زعفران یکی از محصولات کشاورزی ارزشمند صادراتی ایران است که در زمین‌های خشک و نیمه‌خشک جنوب‌خراسان و برخی نقاط کشور کشت می‌شود.

ارزش اقتصادی فراوان زعفران در بازارهای جهانی و اشتغال و درآمد مناسبی که پرورش این گیاه به‌دنبال دارد، بازده اقتصادی آن را قابل توجیه کرده است.

با وجود آنکه بخش اعظم زعفران مصرفی جهان در ایران تولید می‌شود، اما موانعی برای کسب درآمد ارزی معقول از صادرات زعفران وجود دارد که بررسی و یافتن راهکارهای مناسب برای برطرف کردن این موانع می‌تواند در رشد درآمدهای ارزی، ایجاد اشتغال مناسب و... تأثیر بسزایی داشته باشد.

ایران بزرگترین تولیدکننده‌ی زعفران جهان بوده و به‌علت داشتن تنوع آب و هوایی، بسیاری از محصولات باغی و زراعی آن از جمله زعفران، کیفیت عالی دارد.

طی 10 سال اخیر، میزان تولید زعفران ایران رشد قابل توجهی داشته که بخش گسترده‌ای از این تولیدات صادر می‌شود.

این محصول به‌علت مصارف خوراکی و دارویی فراوان، مورد توجه بسیاری از مردم جهان است و چون طبق آمار موجود در بخش پیشین نشان داده شد، ایران در تولید این محصول نه تنها مزیت نسبی بلکه، مزیت مطلق هم دارد، از این‌رو می‌توان با تولید و صادرات آن منابع ارزی فراوانی را عاید کشور کرد.

این روزها می‌توان برای دیدن مزارع ارغوانی زعفرانی‌ترین منطقه خراسان جنوبی، به تمامی شهرستان‌های استان بویژه زیرکوه و قائنات سفر کرد.

هوای نسبتا سرد پاییزی حوالی ساعت چهارو نیم شاید برای کشاورز سخت کوش سخت نباشد تا دسترنجش را در طی یک سال برداشت کند.

از زیبایی گل‌های ارغوانی در مزارع زعفران که بگذری لذت چای زعفرانی و دیدن تصاویر زیبا چشم هرببینده‌ای را خیره می‌کند.

از کشاورزان درمورد گیاه زعفران که می‌پرسی، می‌گویند: زعفران تقریبا دیم است، ‌پیازش را که می‌کارند،‌ خودش به مرور زیر خاک رشد می‌کند و تکثیر می‌شود.

برای هفت تا ۱۰ سال بعد هر سال تنها سه بار آبیاری نیاز دارد و در فصل گل که یک ماه در تمام سال از نیمه آبان تا نیمه آذر ادامه دارد،‌ هر روز صبح گل‌های تازه می‌دهد.

مقدار زعفرانی که در هر سال می‌شود از زمین‌ها برداشت کرد متفاوت است. معمولا در سال اول، تنها یکی دو کیلو زعفران خشک از هر هکتار زیر کشت زعفران به دست می‌آید، در سال دوم مقدارش به چهار تا شش کیلو می‌رسد،‌ از سال سوم به بعد،‌ از هر هکتار زمین می‌شود ۱۰ کیلو و بیشتر زعفران خشک برداشت کرد.

کشاورزان نمونه حتی بیش از ۳۰ کیلو زعفران هم از هر هکتار برداشت کرده‌اند؛ با در نظر گرفتن این‌که قیمت هر کیلو زعفران خشک در فصل برداشت می‌تواند به بیش از چند میلیون تومان برسد،‌ کشت زعفران سود اقتصادی خوبی دارد.

از سختی‌های برداشت زعفران، همین بس که بوته زعفران برگ‌های سوزنی دارد که دست را آزرده می‌کند و  تمام مراحل برداشت زعفران باید با دست انجام شود.

با وجود این‌که زعفران محصول استراتژیک ایران و خراسان‌جنوبی است، اما کاشت، داشت و برداشت این محصول با روش‌های سنتی انجام می‌شود.

هر سال با فرارسیدن آبانماه و سرد شدن هوا، زعفران از زمین‌های حاصلخیز سر بر می‌دارد و تمامی زمین‌های تحت پوشش این محصول را به مانند نگینی سرخ، درخشان می‌کند.

کشاورزان خراسان جنوبی بیشتر به صورت خانوادگی همگام با سایر اعضای خانواده در صبحگاهان، سخت مشغول برداشت زعفران ناب و خوش عطر و طعم از مزارع زیر کشت این محصول می شوند.

خرید توافقی زعفران در مراکز تعاون روستایی تا پایان آذر

مهدی عصمتی پور معاون بهبود تولیدات گیاهی سازمان جهاد کشاورزی خراسان‌جنوبی با بیان این‌که زعفران در مراکز تعاون روستایی تا پایان آذر به صورت توافقی خریداری می‌شود، گفت: با آغاز خرید توافقی زعفران در خراسان‌جنوبی، دست دلالان کوتاه شده و از ضرر کشاورزان جلوگیری می‌شود.

وی با بیان این‌که، کیفیت و درجه محصول در آزمایشگاه تعیین می‌شود، افزود: هر کیلوگرم زعفران ممتاز رشته‌ای بریده یا نگین 5 میلیون و 400 تا 5 میلیون و 700 هزار تومان، زعفران رشته‌ای درجه یک یا پوشال مرغوب 4 میلیون و 800 تا 5 میلیون و 100 هزار تومان و زعفران رشته‌ای درجه دو یا پوشال معمولی 4 میلیون و 300 تا 4 میلیون و 700 هزار تومان از کشاورز خریداری می‌شود.

وی بیان این‌که خرید توافقی به دو صورت امانی یا قطعی است، گفت: چنانچه زعفران با گواهی بین المللی ارگانیک عرضه شود، 15 درصد بالاتر از قیمت های اعلام شده محصول خریداری می‌شود.

معاون بهبود تولیدات گیاهی سازمان جهاد خراسان جنوبی با بیان این‌که در خرید امانی، زعفران از کشاورز خریداری و به مدت 3 ماه نگهداری می‌شود، افزود: در این خرید، 30 درصد قیمت به کشاورز پرداخت می‌شود، اما چنانچه محصول در مهلت سه ماه، توسط کشاورز به فروش نرسد معامله قطعی و بقیه مطالبات به مدت یک هفته پرداخت می‌شود.

عصمتی‌پور گفت: در خرید قطعی 40 درصد وجه به کشاورز پرداخت می‌شود و سپس سازمان تعاون روستایی از طریق بورس کالا، محصول را به فروش می‌رساند و بقیه مطالبات را پرداخت می‌کند.

خرید زعفران خراسان جنوبی زیر چتر دولت

هاشم ولی پور مطلق رئیس سازمان جهاد کشاورزی خراسان‌جنوبی نیز از راه اندازی و تجهیز مراکز خرید زعفران در شهرستان‌های بیرجند، قاینات و فردوس توسط سازمان تعاون روستایی خبر داد.

وی افزود: این کار در راستای ابلاغ دستور العمل خرید زعفران از سوی مقام عالی وزارت و با پیگیری مداوم این سازمان انجام شد.

ولی‌پورمطلق با بیان این که اتحادیه‌های تعاون روستایی در شهرستان‌های مذکور آماده خرید زعفران نوع پوشال درجه یک و دو هستند، ادامه داد: کشاورزان می‌توانند برای فروش بدون واسطه زعفران خود اقدام کنند.

وی با بیان این‌که زعفران در اتحادیه‌های تعاون روستایی به دو روش امانی و قطعی خریداری می‌شود، یادآورشد: تلاش کردیم که قیمت خرید دولت به گونه‌ای باشد که باعث افزایش منافع کشاورزان شده و تفاوت فروش محصول کشاورزان در بازار و اتحادیه کاملا محسوس باشد.

ولی‌پورمطلق گفت: 15 هزار و 14 هکتار از مزارع خراسان‌جنوبی زیر کشت زعفران است که پیش بینی می‌شود امسال 54 تن زعفران ازاین اراضی برداشت شود.

وی با بیان این‌که36 هزار زعفران کار خراسان‌جنوبی، تا پایان آبان محصول خود را برداشت می‌کنند، یادآورشد: زعفران خراسان جنوبی، به دلیل برداشت گل زعفران قبل از طلوع آفتاب و برداشت غنچه قبل از بازشدن از کیفیت، عطر و قدرت رنگ دهی بالایی برخوردار است.

پرونده قاچاق زعفران نداریم

منصور انصاری مدیرکل تعزیرات حکومتی خراسان‌جنوبی نیز گفت: در پنج سال گذشته هیچ‌گونه پرونده قاچاق زعفران یا پیاز آن را، در استان نداشته‌ایم.

وی افزود: برخی موارد بدون دارا بودن مجوز جهاد کشاورزی بین شهرستان‌ها یا استان‌ها جابجا شده که قاچاق محسوب نمی‌شود.

مدیرکل تعزیرات حکومتی خراسان‌جنوبی بیان کرد: برای جلوگیری از شیوع بیماری‌ها باید حتما برای جابجایی پیاز زعفران از مراجع مربوطه به ویژه جهاد کشاورزی استان مجوز حمل و نقل اخذ شود.

وی یادآور شد: چندین سال قبل پیاز زعفران استان به افغانستان قاچاق شد، اما اکنون این کشور تولیدکننده شده و نیاز به قاچاق ندارد.