کل ارزش ریالی محصولات نهایی تولیدشده توسط واحدهای اقتصادی مقیم کشور در دوره زمانی معین (سالانه یا فصلی) را تولید ناخالص داخلی می‌نامند. مجمع جهانی اقتصاد به عنوان یکی از مراکز معتبر جهانی در اعلام آمارهای قابل اتکا در گزارش سالانه رقابت‌پذیری اقتصادی کشورها که برای سال ٢٠١٧-٢٠١٦ میلادی منتشرکرده‌ بود در خصوص ایران اعلام کرده بود که ایران در شاخص رقابت‌پذیری با دو پله سقوط از میان ١٣٨ کشور در جایگاه ٧٦ قرار گرفته است. رتبه ایران در گزارش سال قبل مجمع جهانی اقتصاد٧٤ بود. جاماییکا یک رتبه بالاتر و تاجیکستان یک پله پایین‌تر از ایران قراردارند.

بررسی جزییات گزارش شده توسط مجمع جهانی اقتصاد از شاخص‌های مختلف رقابت‌پذیری نشان می‌دهد، ایران در زمینه توسعه بازار بدهی (رتبه ١٣١) و کارایی بازار نیروی کار (رتبه ١٣٤) بدترین رتبه‌ها را میان کشورهای جهان داراست. اندازه بازار اما یکی از شاخص‌هایی است که ایران جایگاه بسیار مناسبی در آن دارد. (رتبه ١٩)

در همین حال گزارش‌های منابع قابل استناد دیگر نیز از روند تولید ناخالص داخلی ایران طی سال‌های اخیر، روال نزول ایران در تولید ناخالص داخلی را تایید می‌کند. موضوعی که برخی کارشناسان مربوطه آن را پس‌لرزه‌های خطاهای سیاستگذاری‌های اقتصادی در سال‌های گذشته می‌دانند و معتقدند که آنچه بر سر روال تولید ناخالص داخلی کشور آمده است نتیجه نوسانات نرخ ارز و افزایش تحریم‌های بین‌المللی است که در سال‌های قبل روی داده است و هنوز نتوانسته، ایران را به اهداف برنامه‌های توسعه‌ای و اهداف سند چشم‌انداز خود در ١٤٠٤ برساند.

به گونه‌ای که کاهش قابل توجه تولید ناخالص داخلی در سال ١٣٩١ منجر به رشد منفی ٦/٨ درصدی تولید ناخالص داخلی رساند. پس از کند شدن روند مذکور در سال ١٣٩٢، رشد اقتصادی کشور به منفی ١/٩ رسید و سرانجام در سال ١٣٩٣ با عملکرد ٢٠٣ هزار میلیارد تومانی تولید ناخالص داخلی به قیمت پایه، توانست رشد ٣ درصدی را نسبت به سال ١٣٩٢ تجربه کند.

با این حال و با توجه به اینکه ایران در سال‌های گذشته نتوانسته است به رشد اقتصادی مطلوب خود دست یابد برخی اهداف سند چشم‌انداز ٢٠ ساله نیز با اما و اگر مواجه شده است به گونه‌ای که طبق سند چشم‌انداز ١٤٠٤ قرار است ایران در منطقه به جایگاه نخست رسیده و تولید ناخالص داخلی خود را به ١٩١٢ هزار میلیارد ریال برساند موضوعی که تداوم رشد اقتصادی ٨ درصدی را می‌طلبد و دولت هنوز نتوانسته است به این مهم دست یابد.

به نظر می‌رسد برای رسیدن به این رقم سناریوهای مختلفی مورد نظر کارشناسان است به گونه‌ای که برخی طبق نظر کارشناسان امر چنانچه روند گذشته رشد اقتصادی با میانگین ٦/٤ درصدی درسال‌های قبل و هم‌اکنون ادامه یابد، با این روند تولید ناخالص داخلی در ١٤٠٤ برابر ٨٣٤ هزار میلیارد ریال برآورد می‌شود. که هنوز با عدد چشم‌انداز فاصله دارد.

در سناریوی دوم، حالت ایده‌آل رشد اقتصادی ٨ درصدی است که باید در طی سال‌های گذشته رخ می‌داد و با توجه به عقب ماندگی اقتصاد در سال‌های باقی مانده نیازمند رشد اقتصادی بالای ٨ درصد هستیم تا بتوانیم در افق ١٤٠٤ به تولید ناخالص داخلی ١٩١٢ هزار میلیارد ریال برسیم.

این در حالی است که در آخرین گزارشی که صندوق بین‌المللی پول از میزان GDP کشورهای مختلف منتشر کرده است باز هم تولید ناخالص داخلی ایران روال نزولی را داشته است. این در حالی است که در مقایسه تولید ناخالص داخلی ایران با کشورهای خاورمیانه برخی کشورها توانسته‌اند رشد خوبی در تولید ناخالص داخلی خود داشته باشند. به بررسی تولید ناخالص داخلی کشورهای خاورمیانه پرداخته‌ایم.

در این مقایسه که  GDP ٢٠١٦و٢٠١٧ با یکدیگر نشان داده شده است، تقریبا همه کشورهای جهان رشد قابل‌توجهی را در میزان GDP خود شاهد بودند. به گونه‌ای که عربستان سعودی از ٧٩٠/٦٣٧ دلار تولید ناخالص داخلی سالانه در سال ٢٠١٦ به ٠٣٠/١٤٥/٢ دلار افزایش سرانه سالانه رسیده است. جالب اینجاست که ترکیه، پاکستان و مصر نیز از دیگر کشورهای خاورمیانه هستند که در طی یک‌سال میزان سرانه تولید ناخالص داخلی خود را افزایش داده‌اند.