتی دارد، صنایع تولید فلزات اساسی است. این گروه از نظر اثرگذاری بعد از محصولات شیمیایی در رتبه دوم قرار دارد. براساس آمارهای بانک مرکزی میزان تولید فلزات اساسی در سال 1393 رشدی معادل 6/ 4 درصد را پشت‌سرگذاشته است، اما در سال 1394 میزان تولید این گروه به منفی 5/ 5 درصد کاهش یافته است. در سال1395تولید فلزات اساسی نیز رشدی معادل 6/ 2 درصد پیدا کرده است. البته این افزایش به نحوی نبوده است که اثر فوق‌العاده روی شاخص کل بگذارد. برداشته شدن تحریم‌های بین‌المللی؛ صادرات فلزات را در سال 1395 افزایش داده است.

قوه محرک رشد بخش صنایع

آنالیز گزارش بانک مرکزی نشان می‌دهد مهم‌ترین نقش در افزایش شاخص تولید کارگاه‌های صنعتی را «صنایع تولید وسایل نقلیه موتوری، تریلر و نیم تریلر» ایفا کرده است. این گروه با داشتن وزن 3/ 16 درصد در رده سوم کارگاه‌های بزرگ صنعتی قرار دارد. بررسی آمارهای بانک مرکزی حاکی از آن است که رشد شاخص تولید در بخش وسیله نقلیه موتوری 8/ 37 درصد بوده است. به بیان دیگر در بین 24گروه صنعتی، بیشترین افزایش تولید در گروه خودرو گزارش شده است. آمار تولید خودروهای شخصی نیز نشان می‌دهد مجموع تولید انواع خودرو در سال 95 با 38 درصد افزایش نسبت به سال 94 به بیش از یک میلیون و 350 هزار دستگاه رسیده است. البته به نظر نمی‌رسد که این روند افزایشی در تولید بتواند در سال‌جاری نیز تکرار شود و در نتیجه باید از ظرفیت‌های خالی سایر بخش‌ها برای تحرک بخشیدن به بخش صنعت استفاده کرد. رشد بالای تولید صنایع خودرو در سال1395به نحوی است که در سال 1394 رشد تولید این گروه منفی 9/ 14 درصد بوده است.

رشد منفی صنایع کانی

با وجود رشد در گروه‌های اصلی بخش صنعت، میزان تولید صنایع کانی غیر فلزی با رشد منفی 2/ 6 درصدی در سال 1395، اثر کاهشی در شاخص کل داشت. این گروه 5/ 9 درصد از وزن کل شاخص را در اختیار دارد و از نظر اهمیت چهارمین گروه است. در سه سال اخیر رشد این گروه همواره منفی بوده است. برخلاف روند گروه صنایع کانی، روند رشد تولید محصولات غذایی در سه سال اخیر مثبت بوده است. به نظر می‌رسد صنایع غذایی جدا از نوسان‌های اقتصادی، روند افزایشی را در سال‌های گذشته حفظ کرده است. در سال 1393 رشد گروه صنایع تولید مواد غذایی 6/ 5 درصد بوده است، این رقم در سال 1394 به سطح 8/ 1 درصد رسید، اما در سال 1395 افزایش 4/ 8 درصدی در بخش صنایع تولید مواد غذایی باعث اثرگذاری مثبت در شاخص کل شد. دیگر آمارهای گزارش بانک مرکزی نشان می‌دهد صنایع تولید ماشین‌آلات مولد و انتقال نیروی برق و دستگاه‌های برقی در سال 1395 با رشد 7 درصدی روبه‌رو بوده است؛ اما تولید محصولات ساخته شده از فلز در این سال با افت منفی 4 درصدی مواجه شده است.