حدود هفت سال است که قانون هدفمندی یارانه‌ها به مرحله اجرا در آمده و طی آن در هر ماه تعدادی که عمدتا بیش از ۷۵ میلیون نفر بوده‌اند یارانه نقدی دریافت می‌کنند. این مبلغ برای هر نفر از همان ابتدا ۴۵ هزار و ۵۰۰ تومان در نظر گرفته شد که با وجود گذر زمان و در نوسان اقتصاد و حتی در برهه‌ای که تورم از ۴۰ درصد نیز عبور کرده بود، هیچ تغییری نکرد.

گر چه طی سال‌های اخیر انتقاداتی نسبت به مبلغ دریافتی یارانه برای هر نفر وجود داشته و برای پرداخت هدفمند آن مباحث زیادی مطرح شده است، ولی در هر صورت دولت هیچ‌گاه نسبت به این موضوع اقدام نکرد. این در حالی است که رییس جمهور در تازه‌ترین اظهارات خود به گونه‌ای در این باره اتمام حجت کرده و گفته که دولت مبنایی برای افزایش مبلغ یارانه‌های نقدی ندارد.

در توضیحات روحانی آمده که دولت از طریق یارانه‌ها به بخش‌های مختلف کمک می‌کند به عنوان مثال در چهار سال گذشته توانسته تقریبا پول خرید تضمینی گندم را به دو برابر برساند و یا لایحه‌ای برای ایجاد اشتغال در شهرهای زیر ۱۰ هزار نفر و روستاها به مبلغ ۱.۵ میلیارد دلار تهیه کردیم.

اما دلیل عدم تغییر مبلغ یارانه نقدی را نمی‌توان جز افزایش هزینه سرسام‌آور آن دانست، چرا که در سوی مقابل از تعداد افراد یارانه‌بگیر کم نشد و برای پرداختی به بیش از ۷۵ میلیون نفر یارانه‌بگیر هزینه‌ تا ۳۴۰۰ میلیارد تومان در ماه و در مجموع ۴۲ هزار میلیارد تومان در سال باید پرداخت شود که در حال حاضر کسری قابل توجهی برای دولت به همراه دارد.

این در حالی است که برای افزایش مبلغ یارانه‌های نقدی اگر قرار باشد محل افزایش منابع رشد نکند یعنی حامل‌های انرژی گران نشود تنها یک راه برای دولت باقی می‌ماند و آن هم حذف یارانه‌بگیران نیازمند است. اکنون و براساس آخرین آماری که از گزارش عملکرد هدفمندی یارانه‌ها تا پایان نیمه اول امسال منتشر شده، از جمعیت نزدیک به ۸۰ میلیونی کشور بیش از ۹۵ درصد یعنی حدود ۷۶ میلیون و ۹۶۰ هزار نفر یارانه نقدی دریافت می‌کنند. این تعداد با وجود تکالیفی که هر ساله مجلس در قانون بودجه به عهده دولت می‌گذارد که نسبت به حذف یارانه‌بگیران اقدام کند تغییر محسوسی نداشته است و با این که حدود سه میلیون نفر را در چند سال گذشته حذف کرده، با توجه به محل‌های ورودی از جمله تولدهایی که شکل می‌گیرد مجموع یارانه‌بگیران همچنان تا مرز ۷۷ میلیون نفر است که به طور حتم در بین آنها افراد غیرنیازمند به مبلغ ۴۵ هزار و ۵۰۰ تومان به وفور دیده می‌شود.

رئیس جمهوری در سخنانش به موضوع حذف نیز اشاره داشته و از مشکل دولت در این مورد سخن گفت. وی اعلام کرده با وجود تکالیفی که مجلس برعهده دولت گذاشته تا افراد غیرنیازمند را شناسایی و یارانه آنها را قطع کند، اما این کار ساده‌ای نبود و وزارت رفاه مسئولیت آن را برعهده گرفت. روحانی به این هم اشاره داشته که یارانه تعدادی را هم حذف، اما مجددا با اعتراض‌هایی که مطرح شد برقرار شده است.

به هر صورت در آستانه هفت سالگی اجرای قانون هدفمندی یارانه‌ها با وجود تاکید قانون بر اختصاص ۵۰ درصد از منابع ناشی از افزایش قیمت حامل‌های انرژی به توزیع نقدی و غیرنقدی بین خانوارها، ۳۰ درصد برای بخش‌های تولیدی و رفاه اجتماعی و ۲۰ درصد برای تامین هزینه‌های دولت، هیچ‌گاه نتایج عملکرد نشانی از اجرای دقیق قانون در دولت‌های قبل و فعلی نداشته است.

در طول سال حدود ۳۳ هزار میلیارد تومان از محل افزایش حامل‌های انرژی به سازمان هدفمندی یارانه‌ها می‌رسد که از این مبلغ باید سهم خانوارها در پرداخت‌های نقدی، تولید و سهم دولت پرداخت شود، اما نه تنها این پاسخگوی این سه بخش نیست، بلکه تا حدود ۱۰ هزار میلیارد تومان و حتی بیشتر در سال از خزانه عمومی دولت برداشت شده و صرف پرداخت‌های نقدی می‌شود.