ارز دیجیتال با «بیت کوین» در سال 2008 میلادی تولد یافت؛ مبدع آن که با نام مستعار ساتوشی ناکوموتو معرفی می‌شود، با گذشت نزدیک به یک دهه از آغاز فعالیت این نوع ارزها هنوز ناشناخته مانده است.

مزیت این ارز در این است که تحت قوانین و استانداردهای بانک مرکزی هیچ کشوری نمی‌گنجد؛ هرچند همچون ارزهای کاغذی با نوسان قیمتی همراه است.

به طور کلی ارزهای دیجیتال بر بستر شبکه جهانی اینترنت بین اشخاص مبادله می‌شود و هیچ بانک یا دولتی بر آن نظارت نمی‌کند.

از آنجا که حساب‌ها شفاف و تراکنش‌ها قابل مشاهده و تایید دیگران است، امکان تقلب ندارد اما معامله‌گران ارز دیجیتال ناشناس باقی می‌مانند و همین مزیت سبب شده است بسیاری از دولت‌ها درصدد ممنوعیت آن برآیند.

بانک مرکزی ایران نیز کار بررسی ارزهای دیجیتال را آغاز کرده و قرار است حداکثر تا نیمه نخست سال آینده سیاست های خود را در این زمینه به طور رسمی اعلام کند.

«غلامعلی کامیاب» معاون امور بین الملل بانک مرکزی درباره ارزهای دیجیتال و رشد آن در سال های اخیر اظهار داشت: پول‌های رمزنگاری شده که یکی از معروف ترین و مقبول ترین آنها «بیت کوین» است، در یکسال اخیر رشد قابل توجهی داشته‌اند و حتی گردش مالی آن در یک روز گاهی به میلیاردها دلار نیز می‌رسد.

وی ابعاد ارزهای دیجیتال را «ناشناخته» توصیف کرد و گفت: مشکل اینجاست که معلوم نیست پشت سر آن چه نهاد یا سازمانی قرار دارد؛ این ابهام بزرگ مورد توجه سازمان‌های بزرگ بین‌المللی از جمله صندوق بین‌المللی پول نیز قرار گرفته و به بانک‌های مرکزی کشورها توصیه کرده که مراقبت و پایش لازم را درباره ارزهای رمزنگاری شده داشته باشند.

این عضو هیات عامل بانک مرکزی تاکید کرد: با وجود توسعه ارزهای دیجیتال در دنیا، هنوز هیچ اجماع خاصی درباره آنها بوجود نیامده است؛ اغلب کشورها یا آن را رد کرده اند و یا در حال بررسی آن هستند.

کامیاب با بیان اینکه در برخی کشورها مقرراتی برای معامله با ارزهای دیجیتال وضع شده است، گفت: ارزهای رمزنگاری شده دارای ابهامات و نوسان های بسیار است؛ یعنی در عین حال که رشد بالایی را در سال‌های اخیر داشته اما افت ارزش آن نیز قابل توجه بوده است.

اگر در بیت کوین سرمایه گذاری می کنید، ریسک آن را هم بپذیرید
وی با بیان اینکه بانک مرکزی تحولات ارزهای رمزینه را رصد می‌کند، تاکید کرد: نکته اصلی این است که اگر اتفاقی در این عرصه بیفتد و ارزش آن از دست برود، هیچ کس پاسخگو نیست؛ اگر ما در بیت کوین سرمایه گذاری می‌کنیم باید ریسک آن را هم بپذیریم زیرا اگر سرمایه از بین رفت، مرجعی پاسخگوی ما نخواهد بود.

معاون امور بین الملل بانک مرکزی با تاکید بر اینکه ارزهای رمزنگاری شده در بانک مرکزی در دست مطالعه قرار دارد، درباره جذابیت این عرصه برای سرمایه‌گذاری گفت: ریسک و بازدهی در هر نوع سرمایه‌گذاری با هم هستند؛ هرچه بازدهی سرمایه‌گذاری بالاتر باشد، ریسک آن هم بالاتر است یعنی فرد ریسک بیشتری را برای کسب سود بالاتر می‌پذیرد.

وی گفت: ارزهای دیجیتال به همان سرعتی که رشد کرده‌اند، می‌توانند بازدهی منفی داشته باشند؛ اشکال کار این است که مرجعی وجود ندارد که در برابر مال باختگان پاسخگو باشد.

کامیاب با بیان اینکه پشت صحنه گردانندگان ارزهای دیجتال مشخص نیست و کسی نمی داند چه نهاد یا افرادی آن را مدیریت می کنند، به مردم توصیه کرد: آیا مردم حاضرند سرمایه خود را کسی بدهند که اصلا نمی شناسند؟ اینها پرسش‌هایی است که باید به آنها جواب دهیم.

این عضو هیات عامل بانک مرکزی گفت: مشکل دیگر این است که در معاملات با ارزهای دیجیتال پول از طریق سیستم بانکی خارج نمی شود که بتوان آن را کنترل کرد بلکه از بازار آزاد و از طریق صرافی‌ها بخصوص صرافی‌های غیرمجاز انجام می‌شود و به همین دلیل از نظر خروج ارز از کشور نیز به منافع ملی ضربه می زند.

ارزهای دیجیتال همچون بیت کوین یک پول رمز پایه (cryptocurrency) هستند که به اعتبار رمزپایگی و نیز برخورداری از امنیت چند لایه و بسیار بالا و نیز به میزان کنترل عرضه آن می‌تواند در دادوستد بین اشخاص و نیز استفاده برای امر سرمایه‌گذاری مالی مورد استفاده واقع شود.

این نوع ارزها، در واقع پول رایج در شبکه است که به صورت مجازی ایجاد و نگهداری می‌شود. شخص یا نهادی آن را کنترل نمی‌کند، چاپ نمی‌شود و به وسیله نرم‌افزاهای رایانه‌ای که در سراسر جهان مشغول حل مسائل ریاضی هستند، تولید می‌شود.

هدف طراحان این نوع ارزهای جدید، تولید پولی مستقل از هر نوع مرکز دولتی با قابلیت انتقال به صورت مجازی در بالاترین سرعت ممکن بود. بدین ترتیب افرادی که نرم افزار مربوط به آن را روی رایانه یا گجت های هوشمند خود دارند از طریق اینترنت به یکدیگر متصل شده و شبکه پرداخت آن را شکل می دهند.

نگرانی استفاده از این پول رمزنگاری شده برای پولشویی، جرایم سازمان یافته و ترویستی و نیز قاچاق مواد مخدر و اسلحه در جهان مهمترین تهدیدی است که از ناحیه ارزهای دیجیتال متوجه آینده نظام بین الملل است؛ زیرا در شرایط کنونی و به واسطه جرم انگاری پولشویی و تامین مالی تروریسم در جهان، کشورها به رصد پول در نظام بانکی خود ملزمند.

بانک مرکزی معامله ارزهای دیجیتال را در صرافی‌های مجاز تا زمان تدوین و اعلام سیاست‌ها در این زمینه ممنوع اعلام کرده است؛ سازمان بورس نیز معامله این ارزها را برای کارگزاری‌های بورس غیرمجاز دانسته است.