نرخ سود بانکی این روزها یکی از پردردسرترین و پرحاشیه ترین پرونده هایی است که از سوی بانک مرکزی و شورای پول و اعتبار در دستور کار قرار گرفته است و هنوز هم تا این لحظه، دولت برای کاهش نرخ سود، به جمع بندی خاصی نرسیده است.

حال خود بانک‌ها دست به کار شده و نرخ سود را چراغ خاموش کاهش داده‌اند؛ در حالی‌که هنوز هم مردم، تردیدهای بسیاری بر روی سپرده‌گذاری کردن یا نکردن در بانک‌ها دارند و بیشتر به دنبال این هستند که با اوضاع بد اقتصادی، پول خود را در جایی سرمایه‌گذاری کنند که سود بیشتری به آن‌ها بدهد.

همین چند وقت پیش بود که یک مقام مسئول در بانک مرکزی، خبر از برنامه شورای پول و اعتبار برای تثبیت نرخ سود بانکی داده و اعلام کرده بود که در مرحله اول، هدف اصلی بانک مرکزی و دولت این است که نرخ سود را در عمل، در حد و حدود نرخ‌های مصوب قبلی نگه دارد و پس از  آن، اقدام به تغییر در نرخ سود به سمت کاهش نماید.

تمام این‌ها در شرایطی است که خود نظام بانکی با محوریت بانک‌های خصوصی، چندی پیش در یک اقدام داوطلبانه، تصمیم بر این گرفتند که نرخ سود را کاهش دهند؛ اما با گذشت زمان خودشان هم به آن پایبند نبودند و این امر، عاملی برای بروز مشکلات دومینووار در نظام بانکی کشور شد.

واقعیت این است که تعیین نرخ سود آن هم به صورت دستوری، هیچگاه در نظام بانکی ایران جواب نداده و همواره بودند بانک‌هایی که خودشان این نرخ مصوب را دور بزنند و به دلیل مشکلاتی که در جذب منابع مالی و سپرده های مردم دارند، نرخ شکنی کرده و سودهای بالاتری را به سپرده گذاران پیشنهاد دهند؛ اما همه می‌دانستند که ادامه این مسیر در مدت زمان طولانی، چندان امکان پذیر نبوده و بالاخره یک روز، نظام بانکی را متوقف می‌کند.

اکنون اما خود بانک‌ها بعد از نرخ شکنی که در دور گذشته تعیین نرخ سود از سوی شورای پول و اعتبار داشتند، به این نتیجه رسیدند که ادامه مسیر دیگر کم کم نفسشان را بریده و نمی‌توانند نرخ های بالایی را به سپرده‌گذاران خود پیشنهاد دهند؛ بنابراین خود دست به کار شده و پیش از اینکه بیانیه یا مصوبه‌ای داشته باشند، نرخ را در شعب خود کاهش داده‌اند.

نکته دیگر اما، اعلام ولی الله سیف، رئیس کل بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران است که اواخر فروردین ماه اعلام کرد که گزارشی را در دست تدوین و تهیه دارد تا بر اساس آن، نرخ سود بانکی را کاهش دهد؛ البته از آن زمان که در دولت یازدهم هم رقم خورد، هنوز شورای پول و اعتبار جلسه ای به منظور بررسی نرخ سود بانکی یا نداشته یا حداقل مصوبه ای از آن بیرون نیامده است.

اکنون باجه نشینان می‌گویند که اخذ سپرده از مردم سخت شده؛ ولی به نوعی مردم هم چاره‌ای جز این ندارند که پول خود را به نظام بانکی بسپارند، چراکه راهکار دیگری در شرایط کنونی پیش روی آنها قرار ندارد؛ در این رابطه البته باید به این نکته هم توجه داشت که بانک‌ها خود شرایط را به گونه‌ای پیش می‌برند که مردم دیگر قدرت مانور زیادی را در دریافت نرخ‌های بالا برای سپرده‌های خود نداشته باشند.

گویا نظام بانکی خود دیگر یارای ادامه روند کنونی را ندارد و باید یک جایی هم که شده، اعطای نرخ سود بالا را متوقف کند؛ سپرده‌گذاران هم به دلیل اینکه تاکنون جای مطمئن تری از نظام بانکی برای دریافت سود بدون ریسک پیدا نکرده اند، خود را با نظام بانکی همراه می‌کنند.

در این رابطه کارمند شعبه یکی از بانک‌ها در گفتگو با خبرنگار می‌گوید: روند آرام کاهش نرخ سود سپرده‌های بانکی آغاز شده است، اما این به معنای آن نیست که نرخ از مصوبه کنونی شورای پول و اعتبار پایین‌تر بیاید، بلکه نرخ‌ها در همان حد و حدود مصوبه قبلی شورای پول و اعتبار تثبیت شود.

او از طرحی برای جذب سپرده صحبت به میان می‌آورد که بر مبنای آن، باید دو میلیون تومان از سپرده بلوکه شده و اگرچه به آن، سود تعلق می‌گیرد، اما به هرحال نرخ سود کوتاه مدت را به جای ده درصد سایر بانک‌ها، به پانزده درصد می‌رساند. وی می‌افزاید: نرخ سود سپرده‌های بانکی کوتاه مدت شورای پول و اعتبار ده درصد در نظر گرفته شده، در حالیکه اکنون ما ۱۵ درصد سود می‌دهیم؛ اما طرح‌های دیگری هم هستند که نرخ سود را برای سپرده‌های بلندمدت تعریف می‌کنند و تا ۱۸ و ۱۹ درصد هم بالا می رود.

یکی دیگر از کارمندان شعب بانکی با اشاره به تمرکز بیشتر بانک‌ها بر روی جذب سپرده از طریق صندوق‌های قابل معامله خود می‌گوید: به نظر می‌رسد که صندوق بانک‌ها هنوز هم جذاب است و مردم در آن سپرده‌گذاری می‌کنند؛ اما به هرحال دولت و بانک مرکزی تاکید دارد که نرخ سود این صندوق‌ها نیز بالا نباشد و بر هم زننده بازار نرخ سود بانکی نشود.

وی می افزاید: ما اکنون برای سپرده‌های بلندمدت حداقل سپرده را ۳ میلیون تومان تعیین کرده‌ایم، اما به ازای یکسال آن در قابل صندوق‌های خود، ۱۹ درصد سود می‌پردازیم؛ در حالی‌که در مواردی ۲۰ تا ۲۱ درصد سود هم داده‌ایم.

به هرحال باید منتظر ماند و دید که آیا در هفته‌های ابتدایی دولت دوازدهم، شورای پول و اعتبار نرخ سود بانکی را کاهش می‌دهد، یا اینکه ابتدا می‌خواهد که کار تثبیت نرخ را عملیاتی کرده و از بانک‌ها مطمئن شود، بعد از آن کار کاهش نرخ سود را کاهش دهد.