بعد از اظهارات ترامپ درباره برجام و تلاش نافرجام او برای اثبات اینکه ایران به برجام پایبند نبوده است، گمانه‌های زیادی درباره آینده پروژه‌ها و سرمایه‌گذاری‌های خارجی در ایران مطرح شد. در این میان گروهی تلاش می‌کنند اظهارات رئیس‌جمهور آمریکا را که با استقبال جامعه جهانی روبه‌رو نشده است عاملی برای نقض برجام و دستاوردهای اقتصادی حاصل از این توافق بین‌المللی معرفی کنند. به‌تازگی پاتریک پویانه، رئیس توتال، در گفت‌وگویی با اینترنشنال اویل‌دیلی، اظهاراتی را مطرح کرده که رویترز به آن پرداخته است. در متن ترجمه‌شده از سوی خبرگزاری فارس آمده: درصورتی‌که آمریکا تصمیم بگیرد تحریم‌های یک‌جانبه علیه ایران اعمال کند، شرکت فرانسوی توتال تلاش خواهد کرد پروژه گازی خود را با ایران به پیش ببرد. براساس این ترجمه رئیس توتال تأکید کرده است عواقب تصمیم ترامپ را بررسی خواهد کرد و اگر قوانینی مبنی بر اجبار و عقب‌نشینی از اجرای قرارداد با ایران وجود داشته باشد، به‌ناچار از آن تبعیت می‌کند. همچنین در ادامه ذکر شده است: اگر اتحادیه اروپا، چین و روسیه بخواهند توافق هسته‌ای ایران اجرائی شود، مفهوم آن این است که آمریکا مجبور به اعمال تحریم‌های یک‌جانبه خواهد شد. با وجود این ما در طرف خودمان تلاش خواهیم کرد که بتوانیم این پروژه گازی با ایران را ادامه بدهیم و این اولویت ما خواهد بود. براساس ترجمه فارس مسئولان توتال اعلام کرده‌اند خروج از پروژه فاز ١١ پارس جنوبی ریسک مالی کمی برای این شرکت دارد، زیرا قرار است توتال تصمیم سرمایه‌گذاری برای این پروژه را تا آخر امسال نهایی کند. مناقصاتی برگزار کرده‌ و بنا دارد قراردادهایی را تا آخر امسال منعقد کند. شرکت فرانسوی توتال نخستین شرکت نفتی غربی بود که با ایران برای توسعه فاز ١١ پارس جنوبی قرارداد امضا کرد که بزرگ‌ترین میدان گازی جهان به حساب می‌آید. عدم‌النفع اجرانشدن فاز ١١ پارس جنوبی روزانه ١٠ میلیون دلار است و تأخیر در اجرای آن، افت این میدان گازی مشترک بین ایران و قطر را به همراه خواهد داشت، به‌همین‌دلیل برداشت‌های حاصل از این ترجمه نگرانی‌هایی را درباره خروج توتال از ایران ایجاد کرد؛ اما مسئولان برداشت‌های حاصل از این ترجمه را درست نمی‌دانند. رسول فلاح‌نژاد، مجری فاز ١١ پارس جنوبی، درباره اینکه چگونه مدیران توتال ریسک مالی خروج از پروژه را کم توصیف می‌کنند، در گفت‌وگو با «شرق» تأکید می‌کند: من باید عین متن صحبت‌ها را ببینم، چون گاهی مباحث در ترجمه و تصحیح فرق می‌کند. به گفته او «در‌حال‌حاضر توتال در حد کارهایی که در ایران انجام داده، هزینه کرده است. فعلا فاز مطالعاتی این پروژه در حال پیگیری است. توتال قراردادها را می‌بندد و برای قرارداد هزینه خاصی نمی‌کند. مناقصات را برگزار کرده است و دارد قراردادها را می‌بندد. این مسائل هزینه اجرائی ندارد. تا پایان سال قراردادهای مربوط به اجرای پروژه منعقد می‌شود». فلاح‌نژاد با اشاره به اینکه در‌حال‌حاضر نیروهای مربوط به پروژه فاز ١١ پارس جنوبی در منطقه مستقر بوده و مشغول به کار هستند، از انعقاد قرارداد خط لوله و حفاری و تداوم کار مطالعاتی در ارتباط با این پروژه خبر می‌دهد. محمد مشکین‌فام، مدیرعامل شرکت نفت و گاز پارس و مذاکره‌کننده ارشد قرارداد توتال نیز در گفت‌وگو با «شرق» درباره احتمال خروج توتال از ایران می‌گوید: «هیچ جای نگرانی نیست. کار پروژه مانند گذشته انجام می‌شود. هیچ‌گونه وقفه‌ای در فعالیت این پروژه رخ نداده است». او در پاسخ به پرسشی درباره میزان سرمایه واردشده به ایران از سوی توتال بیان می‌کند: «فعلا آنچه به ایران وارد شده، بودجه است و درباره رقم آن حضور ذهن ندارم».

تعیین پنالتی خروج برای قرارداد توتال

توتال در قالب قراردادهای جدید نفتی با ایران برای اجرای فاز ١١ پارس جنوبی به تفاهم رسید. پیش از عقد این قرارداد در سال ١٣٨٥ نیز شرکت توتال مذاکراتی برای انجام این پروژه در قالب قراردادهای بیع متقابل انجام داد، اما به‌دلیل تحریم‌ها علیه ایران، ادامه همکاری توتال و ایران غیرممکن شد، اما این‌بار زمزمه‌های خروج توتال به‌دلیل اظهارات ترامپ در داخل ایران بر سر زبان‌ها افتاده است. به گفته نرسی قربان، کارشناس و تحلیلگر اقتصاد انرژی، درحال‌حاضر هیچ دلیلی برای خروج توتال از قرارداد وجود ندارد.
او به «شرق» می‌گوید: براساس خبر رویترز مسئولان توتال اعلام کرده‌اند اگر قوانینی علیه این همکاری باشد، باید حضورشان در ایران را متوقف کنیم. فکر می‌کنم منظور از این جمله آن است که اگر مشکل قانونی وجود داشته باشد، با ایران همکاری نمی‌کنند. قربان اضافه می‌کند: سه جور قانون وجود دارد؛ قوانینی که مربوط به دولت فرانسه است، قوانین مربوط به دولت ایران که طرف قرارداد شرکت توتال است و دسته سوم هم قوانین بین‌المللی است که سازمان ملل آنها را وضع می‌کند. اگر مصوبه‌ای در سازمان ملل به تصویب برسد که همکاری‌کردن با ایران ممنوع باشد، یا قوانین ایران و فرانسه اجازه همکاری به شرکت توتال ندهد، این شرکت از ایران خارج می‌شود. از نگاه قربان، سازمان ملل علیه ایران مصوبه‌ای نمی‌دهد. قوانین فرانسه و ایران هم در زمان عقد قرارداد با توتال لحاظ شده است. در نتیجه جای نگرانی نیست.
او اضافه می‌کند:  ایران با توتال قراردادی بسته و تکلیف این قراداد هم روشن است. تمام ابعاد در متن قرارداد پیش‌بینی شده و حتی پنالتی خروج هم برای توتال در نظر گرفته شده است. در نتیجه حتما اگر این شرکت بخواهد از ایران خارج شود، باید جریمه بدهد.
این کارشناس اقتصاد انرژی به این پرسش که توتال هنوز هیچ سرمایه‌ای وارد ایران نکرده است و آیا در این شرایط، دریافت پنالتی خروج مفهوم دارد یا خیر، این‌گونه پاسخ می‌دهد: قراردادها ریزه‌کاری‌هایی دارد که باید آ‌ن را در نظر گرفت. ما قرارداد را ندیده‌ایم اما به صورت کلی اگر سازمان ملل مصوبه‌ای علیه ایران بدهد -که معتقدیم این مصوبه را نمی‌دهد- توتال می‌تواند بدون هزینه از ایران خارج شود، در غیر این صورت، خروج بدون هزینه توتال، شدنی نیست. منافع اقتصادی تعامل با آمریکا برای اروپا اهمیت زیادی دارد و ممکن است تهدیدهای آمریکا درباره تحریم شرکت‌های همکار ایران، منجر به سست‌شدن توتال در ادامه همکاری با ایران شود اما قربان در این رابطه می‌گوید: به لحاظ بین‌المللی فرقی بین رئیس‌جمهور تانزانیا و آمریکا وجود ندارد و هیچ شرکتی به خاطر تهدید یک کشور ثالث، نمی‌تواند بدون هزینه قراردادهای خود را فسخ کند.
او درباره اظهارات مسئولان توتال درباره کم‌بودن ریسک خروج از ایران و حجم پنالتی خروج می‌گوید: درباره حجم پنالتی خروج اطلاعی ندارم اما توتال ممکن است پرداخت یک‌میلیارد دلار را کم تصور کند. آنچه مسلم است مبلغ کل قرارداد ایران با توتال پنج‌میلیارد دلار است. بنابراین جریمه خروج از قرارداد، نمی‌تواند صدها‌میلیارد دلار باشد.

خروج توتال از ایران برای ما هزینه ندارد

رضا پاکدامن، پژوهشگر نفت و مشاور قراردادهای بین‌المللی، درباره جریمه خروج توتال از ایران می‌گوید: قرارداد بین ایران و توتال از جنس سرمایه‌گذاری است. هر روزی که شرکت توتال یا هر شرکت خارجی حاضر در ایران قراردادش را فسخ کند، ریسک و ضرر به عهده شرکت سرمایه‌گذار خواهد بود. او ادامه می‌دهد: بحث کلی این است که همه می‌گویند، نکند بر اثر تحریم شرکت‌های خارجی از ایران بروند. واقعیت این است که در چنین شرایطی، بیشتر، شرکت‌های خارجی در ریسک هستند. اگر کار نیمه‌تمام باشد، یک‌سال یا شش ماه هزینه‌ای که شرکت‌های سرمایه‌گذار کرده‌اند، دچار مشکل می‌شود. این مسئله تا همین حد هم مزیت برای کشور دارد. پاکدامن تأکید می‌کند: ما نباید نگران باشیم که پول ایران را ببرند. بلکه آنها سال‌ها باید در ایران سرمایه‌گذاری کنند و هر مقطع از ایران خارج شوند، سرمایه‌گذاری خود را به مخاطره می‌اندازند. این منطقی نیست که شرکت‌های سرمایه‌گذار از ایران خارج شوند. این شرکت‌ها برای ورود به ایران حتما تدابیر خاصی دیده‌اند و حتما توتال حمایت‌های سیاسی رئیس‌جمهور فرانسه را هم داشته که برای مذاکره با ایران وارد عمل شده‌ است. به گفته او به‌دلیل همین رایزنی‌های آشکار و پنهان فرانسه از ایران حمایت می‌کنند. شرکت‌های بزرگ قطعا حمایت سیاسی از مراجع دولتی گرفته‌اند که قدم جلو می‌گذارند. پژوهشگر نفت و مشاور قراردادهای بین‌المللی نیز معتقد است برای اظهارنظر در زمینه سخنان رئیس توتال حتما باید به منبع اصلی مراجعه کرد زیرا در ایران هرکس از ظن خود ترجمه‌ای می‌کند که ١٨٠ درجه با واقعیت مغایر است.