بعد از این رکورد‌شکنی‌ها، روند این بازار تا پایان سال‌جاری یکی از مهم‌ترین سوالات فعالان عرصه سرمایه‌گذاری است. بر این اساس، در یک نظرسنجی چشم‌انداز بورس تهران پس از عبور نماگر اصلی آن از قله تاریخی بررسی شده است. به این ترتیب، ۱۳۲ صاحب‌نظر شامل ۱۰۷ سهامدار و ۲۵ کارشناس، مسیر آینده بازار سهام کشور را پیش‌بینی کرده‌اند. اغلب افراد شرکت‌کننده در این نظرسنجی پیش‌بینی کرده‌اند شاخص بازار سهام روندی آرام در مسیر صعودی را طی کند. این افراد تداوم روند صعودی قیمت‌ها در بازارهای جهانی یا حداقل ثبات در محدوده کنونی و روند صعودی نرخ ارز را مهم‌ترین دلایل روند صعودی قیمت‌ها تا پایان سال‌جاری عنوان کرده‌اند. از میان تحلیلگران هیچ کدام مسیر نزولی را برای سال‌جاری شاخص بورس پیش‌بینی نکرده‌اند. این در حالی است که برخی سهامداران خرد نسبت به روند نماگر بازار سهام نگرانی بیشتری داشته‌اند.

شاخص سهام در هفته گذشته با جهش چشمگیر بیش از ۲ درصدی مواجه شد. به این ترتیب، شاخص کل نه تنها از قله تاریخی خود عبور کرد، بلکه دو کانال شکنی در مسیر صعودی را ثبت کرد. بر همین اساس نگاه غالب فعالان عرصه سرمایه‌گذاری به بورس تهران خیره ماند و اخبار مربوط به این بازار بار دیگر تیتر نخست اغلب رسانه‌ها را به خود اختصاص داد. بر همین اساس حالا مهم‌ترین سوال پیش روی معامله‌گران چگونگی روند آتی معاملات سهام است. سایت تحلیلی «دنیای بورس» در یک نظر‌سنجی به ارزیابی نظر کارشناسان و سهامداران در مورد روند آتی شاخص سهام پس از عبور از قله تاریخی پرداخته است. اغلب کارشناسان و سهامداران شرکت‌کننده در نظرسنجی مزبور معتقدند شاخص سهام پس از رکوردشکنی‌های اخیر ، حداقل تا پایان سال ۹۶ رشد خود را به‌صورت آرام ادامه خواهد داد. در این گزارش ضمن مروری بر دلایل کارشناسان و سهامداران حاضر در نظرسنجی «دنیای بورس» به تشریح دلایل ۶ کارشناس بازار سهام پرداخته شده است.  نظر‌سنجی این هفته دنیای بورس به پیش‌بینی روند آتی بازار سهام پس از عبور از قله تاریخی اختصاص داشت. گزینه‌های مربوط به این نظر سنجی در نمودارهای همراه مشاهده می‌شود که در بخش فعالان ۱۰۷ نفر و در قسمت کارشناسان ۲۵ فرد شرکت کرده‌اند.

ادامه رشد آرام بورس

کارشناسان: ۸۸ درصد از سهامداران حاضر در نظرسنجی «دنیای بورس» برای معاملات بورس روند رشدی آرام پیش‌بینی کرده‌اند. به اعتقاد این کارشناسان همچنان عوامل بنیادی همچون افزایش نرخ دلار، روند صعودی قیمت نفت و فلزات در بازارهای جهانی از معاملات سهام حمایت می‌‌کند اما نبود پول قدرتمند و سطوح بالای قیمت‌ها در برخی صنایع مانع از جهش پرشتاب شاخص سهام خواهد بود.سهامداران: ۵۹ درصد سهامداران حاضر نیز در نظرسنجی «دنیای بورس» برای شاخص کل پس از برخورد با قله تاریخی تداوم رشد آرام را پیش‌بینی کرده‌اند.این سهامداران معتقدند قیمت‌ها تا حد زیادی رشد کرده‌اند و در این فضا خریداران با احتیاط بیشتری گام برمی‌دارند. با این حال جذابیت سرمایه‌گذاری در بورس تحت تاثیر افزایش نرخ دلار، سطح مناسب قیمت‌ها در بازارهای جهانی و کاهش نرخ سود بانکی همچنان ادامه‌دار خواهد بود. برآیند این عوامل در نهایت رشد آرام قیمت‌ها و به تبع آن شاخص سهام را در پی خواهد داشت.

استراحت و روند کم نوسان

کارشناسان: تنها ۸درصد کارشناسان حاضر در این نظر سنجی معتقدند بورس روند کم نوسانی خواهد داشت. از لحاظ تکنیکالی امکان بازگشت نماگر اصلی بورس به قله ۸۹ هزار و ۵۰۰ واحدی و حتی پایین تر وجود دارد.حضور فروشندگان قدرتمند در نمادهای بزرگ که اتفاقا عمده رشد شاخص کل نیز به عهده آنها بوده است، با وجود حمایت عوامل بنیادین در نهایت روند کم نوسانی را برای بورس تهران رقم خواهد زد.ضمن اینکه  ریسک‌های سیاسی موجود با وجود اثرگذاری کم در جریان معاملات روزهای اخیر همچنان در بورس تهران وجود دارد. این امر با کاهش هیجانات اخیر به سیطره فضای احتیاط در معاملات سهام منجر خواهد شد.

سهامداران: ۲۱ درصد سهامداران می‌گویند بورس تهران از ابتدای تابستان شاهد رشد چشمگیر قیمت‌ها بوده است. عوامل بنیادین هرچند همچنان از معاملات سهام حمایت می‌کند اما برای تداوم رشد بیشتر قیمت‌ها محرک‌های جدی‌تری همچون تداوم رشد چشمگیر قیمت‌ها در بازارهای جهانی نیاز است. بر این اساس به نظر می‌رسد در شرایط کنونی شاخص کل تا ظهور محرک‌های جدی تر روند کم نوسان خود را ادامه دهد.

ادامه صعود با شیب تند

کارشناسان: ۴ درصد کارشناسان می‌گویند بازار سهام در شرایط کنونی به دلیل جو مثبت روزهای اخیر مقصد پول‌های جدیدی خواهد بود. این مساله زمینه رشد بیشتر شاخص سهام را فراهم می‌کنند.سهامداران: ۱۲ درصد سهامداران شرکت‌کننده در این نظر‌سنجی معتقدند بورس تهران تحت تاثیر جو مثبت موجود و همچنین به دلیل کاهش نرخ سود بانکی شاهد ورود نقدینگی جدید خواهد بود. در شرایطی که وضعیت بیش از نیمی از شرکت‌های بورسی مثبت ارزیابی می‌شود ورود نقدینگی جدید می‌تواند به رشد سریع شاخص سهام منجر شود.

اصلاح و بازگشت به سطوح پایین‌تر

سهامداران: ۸ درصد سهامداران حاضر در این نظر‌سنجی رشد اخیر قیمت‌ها را در بورس تهران هیجانی ارزیابی کرده‌اند و معتقدند در روزهای آینده ازاین هیجانات کاسته می‌شود. از دید این گروه ریسک‌های سیاسی به‌صورت خوشبینانه‌ای از نگاه سهامداران دور مانده بود.در حال حاضر و با عبور از هیجان اخیر این ریسک‌ها مد نظر قرار می‌گیرند. این موضوع می‌تواند به عقب‌نشینی معامله‌گران منجر شود.علاوه بر این فرصت بسیاری مناسبی برای شناسایی سود در سهام برخی شرکت‌ها به وجود آمده است که فشار فروش را تشدید خواهد کرد.

تداوم رشد بورس با پشتوانه بنیادی

ولی نادی قمی: در هر برهه‌ای از زمان نقش یکی از عوامل سیاسی یا اقتصادی در بازار سهام برجسته می‌شود. در برخی مقاطع اخبار مربوط به برجام و حضور سرمایه‌گذاران خارجی، زمانی نرخ بالای تورم و به تبع آن نرخ بالای سود سپرده‌ها و در مقاطعی نرخ دلار سکان هدایت معاملات سهام را دست گرفته‌اند. در حال حاضر نیز قیمت مواد خام در بازارهای جهانی نقش مهمی بر وضعیت بازار سهام کشور داشته‌اند و حتی گاهی بازار سهام را به سمت حبابی شدن پیش برده‌اند.  بر همین اساس این سوال جدی پیش روی سهامداران وجود دارد که در شرایط کنونی وضعیت بازار سهام ریسکی و توام با هیجان است یا بر اساس دلایل اقتصادی همچنان می‌توان به رشد بیشتر بازار سهام برای چهار ماه پایانی سال ۹۶ و کل سال ۹۷ امیدوار بود. فارغ از نگرانی‌های سیاسی منطقه‌ای و جهانی به نظر می‌رسد که عوامل مثبت اقتصادی اثرگذار بر بازار سهام همچنان از قدرت کافی برای حرکت بازار برخوردار باشد.

چشم‌انداز رشد اقتصاد جهانی طی سال جاری میلادی و سال آینده مطلوب است و می‌توان انتظار داشت که تقاضا برای مواد خام و فلزات پایه افزایش یابد. بنابراین برآورد می‌شود که قیمت مواد خام در بازارهای جهانی روند صعودی خود را حفظ کند. با وجود پیش‌بینی رشد قیمت نفت و گاز و افزایش درآمد کشور از محل فروش آنها، اما منابع دولت تکافوی هزینه‌های جاری آن را خواهد داشت و شاید اندکی از انبوه مشکلات صندوق‌های بازنشستگی را حل کند اما نمی‌توان انتظار داشت که منابع صرف مخارج عمرانی شود. با توجه به وضعیت نقدینگی، درآمد‌های نفتی و تراز پرداخت‌ها، برآورد می‌شود که فشار برای افزایش نرخ ارز همچنان ادامه داشته باشد و برآورد نرخ ۴۵۰۰ تومان برای دلار دور از واقع نخواهد بود. ضمنا امکان تک نرخی شدن ارز در سال جاری و حتی سال آینده ضعیف به نظر می‌رسد. با توجه به این عوامل و نیز برآورد رشد اقتصادی ۴ تا ۵ درصدی، می‌توان انتظار داشت قدرت سودآوری شرکت‌های بورسی و فرابورسی افزایش یابد و وضعیت بازار سهام مطلوب شود. البته بی ثباتی وضع مالی دولت و پتانسیل اقتصاد کشور برای رشد تورم می‌تواند تهدید‌کننده وضعیت مناسب بازار سهام باشد و در بازار مسکن، ارز، خودرو و سکه تلاطم ایجاد کند. در مجموع با تکیه بر برنامه فراگیر کردن بازار سهام در بین آحاد مردم می‌توان زمینه را برای ورود پول‌ها به بخش مولد اقتصاد فراهم کرد. این موضوع مستلزم گسترش فرهنگ‌سازی برای بازار سرمایه و تدوین قوانین و مقررات حفظ حقوق سهامدار خرد است.

روند کم نوسان تا پایان سال

بهنام بهزاد‌فر: برای پیش‌بینی وضعیت بازار سهام پس از عبور شاخص کل از سقف تاریخی خود، باید ۴ مورد زیر را در نظر داشت و پس از آن به ارائه یک تحلیل از وضعیت بازار سهام پرداخت.

۱- از دی ماه ۹۲ تاکنون صرفا انتظار رسیدن شاخص کل به سقف تاریخی خود وجود داشت. با این حال پس از شکستن این قله و ثبت رکوردهای جدید عملا هیچ برنامه‌ریزی خاصی نه از سوی متولیان بازار صورت گرفت و نه تحلیلگران پیشنهادهایی برای توسعه بازار ارائه کردند. در واقع پس از رکورد‌شکنی شاخص و شادی ابتدایی ناشی از این محل حالا زمان برای بورس تهران متوقف شده است. این موضوع می‌تواند منجر به توقف رشد قیمت‌ها شود.

۲-  یکی از دلایل افت بازار در چند سال گذشته، فشار فروش سهامداران عمده در سهام شرکت‌های بزرگ بوده است. با توجه به نیاز به نقدینگی، سهامداران عمده آنها به‌صورت آبشاری اقدام به عرضه سهام می‌کردند. تاکنون تغییری خاصی در وضعیت سهامداران فوق رخ نداده است و با توجه به اینکه قیمت سهام در هفته‌های اخیر رشد مناسبی را تجربه کرده‌اند، این امر عملا می‌تواند آنها را بار دیگر درگیر فروش کند.

۳- نقدینگی کشور در حال حاضر ۱۳۸۹ هزار میلیارد تومان است. ارزش بازار مجموع بورس و فرابورس (با احتساب همه بازارهای فرابورس) رقمی معادل ۴۸۱ هزار میلیارد تومان است. در واقع این رقم معادل ۳۵ درصد نقدینگی کشور است. با توجه به شناوری پایین بورس‌ها این گونه می‌توان ادعا کرد که بازار سهام در صورت ورود ارقامی با یک‌دهم ارزش بازار خود قفل می‌شود. به عبارت دیگر امکان خرید سهام از معامله‌گران گرفته می‌شود. سونامی نقدینگی می‌تواند بازار سهام را به شدت تحت تاثیر قرار دهد.

۴- نسبت قیمت به درآمدبورس تهران در حال حاضر ۹۳/ ۶ و این نسبت در فرابورس ایران ۶۱/ ۸ است. چشم‌انداز سودآوری شرکت‌های بازار نیز مثبت است و در نتیجه به نظر می‌رسد هر رشد قیمتی با تعدیل مثبت سودآوری مواجه خواهد شد. این امر عملا موجب کاهش نسبت P/ E می‌شود. در آذرماه سال ۹۲ این نسبت برای شرکت‌های بورس اوراق بهادار تهران ۰۲/ ۸ و چشم‌انداز سود آوری نیز چندان مناسب نبود.در مقام مقایسه می‌توان ادعا کرد که گرچه شاخص‌ها در این دو بازه زمانی در سقف خود قرار داشتند اما از نظر بنیادی شرایط فعلی بازار بهتر از سال ۹۲ است. برآیند این موارد می‌تواند روند آتی بازار سهام را رقم بزند. تحت تاثیر عوامل چهار‌گانه فوق به نظر می‌رسد بازار سهام روند کم نوسانی به خود بگیرد. در این میان البته در صورت ورود نقدینگی جدید تحت تاثیر مشاهده وضعیت مناسب معاملات سهام در کنار قوت گرفتن عوامل بنیادی مذکور شاید امکان رشد آرام قیمت‌ها نیز دور از انتظار نباشد.

حفظ فتوحات شاخص سهام

ولید هلالات: سودآوری بیش از ۶۰ درصد شرکت‌های بورسی (بر اساس ارزش بازار) به‌صورت مستقیم به تحولات بازار کالایی و نرخ دلار وابسته است. تصمیمات حزب حاکم در چین، حضور ترامپ در مسند قدرت و تحولات حوزه اقتصادی اتحادیه اروپا مجموعا شرایطی را طی ماه‌های اخیر فراهم کرد تا بازار جهانی بسیار پر قدرت، با شیب تند و با ثبات رشد کند. از اواسط تابستان نیز برابری دلار به ریال روند صعودی را در پیش گرفت. برآیند این موارد باعث شد سقف تاریخی بورس بعد از چهار سال شکسته شود. حالا با فتح کانال ۹۱هزار واحدی توسط شاخص کل بورس سوال اصلی این است که روند آتی چه تغییراتی خواهد داشت. قطعا زمانی می‌توان پاسخ صحیح به این سوال داد که چرایی رشد اخیر شاخص کل بورس به‌صورت شفاف و قابل‌اتکا تبیین شده باشد. در واقع اگر شرایط مناسب بازار جهانی ادامه یابد، می‌توان انتظار داشت که شاخص کل بورس نیز بتواند فتوحات قبلی خود را حفظ کند.  اقتصاد چین با افزایش نرخ بهره و کاهش وام‌های بانکی تلاش می‌کند تا هیجان بازار آتی کالا را کاهش دهد و مانع از رشد بیشتر قیمت‌ها در بازار جهانی شود. آمریکایی‌ها با کاهش مالیات و سرمایه‌گذاری مجدد منابع توسط بخش خصوصی در اقتصاد، در نهایت بازار کالایی را تقویت می‌کنند و شاخص‌های اقتصادی انگلیس، آلمان و فرانسه در مجموع شرایط خوبی را به نمایش می‌گذارد. این موارد نشان می‌دهد که شانس بازار جهانی برای حفظ قیمت نفت، فلزات و محصولات پتروشیمی تا حد زیادی بالا است اما رشد بیشتر بسیار دور از ذهن به‌نظر می ‌رسد و تا حدی باید گفت هم‌اکنون اکثر کامودیتی‌ها در سقف هستند اما این به معنای یک ریزش قیمتی در آینده نزدیک نیست. حال که نرخ دلار نیز از ۴۱۰۰ تومان عبور کرده است، بسیاری از شرکت‌ها را با موقعیت بهتر از نظر درآمدی مواجه کرده است. بنابراین اگر ریسک سیاسی در نظر گرفته نشود، با توجه به اینکه تا آغاز دوره ارائه بودجه سال ۹۷ شرکت‌ها کمتر از دو ماه باقی مانده است و پس از آن هم بحث تقسیم سود و مجامع مطرح می‌شود، بازار سهام با مشکل خاصی مواجه نخواهند بود. رشد بیشتر بازار در واقع تحت‌تاثیر رشد محدود سودآوری سال ۹۷ نسبت به ۹۶ و در نظر گرفتن تقسیم سود خواهد بود. در مقطع فعلی در نمادهای بزرگ بورس، هیجان چندانی وجود نخواهد داشت و میل به تعادل مورد انتظار است. از طرف دیگر اصلاح قیمتی با‌اهمیتی هم نمی‌تواند رخ دهد چون پیش‌بینی می‌شود دلایلی که باعث رشد بازار شده‌اند، همچنان پابرجا باقی بمانند.

سکان بورس در دست گروه‌های کالایی

مهدی افضلیان: رشد اخیر قیمت سهام عمدتا به دلیل رشد قیمت در گروه‌های فلزات اساسی و پالایشی رخ داده است. عوامل اثرگذار در رشدشاخص کل نیز رشد قیمت‌های جهانی مانند مس، روی و بیلت فولادی ارزیابی می‌شوند. عواملی که موجب رشد قیمت سهام شرکت‌هایی شده است که بیشترین اثر‌گذاری را بر رشد شاخص کل دارند. از آنجا که انتظار بازار برای رشد سودآوری این شرکت‌ها با توجه به تحولات بازارهای جهانی همچنان بالا ارزیابی می‌شود، هنوز هم انتظار رشد قیمت سهام این شرکت‌ها در بازار وجود دارد. این موضوع باعث اقبال بسیاری از فعالان بازار به سهام این شرکت‌ها شده است.از طرفی شاخص گروه پالایشی نیز در طول ۴ ماه گذشته رشد حدود ۴۰ درصدی داشته است که بیشتر رشد خود را مدیون افزایش قیمت نفت و از طرفی شایعه افزایش نرخ برخی محصولات پالایشگاه‌ها از طرف پالایش و پخش در گزارش‌های ۶ ماهه می‌داند. این امر البته روز چهارشنبه در برخی گزارش‌های شرکت‌های این گروه اعلام شد.درخصوص وضعیت فعلی بازار سرمایه تا پایان سال باید گفت اگر قیمت فلزات اساسی در محدوده‌های فعلی باقی بماند و از طرفی نرخ‌های اعلامی توسط شرکت پالایش و پخش نظر بازار را جلب کند می‌توان محدوده‌های فعلی شاخص کل را بدون تغییر و حتی افزایشی دانست. با این حال اگر اتفاقی غیر‌قابل پیش‌بینی پیرامون ریسک‌های سیاسی – اقتصادی رخ دهد، اصلاح شاخص کل دور از ذهن نخواهد بود.

حمایت نرخ دلار از صعود سهام

محمد نوربخش: رکورد‌شکنی اخیر بورس تحت تاثیر چند عامل بنیادی رخ داده است. افزایش نرخ دلار و همچنین افزایش قیمت فلزات در بازارهای جهانی از مهم‌ترین‌ مواردی هستند که نشان می‌دهند رشد اخیر قیمت‌ها در بورس تهران کاملا دلایل بنیادی داشته است. در نتیجه می‌توان با تداوم روند صعودی این دو عامل همچنان مسیر صعودی را برای بورس تهران متصور بود. در این راستا باید در نظر داشت، به دلیل افزایش حجم نقدینگی و برنامه‌های خروج از رکود، احتمال افزایش تقاضا برای دلار وجود دارد. تحت تاثیر افزایش نرخ این ارز مهم وضعیت بیش از نیمی از شرکت‌های بورسی (شرکت‌های صادرات محور) با بهبود محسوسی مواجه خواهند شد. از این رو با توجه به میزان ارزش بازار این شرکت‌ها روند صعودی شاخص کل نیز دور از انتظار نخواهد بود. از سوی دیگر بحران بانکی می‌تواند موجب افزایش تقاضا برای ارز و همچنین افزایش فشارها به بانک مرکزی برای افزایش پایه پولی شود. تحت تاثیر این موارد به نظر می‌رسد شاخص سهام همچنان به روند صعودی خود ادامه دهد البته به شرطی که مسائل سیاسی منطقه‌ای و جهانی ریسک جدیدی را به بورس تهران منتقل نکند.

سه‌گانه صعود آرام بورس

پشوتن مشهوری‌نژاد: شاخص کل هفته گذشته نه تنها سقف تاریخی خود را شکست بلکه دو کانال‌شکنی را نیز تجربه کرد. باید توجه داشت سقف‌شکنی در بازارها به راحتی رخ نمی‌دهد و به‌طور قطع دلایل متعددی برای این رکورد‌شکنی وجود دارد. مهم‌ترین‌ این دلایل را باید در روند صعودی نرخ دلار، رشد چشم‌گیر قیمت نفت و سطوح مناسب قیمت فلزات در بازارهای جهانی جست‌وجو کرد. افزایش نرخ دلار در سهام صنایع صادرات محور، سطوح مناسب قیمت‌ها در بازارهای جهانی در گروه فلزات اساسی و قیمت نفت در صنعت پالایشی پیشران رشد قیمت‌ها شدند. با توجه به ارزش بازار این سه صنعت می‌توان گفت این سه عامل در ۶۰ درصد بازار سهام اثرات مثبت برجا گذاشته است.بر همین اساس می‌توان گفت رشد قیمت‌ها در بازار سهام چندان همگن نبوده است. در این میان هر چند نقص شاخص کل به‌عنوان معیار ارزیابی بازار سهام هویدا می‌شود. در این میان برخی انتقادات به روند اخیر معاملات سهام به وجود آمده است که فراگیر نبودن رشد قیمت در بازار سهام را نشانه گرفته‌اند. در جواب باید گفت بورس‌بازی کار آسانی نیست و سهامداران باید توانایی تشخیص سهام ارزنده را داشته باشند و از فرصت‌های به وجود آمده استفاده کنند. به عبارت دیگر افزایش تقاضا برای سهام ارزنده امری طبیعی است.در مجموع و تحت تاثیر چشم‌انداز مثبت برای عوامل سه‌گانه مذکور همچنان انتظار برای صعود آرام قیمت‌ها وجود دارد. در این شرایط به سهامداران توصیه می‌شود از سفته‌بازی و داد‌وستد بر اثر هیجانات پرهیز کنند و سبد سهامی از چند سهم را با پشتوانه عوامل بنیادی تشکیل دهند تا با یک نگاه میان‌مدت تا بلند‌مدت بتوانند بازدهی مناسبی را کسب کنند.