عربستان سعودی در حال عمل به وعده خود است، وعده‌ای که کاهش سطح ذخایر نفت خام تجاری آمریکا و رشد قیمت نفت خام را هدف گرفته است. به این ترتیب بزرگ‌ترین تولیدکننده نفت خام دنیا در حالی‌که علت اصلی بر‌هم خوردن تعادل بازار را رشد ذخایر نفت خام تجاری ایالات‌متحده آمریکا می‌داند، در هفته منتهی به 14 جولای به طور متوسط 524 هزار بشکه نفت خام به آمریکا صادر کرده است که کمترین سطح در هفت سال گذشته است.

همچنین بر اساس گزارش اداره اطلاعات انرژی آمریکا (EIA)، واردات نفت‌خام از عربستان سعودی در چهار هفته گذشته نیز به طور متوسط 810 هزار بشکه در روز بوده است که کمترین سطح از ژانویه سال 2015 ارزیابی می‌شود. بر اساس اعلام منابع آگاه به خبرگزاری رویترز، این سطح از صادرات به آمریکا در ماه آگوست به کمتر از 800 هزار بشکه در روز خواهد رسید. عربستان سعودی طبق برنامه‌ای از پیش تعیین‌شده قصد دارد با کاهش صادرات به آمریکا از حجم ذخایر نفت خام تجاری این کشور که معیاری جهانی برای ارزیابی عرضه و تقاضای نفت خام است، بکاهد تا در پی آن قیمت‌ها با رشد همراه شود.به این ترتیب در شرایطی که فعالان بازار جهانی نفت‌خام زیر سایه ناامیدی از اثرگذاری توافق کاهش تولید و خروج کند مازاد عرضه از بازار، امید چندانی به رشد قیمت‌ها ندارند، عربستان‌سعودی با اعلام پایبندی به پیمان کاهش تولید و همچنین بهره‌جستن از اوج گرفتن تقاضای داخلی برای نفت خام در فصل گرما، تلاش دارد با کاهش بیش از پیش صادرات نفت خام به آمریکا سطح ذخایر تجاری نفت خام این کشور و در نهایت قیمت‌ نفت‌های شاخص را تحت‌تاثیر قرار دهد.

عربستان‌سعودی به عنوان مبتکر طرح کاهش تولید نفت خام، طی بیش از دو سال گذشته با مشکلات اقتصادی فراوانی در پی کاهش مداوم قیمت نفت همراه شد، به همین علت بزرگترین تولیدکننده نفت خام اوپک، اجرای توافق کاهش تولید را بیش از هر‌کدام از دیگر اعضای این سازمان پیگیری می‌کند و حتی بار کاهش تولید دیگر کشورها را نیز به منظور دست یافتن به قیمت‌هایی بالاتر به دوش می‌کشد. عربستان سعودی در حالی برنامه کاهش صادرات نفت خام به آمریکا را از ابتدای ژانویه امسال و همزمان با اجرایی شدن توافق کاهش تولید آغاز کرد که در فصل جاری و با توجه به افزایش نیاز داخلی به سوخت (به منظور خنک‌کردن فضاهای داخلی)، به آن شدت بخشیده است. آنطور که پیش از این منابع آگاه به خبرگزاری رویترز اعلام کرده‌ بودند، سعودی‌ها قصد دارند صادرات نفت خام به آمریکا را در ماه آگوست در پی پایبندی به توافق کاهش تولید و همچنین تامین افزایش تقاضای داخلی در روزهای اوج تابستان، تا 600 هزار بشکه در روز کاهش دهند.

به گزارش رویترز با توجه به اینکه نفت‌های وارداتی در سوپرتانکرهایی حمل می‌شوند که به طور متوسط حدود 2 میلیون بشکه ظرفیت دارند، واردات هفتگی به سادگی از تعداد سوپرتانکرهایی که وارد آب‌های منطقه‌ای می‌شوند، قابل تشخیص است. به این ترتیب در حالی‌که آمار دقیق واردات نفت خام تنها از سوی اداره اطلاعات انرژی آمریکا به عنوان مرجع اصلی اعلام می‌شود، با این حال آغاز روند نزولی صادرات نفت خام عربستان‌سعودی به آمریکا از ابتدای ماه ژوئن و تداوم آن (دست‌کم) تا ماه آگوست، بر اساس رفت‌وآمد کشتی‌ها و همچنین اظهارات منابع آگاه غیرقابل انکار است. عربستان‌سعودی اما در مسیر کاستن از سطح موجودی تجاری نفت آمریکا با چالش‌هایی همراه است. از نگاه کارشناسان وجود رقبا و احتمال از دست رفتن سهم بازار از جمله چالش‌هایی است که می‌تواند تلاش بی‌وقفه عربستان برای کاهش سطح ذخایر تجاری نفت خام آمریکا را بدون نتیجه باقی بگذارد.

برنامه نفتی عربستان برای آمریکا
با وجود چالش‌های یاد‌شده در مسیر کاهش صادرات نفت خام عربستان‌سعودی به آمریکا، عزم این کشور برای اجرای برنامه خود جزم به‌نظر می‌رسد. بر همین اساس یک شرکت بین‌المللی حمل کالا در پاریس در همین زمینه گزارش کرده است که 20 جولای تعداد 15 نفتکش بزرگ و 3 مخزن در حال حرکت از عربستان سعودی به سمت ایالات‌متحده آمریکا شناسایی شده است. این تعداد نفتکش‌ و مخزن در حالی به سمت سواحل آمریکا در حرکت هستند که در همین بازه زمانی در سال گذشته، تعداد این نفت‌کش‌های بزرگ 25 عدد بوده است. ارائه این اطلاعات از حرکت نفتکش‌های حامل نفت‌خام عربستان به سمت آمریکا اظهارات‌ مقامات سعودی را تایید می‌کند که پیش از این به روند کاهشی صادرات نفت‌خام این کشور عربی به آمریکای‌شمالی اشاره کرده بودند. به گزارش خبرگزاری رویترز، یک منبع آگاه در عربستان‌سعودی اعلام کرده بود صادرات نفت خام این کشور به آمریکا در ماه آگوست کمتر از 800 هزار بشکه در روز خواهد بود. این منبع با اشاره به اینکه «نفت خام عربستان‌سعودی مشتری‌های خود را دارد» پایبندی به توافق کاهش تولید را علت اصلی این میزان کاهش صادرات به ایالات‌متحده آمریکا اعلام کرده بود. به این ترتیب آنطور که منابع آگاه سعودی به رویترز اعلام کرده‌اند، صادرات نفت‌خام عربستان در ماه آگوست به کمترین سطح در سال‌جاری خواهد رسید که حدود 6/ 6 میلیون بشکه در روز خواهد بود.

اما اهمیت کاستن از سطح ذخایر نفت‌خام تجاری آمریکا برای عربستان‌سعودی در این است که آمار مربوط به این ذخایر، شفاف‌ترین و به‌روز‌ترین آمار از سطح ذخایر تجاری نفت خام یک کشور است. در شرایطی که سایر کشورها اطلاعات دقیقی از سطح ذخایر نفت‌خام تجاری خود منتشر نمی‌کنند، نوسانات سطح ذخایر نفت‌خام تجاری آمریکا تبدیل به معیاری اثرگذار بر قیمت نفت شده است. به این ترتیب با انتشار رسمی سطح ذخایر نفت‌خام تجاری آمریکا به صورت هفتگی، چنانچه این ذخایر رشد کرده باشند قیمت جهانی نفت تحت فشار قرار می‌گیرد و با کم شدن از سطح آن که به عنوان سیگنالی مبنی بر کاهش عرضه ارزیابی می‌شود، قیمت‌ها با رشد همراه می‌شوند. بر همین اساس، نخستین گام عربستان سعودی در اجرای توافق کاهش تولید، کاستن از صادرات نفت خام خود به آمریکا بود تا شاید از این طریق موجودی تجاری نفت خام این کشور کاهش یافته و عربستان از این اهرم برای رشد قیمت نفت بهره ببرد.

در حال حاضر بسیاری از معامله‌گران و تحلیلگران بازار، آمارهای هفتگی اداره اطلاعات انرژی آمریکا از سطح ذخایر تجاری نفت خام این کشور را به عنوان معیاری برای تغییرات عرضه و تقاضای جهانی نفت خام در نظر می‌گیرند، اگرچه ممکن است این تغییرات نماینده کلی بازار نباشد، اما در هر صورت اثرگذاری خود را بر رفتار بازار دارد. بر همین اساس عربستان‌سعودی و همراهانش در اوپک و خارج از اوپک تمایل زیادی دارند تا به بازار نشان دهند که توافق کاهش تولید در نهایت از سطح ذخایر جهانی نفت خام خواهد کاست. به این ترتیب اگر سردمدار طرح محدودیت تولید در کاستن از سطح ذخایر تجاری نفت خام آمریکا به عنوان یک معیار جهانی موفق باشد، گام بزرگی در متقاعد و همراه کردن بازار با خود برداشته است. طبق اطلاعات موجود، تا اینجای کار واردات نفت خام آمریکا از عربستان سعودی در هفته‌های اخیر با کاهش همراه بوده است. در کنار این موضوع با توجه به اینکه پالایشگاه‌های این کشور برای پاسخگویی به تقاضای سوخت در فصل مسافرت‌های جاده‌ای فعالیت خود را افزایش داده‌اند، ذخایر نفت خام تجاری آمریکا با سرعت بیشتری نسبت به همین بازه زمانی در سال گذشته در حال کاهش یافتن است.با تمام این تفاسیر، رصد دقیق و محتاطانه رفت‌و‌آمد نفتکش‌ها از عربستان به سمت آمریکای شمالی منطقی به نظر می‌رسد، زیرا کوچک‌ترین خبرها از کاهش سطح ذخایر تجاری نفت خام آمریکا، رشد قیمت جهانی نفت خام و بهبود شرایط اقتصادی تولیدکنندگان وابسته به درآمدهای نفتی را به همراه دارد.


پای عراق در کفش عربستان
اما عربستان سعودی در مسیر کاهش صادرات به آمریکا به عنوان کشوری که به روزترین آمارها را در زمینه حجم موجودی نفت خام تجاری دارد، با چالش صادرکنندگان رقیب همراه است. اگرچه عربستان با اشاره به توافق کاهش تولید نفت خام از حجم صادرات نفت خام خود به آمریکا کاسته و در حال تشدید این روند است، اما با توجه به اینکه در توافق کشورهای عضو و غیرعضو اوپک اشاره‌ای به نحوه صادرات این کشورها نشده و تنها بر میزان تولید تاکید شده است، حالا عراق به عنوان دومین تولیدکننده بزرگ اوپک، وارد بازار عربستان در آمریکا شده است. تلاش عربستان سعودی برای کاهش صادرات نفت خام به ایالات متحده آمریکا در شرایطی توجه فعالان صنعت نفت در سراسر دنیا را به خود جلب کرده است که در این میان عراق درحال بهره‌جویی از جای خالی عربستان در این بازار است. بر اساس اطلاعات موجود، تقریبا معادل حجم کاهش یافته از ارسال نفت خام عربستان سعودی به آمریکا از سوی عراق جبران می‌شود، زیرا پالایشگران آمریکایی با کم‌رنگ شدن نقش عربستان در بازار این کشور، به دنبال نفت نیمه‌سنگین ترش مانند آنچه از عربستان دریافت می‌کردند، هستند. حال باید دید در نهایت عراق به عنوان عضوی که در ماه گذشته میلادی پایبندی کمی به توافق کاهش تولید داشته، تلاش‌های عربستان سعودی در رابطه با آمریکا را خنثی خواهد کرد یا خیر.
 

تلاش برای حفظ بازار آسیا
بر اساس اطلاعات موجود، صادرات نفت خام عربستان سعودی در ماه آگوست به بازارهای آسیا و اروپا نیز کاهش خواهد یافت با این حال سطح آن بسیار کمتر از کاهشی است که برای بازار آمریکا در نظر گرفته شده است. بر اساس اطلاعاتی که از منابع آگاه به دست آمده است، صادرات نفت خام عربستان به آسیا در ماه آگوست حدود 200 هزار بشکه در روز کاهش خواهد یافت و به 5/ 3 میلیون بشکه در روز می‌رسد. همچنین صادرات نفت خام به اروپا نیز حدود 70 هزار بشکه در روز کم خواهد شد و احتمالا به 520 هزار بشکه در روز محدود می‌شود. این در حالی است که صادرات نفت خام عربستان به آمریکا، در ماه آگوست 600 هزار بشکه در روز کاسته خواهد شد و به کمتر از 800 هزار بشکه در روز خواهد رسید.

به طور کلی در شرایطی که عربستان‌سعودی تامین‌کننده سنتی نفت در بازار آسیا است، به نظر می‌رسد ترجیح می‌دهد نقش خود را در این بازار همیشه تشنه به نفت حفظ کند. این در حالی است که کارشناسان عقیده دارند ممکن است عربستان سعودی به قیمت رشد بهای نفت خام، حاضر به کم کردن سهم خود در بازار آمریکا باشد، زیرا کاستن از سطح ذخایر نفت خام تجاری این کشور اثری مستقیم بر تقویت قیمت نفت خام دارد. از دیگر سو اروپا بازاری است که به شکل سنتی از نفت خام روسیه تغذیه می‌شود و عربستان سعودی به تازگی در حال تلاش برای ورود به این بازار است و می‌توان گفت در این بازار چیزی برای از دست‌دادن ندارد.با تمام این تفاسیر باید دید در نهایت استراتژی عربستان سعودی در مقابل ذخایر تجاری نفت خام ایالات متحده آمریکا با فشاری که این روزها از سمت افزایش عرضه به بازار وجود دارد، با نتایج دلخواه و رشد قیمت‌ها همراه خواهد شد یا خیر.