واکنش فخریه‌کاشان به شایعه‌پراکنی‌های رسانه‌ای است که چند روز پیش مطرح شده بود. یکی از خبرگزاری‌ها خبری را منتشر کرد که می‌گفت ایرباس، هواپیماهای ایران را حراج گذاشته؛ چون ایران نتوانسته فاینانسوری بیابد. این خبر با تأخیر یک‌روزه از سوی قائم‌مقام وزیر راه‌وشهرسازی و همچنین سازمان هواپیمایی به ‌صورت رسمی تکذیب شد؛ اما واقعا چه اتفاقی افتاده بود؟ اصغر فخریه‌کاشان گفته بود: «ادعای فوق شایعه‌ای بیش نیست و یک دروغ رسانه‌ای است؛ چراکه فاینانس‌ها در مراحل نهایی انعقاد قرارداد به ‌سر می‌برند و تاکنون هیچ تغییری در وضعیت آنها ایجاد نشده است». او درباره تاریخ ورود هواپیماها هم گفته بود: «زمان‌بندی ورود هواپیماها طبق قرارداد است و مطابق این برنامه هواپیمای بعدی در تیر آینده به ایران تحویل داده خواهد شد». تا اینجای کار پیداست که تأخیری در کار است؛ چراکه او اوایل امسال، تحویل چهار فروند از این مدل ایرباس تا پایان آذر سال ۹۶ را وعده داده بود.

بهانه‌جویی می‌کنند

فخریه‌کاشان در گفت‌وگو با «شرق» تأخیر در تحویل هواپیما را تأیید می‌کند و علت آن را نیز کاهش ریسک قراردادها به‌ واسطه تحرکات اخیر ترامپ بیان می‌کند.
قائم‌مقام وزیر راه‌وشهرسازی در امور بین‌الملل در واکنش به این جوسازی‌ها سه موضوع را تفکیک می‌کند: اینکه می‌گویند هواپیماهای ایران را فروختند و به حراج گذاشتند، کذب است. هواپیمایی که هنوز تحویل نشده است، چگونه حراج گذاشته‌اند؟ وقتی حراج گذاشته می‌شود که ما پول هواپیما را داده‌ایم و خریده‌ایم. دو حالت دارد: یا تحویل داده‌اند و ما حراج گذاشته‌ایم یا تحویل نداده‌اند و به حراج گذاشته‌اند. اینکه اصلا موضوعیت ندارد. هواپیمایی آنجا نداشته‌ایم که آنها بخواهند حراج کنند. او ادامه می‌دهد: دوم، اینکه نوبت یک شرکت را به شرکت دیگری بدهند که بسیار متداول است. اگر یادتان باشد، همان اوایل که هواپیما آورده‌ بودیم، هم ادعا می‌کردند که هواپیما دست‌دوم و مرجوعی است. درحالی‌که این‌گونه نبود. نوبت یک شرکت هواپیمایی دیگر را به ما داده بودند. حتی اگر خاطرتان باشد چندی بعد ترکیش‌ایرلاین هم یک‌سری هواپیما داشت که نمی‌خواست از نوبت خود استفاده کند، تلاش کردیم تا از نوبت آن استفاده کنیم، بعد ترکیش‌ایرلاین دو مرتبه از نوبت خود استفاده کرد؛ بنابراین اینکه بگوییم نوبت ما را به شرکت دیگری داده‌اند، درست است؛ اما این هم موضوعیتی ندارد. ایرباس که ماهی ٩٠ تا صد فروند هواپیما می‌سازد، نمی‌تواند که هواپیما را همان‌جا نگه دارد؛ بنابراین هرکسی که زودتر تعهداتش را انجام دهد، می‌تواند هواپیما را تحویل بگیرد.

خودمان نوبت را جابه‌جا کردیم

فخریه‌کاشان درباره ادعای ناتوانی ایران در یافتن فاینانسور نیز می‌گوید: طبق قرارداد عقب نیستیم. واقعیت این است که ایران به دلایلی احتیاط می‌کند. بعد از داستانی که ترامپ درست کرده، نوبتمان را ممکن است جابه‌جا کنیم؛ اما این به آن معنا نیست که قرارداد ما لغو یا جابه‌جا شده یا فاینانس آماده نشده است. از او درباره ملاحظات ایران می‌پرسم. پاسخ می‌دهد: ما بنا بر ملاحظاتی، در حال تعیین تکلیف برخی از موضوعات مبهم در قراردادهای مالی بوده‌ایم که با توجه به موضوع‌های اخیر ترامپ، مشکلی پیش نیاید. کارها را انجام دادیم و قراردادها نهایی است؛ اما باید چنین موضوعاتی که نگرانی‌های ماست، رفع شود و بعد، قرارداد را امضا کنیم. به گفته او، درحال‌حاضر قرارداد ما هم با ایرباس و هم بویینگ سر جایش است؛ اما به دلیل همین ملاحظات، زمان‌بندی‌ها ممکن است تغییر کند. او با بیان اینکه این ادعاهای مطرح‌شده بهانه‌جویی است، می‌گوید: تغییر زمان‌بندی‌ها می‌تواند از سوی دو طرف باشد. گاهی اتفاق می‌‌افتد کارخانه تأخیر در تحویل را طلب کند و اجازه بخواهد تا تحویل خریدار را با خریدار دیگری جابه‌جا کند. از آن طرف، ممکن است ما بخواهیم سفارش را چند ماه عقب بیندازیم تا تکلیف موضوعی مشخص شود؛ بنابراین موضوع خاصی پیش نیامده است.

می‌خواهیم تمام ریسک‌ها را برطرف کنیم

فخریه‌کاشان در پاسخ به اینکه اکنون در حال تغییر بندها به ‌واسطه تحریم‌های احتمالی آمریکا هستند یا خیر، می‌افزاید: کاملا درست است می‌خواهیم کوچک‌ترین ریسک‌های احتمالی را هم برطرف کنیم. باید ابهامات را برطرف کنیم. بعد قرارداد را امضا ‌کنیم.
می‌پرسم: آیا این فقط خواسته ایران است یا ایرباس هم در این موضوع با ایران همراه است؟ می‌گوید: ایرباس صددرصد همراهی می‌کند. به‌هرحال تعهد ایرباس است و اگر اتفاقی بیفتد این شرکت است که ضرر می‌کند. بنابراین او با ما همکاری می‌کند.

بویینگ به تهران می‌آید

او همچنین درباره مذاکرات ایران و بویینگ نیز می‌گوید: مذاکرات با بویینگ نیز همین شرایط را دارد. هفته گذشته، فرزانه شرفبافی، مدیرعامل ایران‌ایر در دوبی، با نمایندگان بویینگ مذاکره داشتند. بویینگ هم‌ هفته آینده به تهران می‌آید تا موضوع مربوط به فاینانس بویینگ توسط بویینگ را نهایی کنیم.

جلوی ضرر را می‌گیریم

نگرانی‌ها درباره مواضع آمریکای پس از ترامپ سبب شد تا پرسشی را با او مطرح کنم. می‌پرسم: آیا آمریکا می‌تواند جلوی فروش هواپیمای بویینگ به ایران را بگیرد؟ می‌گوید: اینکه دولت آمریکا بخواهد جلوی بویینگ را بگیرد، بله می‌تواند، خوش‌باوری است که فکر کنیم کاری نمی‌کند. وقتی برجام را امضا کرده و این بی‌منطقی و خلاف مقررات بین‌المللی را در پیش گرفته، این‌ کار را هم می‌تواند بکند. او ادامه می‌دهد: اینکه بویینگ چقدر مجبور است رعایت کند به مقررات داخلی آمریکا برمی‌گردد، آنچه به ما برمی‌گردد این است که اگر چنین اتفاقی افتاد، ضرر نکنیم و پولی را که پرداخت کرده‌ایم، با سودش پس بگیریم و مشکلی برای پول ما ایجاد نشود. ترامپ دیوانه‌ای بی‌منطق است و از آدم دیوانه هر کاری سر می‌زند. مهم این است کاری کنیم که به ضرر ما نباشد.
منابع آگاه خبر داده‌اند که «ارسال دیرهنگام لیست آپشن‌های درخواستی ایران‌ایر به ایرباس» سبب شده است تا نام ایران‌ایر از فهرست تحویل‌گیرنده‌های پاییزه ایرباس خارج شود. آنها مدعی شده‌اند که اگر شرکتی در نظر داشته باشد از بویینگ هواپیما بخرد پس از سفارش و عقد قرارداد لیست آپشن‌های انتخابی خود را به این شرکت تحویل می‌دهد و این شرکت خود با شرکت‌های تولید‌کننده قطعات هواپیما وارد مذاکره می‌شود و قطعات را خریداری می‌کند، اما درمورد ایرباس این‌گونه نیست؛ شرکت‌های هواپیمایی پس از ثبت و عقد سفارش با ایرباس شخصا باید با تأمین‌کننده‌های مختلف وارد مذاکره شوند که این مسئله برای هما به‌دلیل اینکه پس از دهه‌ها تحریم، برای خرید هواپیماهای نو تقریبا هیچ نوع قراردادی در گذشته نداشته، کمی بیشتر از حد معمول طول کشید و باعث شد در مدت زمان مقرر این لیست آماده نشود. درنتیجه ایرباس نام ایران‌ایر را از فهرست خارج و نام شرکت هواپیمایی سعودی را جایگزین کرد. این مسئله به‌هیچ عنوان ارتباطی با مسائلی همچون تحریم و فاینانس نداشت. براساس اخبار رسیده از فخریه کاشان، درباره موضوع مطروحه می‌پرسم. او پاسخ می‌دهد: ایرباس بنا بر مجوزی که دارد، متعهد است قطعات سازندگان ازجمله موتور، پروانه و... را به ما بدهد. یک هواپیما ١٥٠هزار قطعه دارد. مجوز ایرباس همه اینها را پوشش می‌دهد، اما این ما هستیم که برای اطمینان بیشتر می‌خواهیم بدانیم که اگر اتفاقی افتاد و تحریمی صورت گرفت، آن سازندگان حتما قطعات را در اختیار ایرباس قرار دهند و این‌گونه نباشد که سازندگان بهانه بیاورند و ایرباس هم علی‌رغم تعهد، اعلام کند که نمی‌تواند به تعهد خود عمل کند. در آن صورت حتی اگر جریمه هم بگیریم، هواپیما دچار مشکل می‌شود.

بنابراین برای اطمینان با سازندگان عمده هم مذاکره می‌کنیم که این اطمینان دوبرابر حاصل شود.