براساس دستور جدید ترامپ، شهروندان هشت کشور چاد، ایران، لیبی، کره شمالی، سومالی، سوریه، ونزوئلا و یمن با محدودیت‌های جدیدی برای ورود به آمریکا روبه‌رو خواهند بود. این قوانین جدید از 18 اکتبر (26 مهرماه) عملی خواهد شد. فرمان جدید مهاجرتی ترامپ شهروندان ایرانی را که ویزای تحصیلی دارند یا گرین‌کارت داشته یا علاوه‌بر تابعیت ایران، تابعیت کشور دیگری را هم دارند، دربرنمی‌گیرد.

دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری آمریکا در جدیدترین فرمان مهاجرتی، ورود اتباع هشت کشور ازجمله ایران را به خاک کشورش ممنوع اعلام کرد. براساس دستور جدید ترامپ، شهروندان هشت کشور چاد، ایران، لیبی، کره شمالی، سومالی، سوریه، ونزوئلا و یمن با محدودیت‌های جدیدی برای ورود به آمریکا روبه‌رو خواهند بود. این قوانین جدید از 18 اکتبر (26 مهرماه) عملی خواهد شد. در همین حال در فرمان مذکور نام سودان از فهرست کشورهای هدف حذف شده است. همچنین فرمان اجرایی جدید ترامپ، برخلاف فرمان قبلی که تاریخ انقضا داشت و برای یک دوره محدود 90 روزه در نظر گرفته شده بود، محدود به زمان نیست و دائمی توصیف می‌شود. به‌دنبال صدور این فرمان محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه که در نیویورک به‌سر می‌برد، طی توییتی به فرمان ضدمهاجرتی جدید ترامپ واکنش نشان داد و نوشت: «راز همدلی دروغین ترامپ با ایرانیان طنینی توخالی‌تر از همیشه است؛ آن هم با وجود فرمان جدید و توهین‌آمیزترش در منع سفر برای چنین «شهروندان برجسته‌ای.»

همزمان بهرام قاسمی، سخنگوی وزارت خارجه روز گذشته در یک نشست خبری در ارتباط با تمدید فرمان مهاجرتی ترامپ علیه ورود اتباع ایرانی و تعدادی دیگر از کشورها برای سفر به آمریکا گفت: این همان بحث قبلی است که با تغییراتی مجددا تمدید شده است. وی ایجاد ممنوعیت در سفر اتباع ایرانی و تعدادی دیگر از کشورها به آمریکا را از سوی دولت این کشور کاری غیر‌انسانی، غلط و نامناسب عنوان کرد و گفت: این اقدامی نامطلوب است و در زمان حاضر در هیچ کجای دنیا افکار عمومی جهان با چنین اقدامات نامربوط و نادرستی موافق نیست.

سومین فرمان

به هر ترتیب این فرمان سومین اقدام ترامپ برای جلوگیری از سفر اتباع چند کشور از جمله ایران به خاک آمریکا به‌شمار می‌رود. فرمان اجرایی اول که در ماه ژانویه و به فاصله کوتاهی بعد از ورود ترامپ به کاخ سفید صادر شده بود، پناهجویان و اتباع هفت کشور ایران، عراق، سومالی، سودان، یمن، لیبی و سوریه را دربرمی‌گرفت. این فرمان بعد از ایجاد هرج و مرج در فرودگاه‌ها و اعتراضات سراسری با رأی چند دادگاه فدرال از دستور کار خارج شد.

ترامپ در ماه مارس، فرمان اجرایی دوم را صادر کرد که در آن نام عراق حذف شده بود. این فرمان هم با مقاومت دادگاه‌ها رو‌به‌رو شد، اما دیوان عالی آمریکا چند ماه پیش پس از کش‌وقوس‌های فراوان اجازه اجرای نسخه محدود‌شده‌ای از آن را صادر کرد. بنا بر اعلام وزارت امنیت داخلی آمریکا، ممنوعیت‌های جدید کشورهایی را مورد هدف قرار می‌دهد که اطلاعات کافی برای آمریکا مهیا نکرده یا اقدامات امنیتی لازم را اتخاذ نکرده‌اند. همچنین براساس این گزارش، روادید صادر شده معتبر در گذشته پس از اجرایی شدن ممنوعیت‌های جدید، باطل نخواهد شد. وزارت امنیت داخلی آمریکا، در ماه‌های اخیر روی توسعه یک طرح امنیتی جدید فعالیت می‌کرد که شامل فاکتورهایی مانند چگونگی صدور گذرنامه الکترونیکی با اطلاعات بیومتریک، گزارش گم شدن یا سرقت گذرنامه‌ها به اینترپل و اشتراک اطلاعات مسافران مرتبط با تروریسم از سوی کشورهای مختلف بود.

آمریکا سپس این معیارها را با تمامی کشورها در میان گذاشت و به آنها 50 روز فرصت داد تا با این شرایط تطابق یابند. به گفته مقامات آمریکایی، از مجموع کشورها، 16 کشور با این قوانین تطابق نیافتند ولی نیمی از آنها اشتراک اطلاعات و اقدامات امنیتی خود را بهبود دادند، در نتیجه هشت کشور باقی مانده تا زمانی که تغییرات مورد نظر آمریکا را صورت ندهند هدف ممنوعیت‌های جدید آمریکا قرار خواهند داشت. دونالد ترامپ رئیس‌جمهوری آمریکا پس از اعلام سیاست جدید واشنگتن در پیامی در صفحه توییتر خود نوشت: ایجاد یک آمریکای امن، اولویت شماره یک من است. ما افرادی را که نتوانیم با اطمینان صلاحیت‌شان را بررسی کنیم، به کشورمان راه نخواهیم داد.

جزئیات فرمان جدید مهاجرتی آمریکا

در دستور اجرایی جدید ترامپ، محدودیت‌ها و موارد استثنا برای هر کشور به‌صورت جداگانه مشخص شده‌اند. در همین ارتباط  در این فرمان، درباره ایران آمده است: «حکومت ایران، همواره از همکاری با دولت آمریکا برای شناسایی خطرات امنیتی خودداری می‌کند؛ منبع تهدیدهای تروریستی مهم است؛ حامی دولتی تروریسم است و از پذیرش اتباعی که مشمول خروج از آمریکا شده‌اند خودداری می‌کند. بر همین اساس، ورود اتباع ایرانی به‌عنوان مهاجر یا غیرمهاجر تعلیق می‌شود.»

کاخ سفید، به‌رغم این تصریح کرده آن دسته از اتباع ایرانی که دارای ویزای معتبر دانشجویی (از نوع F و M) یا ویزای تحقیقات و تبادل فرهنگی (J) هستند از شمول این محدودیت‌ها معاف هستند. منظور از ویزای F، روادیدی است که برای تحصیل داوطلبان در دوره‌های دانشگاهی صادر می‌شود؛ در‌حالی‌که ویزای نوع M برای دانش‌پژوهان دوره‌های فنی و حرفه‌ای مانند کلاس‌های آشپزی، برنامه‌های آموزش زبان، مدارس پرواز و... صادر می‌شود. ویزای تحقیقات و تبادل فرهنگی J نیز برای افرادی صادر می‌شود که به‌منظور تبادلات علمی یا فرهنگی قصد سفر به آمریکا دارند. کاخ سفید البته تصریح کرده که اتباع ایرانی دارنده این روادیدها هم تنها پس از «فرآیندهای پیشرفته گزینش و غربالگری» مجاز به ورود به خاک آمریکا خواهند بود.

دوتابعیتی‌ها و گرین‌کارت‌ها

براساس این گزارش، فرمان جدید ترامپ کسانی را که ویزای تحصیلی دارند یا شامل برنامه‌های مبادله (مثلا مبادله دانشگاهی) هستند در بر نمی‌گیرد، اما در مورد آنها هم بررسی‌های سختگیرانه‌تری اعمال خواهد شد. همچنین کسانی که علاوه‌بر تابعیت ایران، تابعیت کشور دیگری را هم دارند (به جز کشورهای شامل این فرمان)، از ورود به آمریکا منع نشده‌اند. بنابراین ایرانیانی که تابعیت آمریکایی هم دارند شامل ممنوعیت ورود نیستند. دارندگان گرین‌کارت (اجازه اقامت و کار در آمریکا) هم شامل فرمان جدید نمی‌شوند.

همچنین این فرمان شامل پناهندگان نمی‌شود. کسانی که ویزایشان پیش از زمان اجرای این فرمان صادر شده باشد و کسانی که ویزای معتبری داشتند که در اثر فرمان قبلی ترامپ لغو شده بود، شامل فرمان جدید نمی‌شوند و می‌توانند به آمریکا سفر کنند. در این فرمان تصریح شده که از روز ۱۸ اکتبر (26 مهرماه)، صدور اجازه ورود حتی به ایرانیانی که بتوانند ثابت کنند با شخصی در آمریکا رابطه واقعی دارند، متوقف می‌شود؛ بنابراین در صورت اجرای این دستور، سفر با پاسپورت ایرانی به آمریکا برای دیدار با اعضای خانواده‌ ممکن نخواهد بود.