طی دو هفته گذشته، مصرف بنزین در کشور به شدت افزایش یافته و  همین امر باعث طرح برخی گمانه زنی‌ها در ارتباط با احتمال افزایش نرخ این سوخت حائز اهمیت شد که البته با اظهار نظر مقامات دولتی (نوبخت و زنگنه) هرگونه افزایش قیمت یا طرحی برای کاهش و کنترل مصرف بنزین منتفی شد.

آمار و ارقام موید اوج گرفتن مصرف بنزین در کشور است، در ذیل این گزارش، دلایل و عوامل مؤثر در تشدید مصرف این سوختِ استراتژیک، مورد بحث و بررسی قرار می‌گیرد.

احمد رضا نمازی، کارشناس انرژی، با اشاره به اوج گرفتن مصرف بنزین در طول هفته‌های گذشته، عنوان کرد: آمار و ارقام منتشر شده از سوی رسانه‌ها و اظهار نظر برخی از مقامات ذی‌ربط در خصوص اوج گرفتن این سوخت استراتژیک ، موید عبور مصرف بنزین از مرز 83 میلیون لیتر است که البته آن‌چنان که عنوان شده، دغدغه خاصی برای تأمین بنزین مورد نیاز مردم وجود ندارد، اما به هر ترتیب افزایش مصرف سوخت همواره از موضوعاتی بوده که با حساسیت خاصی پیگیری و رصد شده است.

وی افزود:  هر ساله در ایام تابستان به دلیل افزایش ضریب کمی مسافرت‌ها، مصرف بنزین بالا می‌رود و با عنایت به تجارب گذشته، میزان افزایش از سوی دستگاه‌های متولی به صورت میانگین 5 درصد برآورد شده که البته در روزهای اخیر این اعداد و ارقام با افزایش 9 درصدی همراه بوده است.

نمازی عنوان کرد: در این اعداد و ارقام شاهد اختلاف 4 درصدی میان پیش بینی‌ها و گمانه زنی احتمالی از میزان مصرف سوخت و آنچه که در عمل شاهد آن هستیم که به تبع عامل اصلی این موضوع را باید در افزایش فزآینده تعداد سفرها در این فصل  (تابستان) جستجو کرد.

کارشناس انرژی عنوان کرد: البته روند افزایشی مصرف بنزین از ابتدای سال‌جاری کلید خورده و نمی‌توان آن را صرفاً به هفته های اخیر خلاصه کرد و به واقع به‌صورت میانگین مصرف بنزین در طول قریب به 5 ماه اخیر، بیش از 8 درصد رشد داشته است.

وی افزود: با عنایت به بازه زمانی مذکور، این امر مُسَجَل می‌شود که افزایش تولید خودرو نیز در بالا رفتن میزان مصرف سوخت بی‌تأثیر نبوده است.

نمازی گفت: بر اساس گزارشات واصله و منعکس شده در رسانه‌ها، در سال 94، مجموعاً 966 هزار خودرو تولید شده که این رقم و عدد در سال 95، بر روی یک میلیون و 360 هزار دستگاه، می‌ایستد.

کارشناس انرژی عنوان کرد: تولید موتورسیکلت در سال 95 نیز با رشد بیش از 60 درصدی(در مقایسه با سال 94)همراه بوده که عدد بسیار برجسته و قابل توجهی به نظر می‌رسد.

وی افزود: علاوه بر آن باید به خودروهای فرسوده‌ای اشاره کرد که سال به سال بر مشکلات آنها افزوده می‌شود و متأسفانه به دلیل عدم توانایی و بضاعت مالی دارندگان وسایل نقلیه این‌چنینی برای تبدیل به احسن کردن آن، به تبع ضریب افزایش نامتعارف مصرف بنزین نیز تشدید می‌شود.

نمازی گفت: اگرچه مقامات و مسئولان دولتی از منتفی بودن طرح سهمیه بندی یا افزایش نرخ بنزین سخن گفته اند، اما بدون تردید استمرار وضعیت موجود باعث بروز دشواری‌هایی برای دولت خواهد شد و با عنایت به یارانه و سوبسیدی که دولت به مصرف‌کنندگان پرداخت می‌کند، هزینه کَردِ مالی مجموعه اجرایی کشور و مشخصاً دستگاه متولی در این خصوص، افزایش خواهد یافت.

اجرای طرح سهیمه بندی،ضروری است یا غیرضروری؟

اگرچه موضوع اعمال طرح سهمیه بندی بنزین منتفی شده (حداقل در آینده ای نزدیک) ، لذا برخی معتقدند عدم عملیاتی ساختن چنین طرح‌هایی به روند رو به رشد مصرف بنزین ادامه خواهد داد و این موضوع از ابعاد مختلف به صلاح کشور نخواهد بود.

حسین نوریان، یکی دیگر از کارشناسان حوزه انرژی و موافقان طرح سهمیه بندی عنوان کرد: به هر ترتیب باید ساز و کاری لحاظ شود تا بر اساس آن، مالکان خودروها به نوعی مجاب شوند مصرف بنزین را بهینه سازی نموده و آن را کنترل نمایند.

وی افزود: ناگفته نماند اوج گرفتن مصرف، صرفاً به مسائل فوق خلاصه نمی‌شود، بلکه بخش قابل توجهی از آن ناشی از بالا گرفتن تعداد سفرها است که تا حدودی طبیعی است، اما این نافی ضرورت اتخاذ تدابیر مؤثر برای کاهش و کنترل مصرف افسار گسیخته بنزین نیست.

نوریان عنوان کرد: تجارب کسب شده از ادوار گذشته نیز این واقعیت را به اثبات می‌رساند که اساساً اِعمال طرح‌هایی همچون سهیمه‌بندی بنزین نیز چندان مطلوب اثر واقع نشده و توفیق چندانی در کاهش مصرف سوخت از اجرای طرح‌های این‌چنینی به دست نیامده است.

کارشناس انرژی گفت: تحلیل و بررسی نمودار فراز و فرود مصرف بنزین نشان می‌دهد معمولاً با شروع فصل مدارس، ضریب مصرف سوخت به میزان محسوس و ملموسی اُفت می‌کند و این امر موید واقعیت‌های اجتماعی و نقش تعطیلات در بالارفتن تعداد سفرها در کشور است که البته با یک بررسی میدانی در محورهای مواصلاتی برون شهری نیز این موضوع روشن می‌شود و به واقع نیاز چندانی به تحلیل و پردازشِ آماریِ آن احساس نمی‌شود.

وی در خاتمه یادآور شد: به هر ترتیب برای کاهش مصرف سوخت در کشور باید نسبت به اجرایی ساختن مجموعه‌ای از اقدامات به هم پیوسته همچون بهبود و نوسازی ناوگان حمل و نقل فرسوده، ارتقای فرهنگ تردد و حمل و نقل، رفع گره‌های ترافیکی، تلاش برای ارتقای کیفی ناوگان حمل و نقل عمومی و تشویق مردم به اجتناب از استفاده از خوردورهای تک سرنشین و...اقدامات لازم عملیاتی شودکه قطعاً با تلاش، مُمارِسَت و بذل توجه، قطعاً حصول توفیقات سازنده در این ارتباط دور از دسترس نخواهد بود.