قرار است با تعمیر و بازسازی فرآیند پرداخت تسهیلات خرید مسکن، دامنه پوشش متقاضیان به لحاظ «وام در استطاعت»، افزایش پیدا کند. وام در استطاعت به آن دسته از تسهیلات خرید مسکن اطلاق می‌شود که مبلغ اقساط ماهانه آن برای وام‌گیرنده، قابل پرداخت است. به بیان دیگر، شرط کلیدی بازار تسهیلات رهنی آن است که متقاضیان خرید مسکن با دریافت تسهیلات بانکی بلندمدت، توان بازپرداخت آن را از طریق قابل پرداخت بودن قسط ماهانه وام، داشته باشند. در حال‌حاضر مبلغ قسط ماهانه وام 100 میلیون تومانی بدون سپرده خرید مسکن –تسهیلات اوراق- حدود 2 میلیون تومان است. هر چند این مبلغ برای یک زوج متقاضی صاحب خانه شدن، در مقایسه با هزینه ماهانه اجاره‌نشینی در پایتخت، مبلغ چندان بالایی نیست اما دهک‌های متوسط رو به پایین، توان مالی و اقتصادی لازم برای پرداخت چنین اقساط ماهانه‌ای را ندارند و در نتیجه به علت در استطاعت نبودن تسهیلات اوراق برای دهک‌های میان درآمد رو به پایین، تعداد کمتری از متقاضیان خرید مسکن امکان استفاده از تسهیلات بدون سپرده اوراق را دارند. وزیر راه و شهرسازی اخیرا مهم‌ترین‌ برنامه نظام بانکی در سال جاری را برای دستیابی به رونق، افزایش طول دوره بازپرداخت تسهیلات خرید مسکن و کاهش مبلغ اقساط ماهانه تسهیلات عنوان کرد.

برای آنکه مبلغ قسط این تسهیلات کاهش پیدا کند، لازم است از یکسو طول دوره بازپرداخت وام خرید مسکن طولانی شود و از سوی دیگر نرخ سود تسهیلات بدون سپرده خرید مسکن (وام اوراق) نیز همانند نرخ سود تسهیلات خرید مسکن صندوق پس‌انداز مسکن یکم کاهش پیدا کند. در حال حاضر وام 60 میلیون تومانی و 100 میلیون تومانی اوراق که به ترتیب به خریداران انفرادی و زوج‌ها پرداخت می‌شود، دارای طول بازپرداخت 12 ساله است. این در حالی است که در کارنامه بازار رهنی ایران، در سال‌های دور، تسهیلاتی پرداخت شده که طول دوره بازپرداخت آنها حداقل 15 سال بوده است. در کشورهای مختلف نیز تسهیلات رهنی –وام خرید مسکن- معمولا با طول بازپرداخت حول و حوش 20 تا 25 سال به مشتریان ارائه می‌شود. در نتیجه افزایش طول دوره بازپرداخت تسهیلات خرید مسکن و کاهش نرخ سود، میزان اقساط ماهانه تا حدودی کاهش خواهد یافت. از طرفی قسط ماهانه وام اوراق 60 میلیون تومانی خرید مسکن که در تهران به متقاضیان صاحب‌خانه‌شدن پرداخت می‌شود، بر اساس شیوه پرداخت غیرساده اقساط، یک میلیون تومان تعیین شده است.

وزیر راه و شهرسازی با تاکید بر اینکه سه دسته تقاضا شامل خانه‌اولی‌ها، ساکنان بافت فرسوده و همچنین حاشیه‌نشین‌ها (بد‌مسکن‌ها)، در سال‌جاری و سال‌های آتی، مخاطب طرح‌ها و برنامه‌های تامین مسکن و تامین مالی این بخش خواهند بود، بر ساده‌سازی مسیر وام‌دهی و تطبیق شرایط پرداخت تسهیلات خرید مسکن با اوضاع اقتصادی خانوارهای گروه هدف تاکید می‌کند. آخوندی اخیرا نیز اعلام کرد:‌ در صورت موافقت بانک‌مرکزی از طریق طولانی‌تر شدن دوره‌های اقساط و نیز کم‌شدن مدت سپرده‌گذاری، میزان دسترسی خانوار‌ها به پرداخت تسهیلات بلندمدت افزایش می‌یابد. وزیر راه و شهرسازی یک اقدام لازم برای افزایش جذابیت تسهیلات خرید مسکن و دامنه فراگیری آن را طولانی‌تر شدن دوره بازپرداخت تسهیلات مسکن دانست که با این اقدام میزان اقساط ماهانه تسهیلات کاهش می‌یابد.

متولی بخش مسکن همچنین‌ درباره آخرین وضعیت معاملات ملک اعلام کرده است؛ طبق گزارش‌هایی که بانک مرکزی به‌طور مرتب و ماهانه از تحولات بازار مسکن شهر تهران ارائه می‌دهد،در بیشتر ماه‌های سال‌جاری، نسبت به مدت مشابه سال گذشته میزان خرید و فروش در بخش مسکن رشد داشته است و طبق نظر کارشناسان می‌توان نشانه‌های بروز رونق در معاملات که طی هفته‌ها و ماه‌های بعدی اتفاق خواهد افتاد را از هم‌اکنون در بازار مشاهده کرد. متولی بخش مسکن درباره منطقه هدف در بازار املاک تهران نیز اعلام کرد: مطابق گزارش سازمان نوسازی شهر تهران، تقاضا برای ساخت و ساز در بافت فرسوده تهران افزایش پیدا کرده است به‌طوری‌که طبق آمار‌هایی که از سوی شهرداری ارائه می‌شود، میزان صدور پروانه‌های ساخت در بافت‌های فرسوده نسبت به سایر مناطق شهر تهران افزایش داشته است. در کل شهر تهران، معدل ساخت و سازهای مسکونی طی ماه‌های اخیر رشد نزدیک به صفر را در مقایسه با مناطق واقع در بافت فرسوده داشته‌اند. در بافت فرسوده تهران تیراژ نوسازی ناشی از تخریب املاک مسکونی در ماه‌های ابتدای سال‌جاری حدود 55 درصد افزایش پیدا کرد، بنابراین می‌توان گفته بسته تشویقی حمایت از سرمایه‌گذاران در بافت فرسوده، اثر خود را در حد قابل‌قبولی گذاشته است.

وزیر راه و شهرسازی درباره آینده بازار معاملات ملک نیز چنین پیش‌بینی کرد: آمار‌های پیش‌نگر در بازار معاملات ملک نشان می‌دهد بدون رشد قیمت، حوزه مسکن در آستانه رونق قرار گرفته است. در حال حاضر متوسط قیمت مسکن در تهران حدود 5 درصد نسبت به مدت مشابه سال قبل، افزایش از خود نشان می‌دهد که البته میزان رشد قیمت کمتر از نرخ تورم بوده است. در این میان بخشی از تکاپو در بازار معاملات خرید آپارتمان در تهران، مدیون تسهیلات خرید مسکن بوده است اما در صورت بازسازی فرآیند وام‌دهی و افزایش تقاضای موثر برای خرید مسکن ناشی از تسهیل در دریافت تسهیلات، حجم معاملات مصرفی رشد بیشتری پیدا می‌کند. بانک عامل بخش مسکن،‌ سال گذشته برای ساخت ۱۳۳ هزار واحد مسکونی تسهیلات پرداخت کرده که در مقایسه با سال ۹۴ بیش از ۴۷ درصد افزایش را نشان می‌دهد. این بانک همچنین در سال ۹۵ برای خرید ۱۴۲ هزار واحد مسکونی در شهرها، تسهیلات مسکن پرداخت کرده که در مقایسه با سال ۹۴ بیش از ۷۴ درصد رشد داشته است.

به این ترتیب مشخص می‌شود اولویت نظام بانکی در بخش مسکن، حمایت و پرداخت وام خرید است و وام ساخت از اولویت و مقبولیت کمتری برخوردار است. وزیر راه و شهرسازی با بیان اینکه این آمار‌ها علایم خوبی برای روند رونق بازار مسکن در سال‌جاری است، گفت: اساسا ما مخالف این هستیم که بخش مسکن به عرصه سوداگری تبدیل شود. آخوندی با اشاره به مزیت‌های رژیم پس‌انداز برای خرید مسکن با استفاده از تسهیلات بانکی گفت: با توجه به افزایش پس‌انداز در شعب بانک مسکن انتظار داریم در سال ۹۶ فقط خریداران واقعی برای خرید مسکن وارد بازار شوند و تحلیلگران معتقدند که امسال بازار مسکن رونق می‌گیرد. هر‌چند‌ تسهیلات این صندوق ارزان قیمت‌ترین وام خرید مسکن و در عین حال بزرگترین تسهیلات به لحاظ سقف مبلغ وام محسوب می‌شود اما به علت آنکه نیاز به سپرده‌گذاری فرد متقاضی وام‌ وجود دارد، بنابراین روند پرداخت این تسهیلات، تدریجی خواهد بود.