سال‌ها گرانی کالا‌های مختلف با گرانی قیمت بنزین گره خورده بود، یعنی اینکه در ماه‌های ابتدایی هر سال نرخ تعیین شده برای بنزین باعث می‌شد دیگر کالا‌ها نیز گران شوند. دو سال است بنزین گران نشده است و در این دو سال وضعیت بی‌سابقه‌ای در زمینه کاهش نرخ تورم داشته‌ایم. این اتفاق البته بی ارتباط با مساله کنترل تورم است، یعنی اینکه دولت سیاستی مبنی بر این اتخاذ نکرده که با ثابت نگه‌داشتن قیمت بنزین تورم را کنترل کند.

گران نشدن بنزین عمدتا به این دلیل رخ داده است که این سوخت اساسی در سال‌های اخیر با افزایش قیمت نجومی مواجه بوده است. اجرای طرح هدفمندی یارانه‌ها بسیاری از کالا‌ها را گران کرد. این افزایش قیمت‌ها افزایش‌های پلکانی و ملایم نبودند، بلکه یکباره شاهد چند برابر شدن قیمت کالا‌هایی مانند بنزین، نان و... بودیم. در مورد بنزین علاوه بر اینکه این گرانی اتفاق افتاد، دولت قبل نظام دو نرخی را بر آن تحمیل کرد، به این صورت که شهروندان می‌توانستند بنزینی با قیمت دولتی و بنزینی به صورت سهمیه‌ای بخرند. کارشناسان عنوان می‌کنند نظام دو نرخی همواره فساد ‌آور است.

مسئولان دولتی در دولت یازدهم تلاش کردند این نظام را برچینند و اگر برای مثال در مورد ارز موفق به این کار نشده‌اند، اما در مورد بنزین خرداد دو سال پیش این اتفاق رخ داد. دولت بعد از کش و قوس‌های فراوان تصمیم تک‌نرخی کردن بنزین را اجرا کرد و به دنبال اجرای این تصمیم بنزین لیتری 1000 تومان در جایگاه‌ها عرضه شد. سال 95 و سال 96 افزایش قیمتی در این زمینه نداشتیم و آن‌طور که در بودجه پیش‌بینی شده باید تا پایان سال قیمت بنزین همان 1000 تومان بماند. با وجود این، برخی کارشناسان از این جهت به تصمیم ثابت ماندن قیمت بنزین انتقاد می‌کنند که این امر به افزایش مصرف دامن می‌زند.

رکورد‌شکنی در مصرف بنزین احتمال بازگشت نظام سهمیه بندی یا حداقل گرانی قیمت بنزین را بیشتر کرده است. البته با توجه به اینکه تصمیمات دو سال اخیر دولت عملا منجر شده کارت سوخت به حاشیه برود، اینکه شاهد عرضه بنزین دو نرخی باشیم گزینه چندان محتملی نیست. به نظر می‌رسد برای ماه‌های باقیمانده از سال جاری یا برای سال آینده بیش از هر چیز گزینه گرانی بنزین مورد توجه قرار گیرد. البته باید به این نکته توجه داشت که گرانی معلوم نمی‌تواند راهکاری برای کنترل مصرف بنزین باشد.

مصرف نگران‌کننده بنزین

روز گذشته مدیرعامل شرکت ملی پخش فراورده‌های نفتی با اشاره به افزایش نگران‌کننده مصرف بنزین در کشور گفت: چنانچه نتوانیم این روند صعودی مصرف بنزین را کنترل کنیم، دولت و مجلس باید مصوباتی درخصوص تغییر قیمت یا سهمیه بندی داشته باشند.

منصور ریاحی عنوان کرد: میزان مصرف بنزین در فروردین 96 در مقایسه با فروردین پارسال هشت‌درصد رشد داشت، این آمار در اردیبهشت در مقایسه با مدت مشابه در سال قبل 6/8‌درصد افزایش داشته است.

او ادامه داد: در خرداد به علت مصادف بودن با ماه مبارک رمضان این رشد مصرف 7/4‌درصد بود، اما مصرف بنزین در تیرماه در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته 6/12‌درصد رشد را نشان می‌دهد.

مدیرعامل شرکت ملی پخش فراورده‌های نفتی گفت: در تیرماه به دلیل آغاز فصل مسافرت‌ها و با توجه به افزایش مصرف بنزین روزانه 84‌میلیون لیتر بنزین مصرف می‌شود که در مقایسه با تیر سال گذشته 10‌میلیون لیتر بیشتر است. ریاحی تاکید کرد: هم اکنون برای تامین بنزین مصرفی مشکلی نداریم اما قطعا این روند تا حدی می‌تواند پیش برود چون علاوه بر استفاده کامل از توان داخلی ما هم اکنون از بخشی از ذخایر و واردات برای تامین این مقدار بنزین استفاده می‌کنیم.

او گفت: چنانچه نتوانیم این روند صعودی مصرف بنزین را کنترل کنیم دولت و مجلس باید مصوباتی درخصوص تغییر قیمت یا سهمیه بندی داشته باشند و ما به‌عنوان مجری تنها اجراکننده سیاست‌ها هستیم.

ریاحی اضافه کرد: با اینکه اکنون پاسخگوی نیازهای کشور هستیم اما چنانچه مورد خاصی پیش بیاید مدیریت کلان کشور در این زمینه باید تصمیم‌گیری کند.

مدیرعامل شرکت ملی پخش فراورده‌های نفتی گفت: دولت اکنون در قبال سوخت یارانه سنگینی می‌پردازد در صورتی که قیمت سوخت بسیار بالاتر از این نرخ هاست و این موضوع کار کارشناسی می‌خواهد.

ریاحی درباره دلایل افزایش مصرف بنزین افزود: دلایل متعددی درباره افزایش مصرف داریم که یکی از اصلی‌ترین آنها افزایش تولید خودرو است.

او ادامه داد: در سال گذشته چیزی حدود یک‌میلیون و 340‌هزار خودرو در کشور تولید شد که در مقایسه با سال 94 حدود 38‌درصد رشد داشته است.

مدیرعامل شرکت ملی پخش فراورده‌های نفتی گفت: در تولید موتورسیکلت هم سال 95 در مقایسه با سال 94 با رشدی حدود 63‌درصد روبه‌رو بودیم و از 453‌هزار به 737‌هزار دستگاه موتورسیکلت افزایش یافت.

ریاحی همچنین به افزایش واردات خودرو نیز اشاره کرد و افزود: در سال 95 در مقایسه با سال 94 واردات خودرو حدود 21‌درصد رشد داشته است.

او یکی دیگر از دلایل بالا بودن مصرف سوخت را بالا بودن عمر بخشی از خودروها دانست و گفت: این خودروها علاوه بر مصرف زیاد بنزین آلایندگی زیادی نیز تولید می‌کنند.

مدیرعامل شرکت ملی پخش فراورده‌های نفتی افزود: البته قیمت بنزین دو سال است که ثابت مانده و ارزانی بنزین باعث شده است به نوعی شاهد افزایش بی رویه مصرف بنزین باشیم.