در روزهای اخیر در پی کاهش نرخ سود سپرده و افزایش قیمت ارز، خودرو و اجاره‌بها، بسیاری از کارشناسان بر این نظرند که نقدینگی سرگردان که زمانی سپرده‌های بانکی جذابترین محل برای حبس آنها محسوب می‌شد، اخیرا به بازارهای موازی بخش مسکن ورود کرده‌اند. با این حال این سرمایه‌ها هنوز نتوانسته اند بخش مسکن را همانند دوره‌های رونق گذشته دچار تغییرات جدی کنند. هرچند که بازار مسکن فعلا در بخش اجاره بها از کاهش سود سپرده‌ها تأثیر گرفته اما تکانه جدی در در بخش خرید و فروش مسکن ایجاد نکرده است.

با این حال برخی کارشناسان اقتصادی بر این نظرند که سرمایه‌های سرگردان می‌تواند در سه تا پنج ماه آینده تقاضای سفته بازانه و سوداگرانه بازار مسکن را تقویت کند که این تقاضا با توجه به انباشت مسکن خالی و مازادِ عرضه واحد مسکونی، بعید است شوک قیمتی به بخش مسکن بدهد؛ اما به هر حال تأثیرات کاهش سود سپرده بانکی علی رغم ادعای برخی مدیران وزارت راه و شهرسازی، بیشتر از میانگین تورم خواهد بود؛ به معنای دیگر به احتمال زیاد نرخ تورمِ مسکن طی ماه‌های آتی از نرخ کلی تورم کشور پیشی خواهد گرفت.

اقتصاددان: کوچ نقدینگی به مسکن در بلندمدت

علی اصغر بدری درباره نقش سرمایه‌های سرگردان در بر هم زدن تعادل عرضه و تقاضای بخش مسکن اظهار داشت: با این ۲ میلیون و ۸۰۰ هزار واحد مسکن مهری که در مدت محدود وارد بازار مسکن شد یک شوک در بازار مسکن رخ داد و کشوری که سالانه بیش از ۶۰۰ هزار واحد مسکونی تقاضای مسکن ندارد، به ناگاه با حجم بزرگی از عرضه مسکن روبه رو شد.

کارشناس اقتصاد مسکن افزود: روالی که در حال حاضر در بازار مسکن وجود دارد، یک روند معمولی و عادی نیست. در گذشته روند به این شکل بود که حجم نقدینگی عمدتا در اثر افزایش گردش پول در کشور در پی افزایش فروش نفت یا تغییر تراز تجاری کشور ایجاد می‌شد؛ یا اینکه دولت گذشته به چاپ پول بدون پشتوانه اقدام کرد؛ نتیجه این اتفاقات، ورود حجم بزرگ نقدینگی به بازارها بود و آنها را تحت تأثیر قرار می‌داد. به این شکل که ابتدا نقدینگی به سمت طلا و ارز می‌رفت و پس از مدت کوتاهی به بازار سهام و خودرو منتقل و سبب ایجاد حباب قیمتی در این بازارها می‌شد؛ پس از آنکه حباب قیمت‌ها می‌ترکید، حجم نقدینگی به سمت بازارهای بلندمدت به خصوص مسکن کوچ می‌کرد.

وی با بیان اینکه دوره اخیر نیز از دفعات قبل مستثنا نیست، ادامه داد: تفاوت واکنش بازارهای هدف به افزایش نقدینگی در حال حاضر با دوره‌های نقدینگی قبلی، در سرعت و شدت انتقال سرمایه‌های سرگردان از بانک‌ها به بازارهای زودبازده، میان بازده و نهایتا دیربازده است. هرچند که این اتفاق آغار شده؛ اما با توجه به پایین بودن شدت آن، اثرگذاری کوچ نقدینگی به بازارها در جامعه کمتر از دوره‌های گذشته است.

رئیس مؤسسه مطالعات شهر واقتصاد تصریح کرد: نیاز مصرفی مسکن همواره در دوره‌های تاریخی مختلف وجود داشته و دارد؛ اما آنچه سبب می‌شود تا بازار مسکن در رکود یا رونق وارد شود، تقاضای سفته بازی است که به آن تقاضای سوداگری نیز گفته می‌شود. سفته بازان در حال حاضر با توجه به کاهش سود سپرده به همه بازارها پس از دوره طولانی حبس نقدینگی در بانک‌ها ورود کرده‌اند که علت آن دو موضوعِ «ورشکستگی برخی بانک‌ها و مؤسسات اعتباری در پی برخورد با بازار غیر متشکل پولی و غیر مجاز» و همچنین «کاهش سود سپرده‌های بانکی» است.

وی در پاسخ به این پرسش که آیا اگر سود تسهیلات نیز در آینده نزدیک همانند سود سپرده‌ها کاهش یابد، امکان آن وجود دارد که همانند دوره‌های گذشته که تسهیلات بانکی‌ای که به اسم تولید دریافت می‌شد، به ساخت‌و‌ساز وارد شد و نتیجه آن وجود تعداد زیادی خانه خالی است، این بار نیز تسهیلات ارزان قیمت به بخش مسکن وارد شود؟ گفت: با توجه به وجود حجم زیاد خانه‌های خالی و بدون متقاضی، بعید است تسهیلات ارزان‌قیمت و کم‌بهره مجددا به ساخت‌و‌ساز برود اما احتمال اینکه به سمت تولید هم برود کم است و به احتمال بسیار از بازارهای مسکن و املاک کشورهای همسایه شمال غرب یا جنوب خلیج فارس سربرآورد.