این در حالی بود که حجم معاملات آتی سکه طلا در هفته گذشته نیز رکورد سال جاری را در هم شکست که از این لحاظ یک هفته بسیار جذاب را تصویر کرد. رشد قیمت دلار در بازار داخلی، افزایش قیمت طلای جهانی، فراز و فرود بهای سکه در بازار نقدی و خوش‌بینی‌ها به نوسان قیمت دلار در روزها و هفته‌های آینده را می‌توان مهم‌ترین‌ داده‌های مؤثر بر این بازار دانست آن هم در وضعیتی که رخدادهای بسیاری زیر پوست بازار آتی در جریان بوده است.

رکوردشکنی معاملات هفتگی

رکورد حجم معاملات هفتگی در بازار آتی سکه طلای سال جاری در هفته گذشته شکسته شد تا جایی که شاهد بودیم نزدیک به ۲۴۸ هزار قرارداد سکه در این بازار منعقد شد. این عدد به معنای آن است که در این بازار نزدیک به ۲ میلیون و ۴۸۰ هزار سکه به‌صورت آتی مورد معامله قرار گرفت ( هر قرارداد برابر با ۱۰ سکه). این حجم معاملاتی قطعا اگر در بازار نقدی مورد داد‌و‌ستد قرار می‌گرفت تغییرات بسیار شدیدی را موجب می‌شد اگرچه در بازار نقدی نیز هفته‌ای مهم و جذاب به ثبت رسید. نوسان قیمت دلار و جهش بهای سکه نقدی در بازار آزاد در کنار رشد قیمت جهانی طلا و البته نوسان نرخ در بازار آتی و تقویت تعداد فعالان این بازار و رشد حجم معاملات افراد از دلایل مهم این رشد حجم معاملاتی بود ولی دلیل اصلی آن را باید در نوسان قیمت‌ها جست‌وجو کرد زیرا جذابیت‌های وسیعی را برای داد و ستدهای آتی در این بازار پدید آورد. در هفته گذشته شاهد بودیم که حجم معاملات ۱۳۴ درصد افزایش یافت که رشد معاملاتی مهمی را موجب می‌شود. این وضعیت در شرایطی به ثبت رسید که متوسط حجم قراردادهای آتی هفتگی در سال جاری رقمی نزدیک به ۷۱ هزار قرارداد بود که نشان می‌دهد معاملات هفته گذشته تقریبا 3/5 برابر متوسط معاملات بوده است. این شرایط خود دلیل مهمی برای ورود نقدینگی به بازار آتی است اگرچه در بستر این بازار شاید این حجم از نقدینگی وجود داشته باشد، ولی خودنمایی جدیدی را به ثبت رساند.

نوسان قیمت‌ها را باید مهم‌ترین‌ دلیل برای افزایش حجم معاملات در هفته جاری به شمار آورد، ولی رهگیری حجم معاملات روزانه نشان می‌دهد که در سررسیدهای مختلف دو روز دوشنبه و چهارشنبه بیشترین حجم معاملات مخصوصا برای سررسیدهای نزدیک تر به ثبت رسیده است. همین وضعیت نشان می‌دهد که برخی از خریداران در روز دوشنبه به بازار وارد شده و احتمالا روز چهارشنبه از بازار خارج شده‌اند. این نکته را اگر با نوسان قیمت‌ها مقایسه کنیم نشان می‌دهد که خوش‌بینی به تداوم رشد قیمت‌ها در روز دوشنبه موجب شده تا حجم خرید تقویت شود که نکته مهمی برای رشد قیمت‌ها در روزهای بعد از آن محسوب خواهد شد. این وضعیت معاملاتی در روز چهارشنبه و اوج قیمت‌ها به‌صورت عکس خودنمایی کرد یعنی این احتمال وجود دارد که همین خریداران پس از کسب سود رأی به خروج از بازار داده‌اند اگرچه برتری قیمت‌های نقدی بر آتی در این روز خود سیگنال مهمی از عقبگرد قیمتی بود، بنابراین با ترجیح دادن فروش، سعی در نقدکردن سودآوری خود داشته و ممکن است برای مدتی از این بازار خارج شده باشند.

این وضعیت کلی بارها در بازار آتی تجربه شده و می‌توان از آن به‌عنوان یک سیگنال معاملاتی استفاده کرد. رویکردی که در بازار سهام به رسمیت شناخته می‌شود و برای آن بحث‌های گسترده‌ای تعریف شده است. این وضعیت در بازار آتی نیز کاربردی است و البته شاید بتوان اوج این شیوه را در بازار آتی مورد بررسی قرار داد با این پیش فرض که بازار آتی بیش از سایر بازارها با خوش‌بینی‌ها و بدبینی‌های اهالی بازار نوسان می‌کند.

فراز و فرود قیمت‌ها در هفته‌ای که گذشت

افزایش قیمت‌ها به‌صورت کلی چهره غالب نوسان نرخ در هفته گذشته بود تا جایی که می‌توان این بازه زمانی را دوره‌ای برای رشد قیمتی به شمار آورد اگرچه در روز پایانی هفته قبل شاهد کاهش قیمتی بودیم که موجب شد بخشی از موفقیت‌های این بازار در طول هفته مستهلک شود. مهم‌ترین‌ دلیل رشد نرخ در بازار آتی افزایش قیمت‌ها در بازار نقدی بود اگرچه در برخی از روزها رشد قیمتی در بازار نقدی بیشتر از افزایش نرخ در بازار آتی بوده که نشان می‌دهد روند کلی در بازار آتی سکه با التهاب کمتری رو‌به‌رو بوده است. این وضعیت نشان می‌دهد که بازار آتی با فرض رفتار معامله‌گران از بلوغی نسبی برخوردار شده که می‌تواند سیگنال مهمی برای بازار نقدی هم محسوب شود.

تداوم رشد قیمت‌های جهانی طلا در کنار افزایش قیمت دلار را باید دلایل اصلی افزایش نرخ بازار آتی به شمار آورد اگرچه نگاه فعالان بازار آتی به نوسان قیمت دلار شاید یک نکته مهم در هفته گذشته بود. تجربه هفته‌های قبل از فراز و فرود قیمت دلار به فعالان بازار آتی آموخته است که تکانه‌های شدید قیمتی در زمانی محدود می‌تواند متعادل شود یعنی بخشی از رشد قیمت‌ها تعدیل شده و بازار با آرامش بیشتری رو به رو خواهد شد. این شرایط در کنار تجربیات پیشین را باید جدی گرفت، زیرا از التهاب بیشتر در بازار جلوگیری کرد اگرچه اوج این روند قیمتی را می‌توان در ورود و خروج فعالان بازار نیز مورد توجه قرار داد که همین نکته را باید دلیل مهمی برای کاهش نرخ در روز پنج‌شنبه به حساب آورد، زیرا برخی از فعالان با سابقه از برخی از موقعیت‌های معاملاتی خارج شدند و در نهایت به کاهش قیمت‌ها کمک کرد. این روند قیمتی نشان دهنده دو نکته است یکی افزایش تجربه معامله‌گران در بازار آتی و دیگری تفاوت تحلیل افراد از دورنمای قیمت‌ها اگرچه همین تحلیل هم؛ باز به تجربه در کنار دانش و اشراف بر رخدادهای بین‌المللی و داخلی موثر بر بازار آتی نیاز دارد.

از نکات جالب هفته گذشته می‌توان به برتری قیمت نقدی بر قیمت آتی در برخی از روزها اشاره کرد که خود یک پدیده خاص در این بازار محسوب می‌شود. عرف بازار آتی سکه به گونه‌ای است که قیمت‌های آتی در سررسیدهای مختلف همیشه از نرخ‌های آتی بالاتر است و به مرور زمان و با نزدیکی به تاریخ سررسید، این نرخ به قیمت‌های نقدی میل می‌کند تا جایی که اختلاف آن به صفر می‌رسد. این شرایط در پاره‌ای از اوقات متفاوت شد یعنی مثلا در روز چهارشنبه قیمت‌های نقدی بالاتر از نرخ‌ها در سررسید دی ماه رسید که نشان می‌دهد بازار آتی از امنیت و ثبات و حتی عقلانیت بیشتری به نسبت بازار نقدی برخوردار بوده است. این ویژگی به صراحت نشان داد که نرخ‌های نقدی در آن بازه زمانی حبابی بود و البته در مدت زمان بسیار کوتاهی، آرامش به بازار نقدی بازگشت. این سیگنال را می‌توان بسیار مهم ارزیابی کرد زیرا تداعی‌کننده دو رویکرد قیمتی در بازارهای جهانی موسوم به کونتانگو Contango یا بک واردیشن BackWardation است؛ اگرچه این دو سیگنال در مقایسه قیمت‌های نقدی و سلف ایفای نقش می‌کند اما در این بازار مخصوصا برای سررسیدهای نزدیک تر قابل لمس است. کونتانگو به معنی آن است که قیمت‌های سلف از نقدی بالاتر بوده و بازار از پتانسیل رشد قیمت‌ها برخوردار است و البته بک واردیشن به معنی آن است که قیمت‌های سلف کمتر از نرخ‌های نقدی بوده و بازار احتمال یک عقبگرد قیمتی را در بطن خود نهفته دارد.

در روزهای اخیر به صراحت بک واردیشن در بازار آتی مشاهده شد یعنی با برتری قیمت‌های نقدی بر سلف شاهد بودیم که بازار آتی به بازار نقدی سیگنال شفافی از عقبگرد قیمتی ارائه کرد و این شرایط در نهایت به افت قیمت‌ها در بازار نقدی منجر شد ولی حجم تأثیرپذیری بازار آتی از رخدادهای مختلف در بازار نقدی کمتر بود. این رفتارهای قیمتی نشان می‌دهد که ثبات و آرامش و البته حرفه‌ای گری بیشتری در بازار آتی به نسبت بازار نقدی به چشم می‌خورد که داده‌ای بسیار جذاب برای تصمیم‌سازان‌ اقتصادی است زیرا می‌توانند حتی زیرپوست بازار را در بازار آتی رصد کنند اگرچه به دانش کافی در این حوزه نیازمند است. به‌عنوان مثال داده‌هایی که می‌توان از هم اکنون در بازار آتی مورد ارزیابی قرار داد یکی چشم انداز قیمت دلار در ماه‌های آینده است آن هم در شرایطی که قیمت‌های جهانی طلا نسبتا بالاست و بازار با اهرم قیمت دلار در نوسان بیشتری قرار دارد. به‌عنوان مثال هم اکنون که قیمت طلای جهانی بیش از ۱۳۰۰ دلار در هر اونس نوسان کرده و احتمال حفظ این سطوح قیمتی نیز وجود دارد با فرض وزن هر سکه و واقعیت‌های قیمت‌گذاری و همچنین با احتساب حباب سکه در بازار نقدی و احتمال تداوم همین وضعیت در آینده می‌توان به سادگی ذهنیت بازار از نوسان قیمت دلار را مورد ارزیابی قرار داد. این شرایط تنها ذهنیت بازار را شفاف می‌سازد اگرچه در زمان‌های مختلف باید حجم تزریق دلار به بازار آزاد و همچنین شرایط عرضه و تقاضای ارزهای مختلف را نیز مورد بررسی قرار دهیم.

وضعیت قیمت‌ها در بازارهای جهانی

رشد قیمت طلا در اواخر سال ۲۰۱۷ میلادی در کنار برخی از جرقه‌های نرخ در روزهای اخیر همگام با کاهش ارزش دلار آمریکا به ثبت رسید تا جایی که شاهد بودیم قیمت‌های بالای ۱۳۰۰ دلار در هر اونس گویی به یک ثبات نسبی دست یافته و شاید این رقم باز هم از پتانسیل رشد برخوردار باشد. همان گونه که در گزارش‌های پیشین به آن اشاره کردیم بهای جهانی طلا با پایه پولی آمریکا در سال گذشته میلادی همخوانی جذابی را ایجاد کرده است تا جایی که پس از رشد پایه پولی شاهد کاهش ارزش دلار و در کنار آن رشد قیمت طلا بودیم. این شرایط اگرچه با یک فاز تأخیر خودنمایی کرده است ولی می‌تواند به‌عنوان یک روال کلی تلقی شود اگرچه هنوز آمارهای پایه پولی برای ماه‌های نوامبر و دسامبر مخابره نشده و با در دست داشتن این آمارها می‌توان با صراحت بیشتری درخصوص دورنمای قیمت طلا صحبت کرد. این در حالی است که موفقیت‌های جذابی در بازار سهام آمریکا ایجاد شده و داوجونز برای اولین بار در تاریخ این کشور به بیش از ۲۵ هزار واحد افزایش یافته است. در نگاه اول این خوش‌بینی‌ها به بازارهای سهام در کنار تقویت جدی قیمت‌ها در اغلب بازارهای کالایی، باید به یک تهدید در بازار طلا منجر شود ولی واقعیت آن است که تاکنون تهدیدی جدی در برابر طلا خودنمایی نکرده و کف روانی ۱۳۰۰ دلاری هنوز هم پابرجاست. البته افزایش پایه پولی آمریکا خود به‌عنوان یک داده مهم برای کاهش ارزش دلار مورد توجه قرار می‌گیرد و افت ارزش دلار هم تاثیرگذاری خود بر بازار طلا را بارها اثبات کرده است ولی توجه به پایه پولی آمریکا خود می‌تواند میانبر جذابی برای تمامی بازارهای کالایی و مخصوصا طلا تلقی شود.

رشد دسته جمعی اغلب قیمت‌ها در بازارهای کالایی در جهان همپای افزایش قیمت نفت خام و به کمک قوانین جدید مالیاتی در آمریکا مواردی است که جمعا رقیب تراشی جدیدی برای طلا محسوب می‌شود ولی باید به این نکات نیز اشاره داشت که اولا طلا با محدودیت عرضه فیزیکی از معادن رو‌به‌رو است و همچنین طلا هم یک فلز محسوب شده که می‌تواند در رقابت با سایر فلزات و کالاها رشد قیمتی جدیدی را تجربه کند اگرچه طلا به تنهایی اغلب لیدر بازارهای کالایی محسوب می‌شود. در صورت پذیرش تاثیرپذیری طلا از سایر بازارهای کالایی و همچنین احتمال افزایش بیشتر پایه پولی در آمریکا و کاهش ارزش دلار در بازارهای جهانی، شاید روند افزایشی قیمت طلا باز هم ادامه داشته باشد و این به معنی ثبت رکوردهای بزرگی برای قیمت طلا در هفته‌ها یا ماه‌های آینده خواهد بود.ارزش دلار به‌عنوان یکی از فاکتورهای مؤثر بر قیمت طلا در روزهای اخیر با نوسانات بسیاری رو‌به‌رو بوده ولی به‌صورت کلی می‌توان گفت که از ابتدای ماه نوامبر سال گذشته تاکنون، این ارز با کاهش ممتد ارزش به نسبت سبدی از ارزهای معتبر جهانی رو‌به‌رو شده است. این در حالی است که از ابتدای روز گذشته شاهد افزایش محدود ارزش دلار در بازارهای جهانی هستیم که موجب شده تا قیمت طلا یک عقب نشینی محدود را تجربه کند. به نظر می‌رسد این عقب نشینی را بتوان مقطعی در نظر گرفت ولی در هر حال بعد از چند پله رشد قیمت‌ها، عقب نشینی بهای طلا چندان هم غیرمنطقی به نظر نمی‌رسد. این شرایط چهره کوتاه‌مدت بازار جهانی طلا را نشان می‌دهد اگرچه عقب‌نشینی نرخ در پایان هفته خود سیگنالی برای آغاز به کار ضعیف بازار در هفته آینده خواهد بود ولی در هر حال بازار طلا هنوز از پتانسیل‌های رشد قیمتی مطلوبی برخوردار است ولی برای خودنمایی تمام و کمال این پتانسیل‌ها به زمان بیشتری نیاز خواهیم داشت.