سال گذشته وزارت جهاد کشاورزی برای تقویت صادرات سیب درختی سیاستی تحت عنوان بازار در ازای بازار را وضع کرد که براساس اتخاذ این سیاست بیش از 162 هزارتن سیب به کشورهای مختلف صادر شد. اما امسال  نه تنها صادرات سیب با افت بیش از 80 درصدی از نظر وزنی و ارزشی روبرو شد، بلکه واردات موز اوج گرفت که این امر نشان از ناکارآمدی این سیاست‌گذاری است. برخی مسوولان امر معتقدند که سیاست واردات موز در ازای صادرات سیب نباید با اما و اگرهایی همراه باشد، چرا که این امر موجب شده تجار تمایل چندانی به صادرات سیب نداشته باشند. البته ناگفته نماند که علی اکبر مهرفرد معاون وزیر جهاد کشاورزی چندی پیش گفت: سال گذشته سال ناآور سیب بود و در چند ماه نخست سال سیبی در سردخانه ها نداشتیم که صادر کنیم.

ماجرا تنها به این جا ختم نمی شود، چرا که مازاد قابل توجه تولید سیب و رها شدن آن در کنار جاده‌ها در رسانه‌ها سرو صدای زیادی به پا کرد که باغداران تنها راه حل خروج از بحران فعلی را صادرات می‌دانند. حال جای سوال است که وزارتخانه برای صادرات سیب مانده روی دست باغداران و جلوگیری از ضایعات محصول چه برنامه‌هایی پیش رو دارد؟

محمد شفیع ملک‌زاده رییس نظام صنفی کشاورزی با انتقاد از شرایط نامناسب بازار سیب، اظهار کرد: امسال بیش از 4.5 میلیون تن سیب در کشور تولید شد که حدود 1.5 میلیون تن از این میزان مازاد بوده، از این رو داشتن برنامه برای صادرات و فرآوری محصول امری ضروری است. وی افزود: سال گذشته اتخاذ سیاست واردات موز در ازای صادرات سیب از سوی وزارتخانه تا حدودی توانست به بهبود شرایط باغداران کمک کند، اما کافی نیست. ملک زاده با اشاره به ماجرای رها شدن سیب در کنار جاده‌ها گفت: طبق روال همه ساله سیب‌های زیر درختی قابل استفاده در مصارف صنعتی برای تبدیل به کنستانتره از سوی تولیدکنندگان در کنار جاده ها دپو شده و همانند بازارچه در آنجا به فروش می‌رسد.

این مقام مسوول با بیان اینکه قیمت فروش سیب های درجه دو و سه برای باغداران مقرون به صرفه نیست، بیان کرد: تنظیم بازار محصولات کشاورزی امری مهم است که  مدیریت فروش و صادرات باید به نحوه بهتری صورت گیرد. رییس نظام صنفی کشاورزی ادامه داد: در شرایط کنونی هر کیلو سیب با کیفیت با نرخ هزار تومان از باغدار خریداری می شود، در حالیکه به سبب فاصله معنادار تولید تا مصرف با قیمت 6 تا 7 هزار تومان در بازار عرضه می‌شود. وی با اشاره به اینکه عرضه محصولات کشاورزی از سوی واسطه ها عامل اصلی گرانی است، تاکید کرد: ایجاد شرکت های هولدینگ و زنجیره تولید برای جلوگیری از سودجویی دلالان در بازار امری مهم به شمار می‌رود.

ملک‌زاده با اشاره به دلایل اصلی کاهش 80 درصدی صادرات سیب در چند ماه نخست سال جاری، تصریح کرد: وجود برخی عوامل نظیر مسائل سیاسی، فشار تحریم ها، نبود بسته‌بندی‌های مناسب، هزینه های بالای تولید و عدم رقابت با سایر رقبا در کشورهای همسایه دلیل اصلی کاهش 80 درصدی صادرات سیب نسبت به مدت مشابه سال گذشته به شمار می‌رود.

لزوم به کارگیری ساز و کار مناسب برای صادرات سیب

مجتبی شادلو رییس اتحادیه باغداران استان تهران اظهار کرد: با توجه به آنکه رسیدن به این میزان تولید زحمت چند قرن باغداران است، از این رو با به کارگیری سازو کارهای مناسب صادرات نباید این فرصت طلایی در اقتصاد کشور را از دست داد. وی با انتقاد از نبود بازار صادراتی پایدار و ماندن سیب روی دست باغداران افزود: در شرایط کنونی که میزان تولید سیب دوبرابر مصرف داخلی است، انتظار می رود که تمامی ارگان های دولتی برای برون رفت از این وضعیت چاره‌ای بیندیشند، چرا که وزارت جهاد کشاورزی به تنهایی نمی تواند کاری پیش برد.

شادلو درخصوص ماجرای رها شدن سیب در کنار جاده‌ها، بیان کرد: واقعیت امر این است که سیب‌های کنار جاده‌ها بخشی از سیب های صنعتی هستند که در زمان برداشت توسط عوامل انسانی و طبیعی روی زمین افتاده و توسط باغداران برای ارسال به کارخانه‌های فرآوری شده در کنار جاده‌ها دپو شده است.

نایب رییس اتحادیه باغداران بابیان اینکه بارها نسبت به فراوانی  تولید سیب هشدار داده بودیم، بیان کرد: با توجه به نگرانی باغداران از مازاد سیب موجود در سردخانه ها، مسوولان امر قبل از اینکه  زمان عرضه بگذرد و میزان ضایعات بالا رود، برای صادرات باید چاره‌ای بیندیشند. وی با انتقاد از سیاست بازار در ازای بازار یادآور شد: سیاست واردات موز در ازای صادرات سیب نباید به دریافت تعرفه بیشتر از تجار منتهی شود، زیرا این امر بیانگر آن است که قانون در این زمینه جدی نیست.

شادلو ادامه داد: با توجه به اینکه سیاست بازار در ازای بازار می‌تواند راهکار مناسبی جهت برون رفت از وضعیت فعلی باغداران باشد از این رو اخذ تعرفه بیش تر در ازای عدم واردات سیب باید حذف شود. به گفته این مقام مسوول براساس تجزیه و تحلیل کارشناسان، تمامی خواص موز در سیب وجود دارد و تنها برخی مباحث فرهنگی واردات موز را به دنبال داشته است.

نایب رییس اتحادیه باغداران با انتقاد از واردات بی رویه موز در خاتمه گفت: براساس قانون اجازه واردات موز به میزان محدود داده شده است، در حالیکه با واردات بی رویه و اشباع بازار داخل، بخشی از خرید‌های روزانه به این میوه معطوف شده که در نهایت این امر چالش هایی برای محصولات داخلی ایجاد می‌کند.