برنج از مهم‌ترین غلات و اقلام غذایی جهان است که نیمی از جمعیت جهان، به برنج به عنوان یک غذای اصلی وابسته هستند؛ در ایران نیز برنج محصولی استراتژیک به شمار می رود که پس از نان، قوت اصلی مردم است پس انتظار می‌رود این محصول با قیمت‌های مناسب عرضه و در سبد خانوار ایرانی قرار گیرد که چنین نیست.

در حالی بخش قابل توجهی از مردم و اقشار ضعیف توان خرید برنج تولید داخلی با قیمت‌های بالای 70 هزار ریال تا 170 هزار ریال را ندارند و ناچارند سبد خانوار خود را از طریق برنج وارداتی پرکنند که به تازگی نرخ این برنج نیز به جرگه برنج داخلی پیوسته و با قیمت برنج پرمحصول ایرانی همسان شده است. مصرف سالانه برنج کشور ما نزدیک 3.2 میلیون تن است که بین 1.7 تا 2 میلیون تن از محل تولیدات داخلی و 1.2 تا 1.5 میلیون تن از محل واردات تامین می شود؛ این آمارها نشان می‌دهد ما برای تامین کسری برنج داخلی نیز چاره ای جز واردات نداریم. این درحالیست که مصرف سرانه برنج در کشور ما بین 40 تا 41 کیلوگرم در سال است.

مریم حیدری یک خریدار برنج در گفت و گو با ایرنا گفت: برنج ایرانی با کیفیت از قیمت های بالایی برخوردار است که پایین بودن توان خرید سبب شده ناچار باشیم از برنج خارجی استفاده کنیم که طی ماه‌های اخیر شاهد افزایش قیمت این محصول هستیم.

وی اظهار داشت: اکنون برخی برندهای برنج خارجی در بازار موجود نیست اگر هم باشد خرده فروش‌ها با قیمت های بالا عرضه می کنند به طوری که هر کیلوگرم برنج را بین 72 تا 75 هزار ریال خریداری کردم. مجید انصاری یکی دیگر از شهروندان تهرانی در این باره گفت: برخی برندهای برنج خارجی از مرغوبیت خوبی برخوردار است بنابراین آن را به برنج پرمحصول داخلی ترجیح می‌دهیم اما با افزایش قیمت این محصول در بازار نمی دانیم باید مصرف خانواده را کاهش دهیم یا به سمت مصرف برنج‌های بی‌کیفیت برویم.

** ورود نرخ برنج وارداتی به محدوده 70 هزار ریالی
«مسیح کشاورز» دبیر انجمن وارد کنندگان برنج کشور امروز سه شنبه در خصوص افزایش قیمت برنج در بازار مصرف گفت: بر اساس سیاست های وزارت جهاد کشاورزی، با حذف ارز مبادله ای برای برنج، قیمت این محصول افزایش پیدا کرده و به 70 هزار ریال رسیده است.

وی اظهارداشت: در گذشته برنج با ارز مبادله ای وارد کشور می شد بنابراین هر کیلوگرم برنج خارجی به نرخ 50هزارریال به دست مصرف کنندگان می رسید اما با حذف ارز مبادله ای و خرید برنج با ارز آزاد دیگر نباید توقع داشت که برنج با همان قیمت‌های قبلی عرضه شود. کشاورز افزود: البته قبل از ممنوعیت واردات نیز که برنج با ارز مبادله ای وارد می شد واردکنندگان و بنکداران اقدام به دریافت سودقانونی خود کرده بودند به طوری که قیمت برنج نزدیک 10 هزارریال گران شده بود که با حذف ارز مبادله ای این افزایش قیمت به بیش از 20 هزارریال رسید.  وی براین باور است که برنجی که از اواخر سال 2017 در حال ترخیص است، با ارز آزاد محاسبه می شود و قیمت تمام شده این برنج برای وارد کنندگان 61 تا 62 هزار ریال برآورد می‌شود که با نرخ 70 هزارریال به دست مصرف کنندگان می‌رسد.

وی در پاسخ به این سوال که ممکن است برخی افراد سودجو برنج های خرید قبلی را با نرخ های جدید به فروش برسانند گفت: سازمان حمایت از تولید کنندگان و مصرف کنندگان بر نرخ عرضه برنج در بازار نظارت دارد اما بهتر است مردم بدانند که برنج وارداتی دارای تاریخ تولید و انقضا است. کشاورز توضیح داد: برنج‌های مربوط به اواخر سال 2017 تا 2019 میلادی و همچنین 2018 تا 2020 میلادی که حداقل دارای دو سال تاریخ مصرف هستند، با ارز آزاد محاسبه شده و به طور حدودی کیلویی 70 هزارریال است اما برنج های قبل این تاریخ نباید به این قیمت به فروش برسند. وی اختلاف نرخ ارز مبادله‌ای با ارز متقاضی را نزدیک پنج هزارریال دانست و افزود: اکنون نرخ ارز آزاد 44 هزار ریال است که 17 درصد افزایش داشته است. این فعال صنعت برنج با بیان اینکه افزایش نرخ ارز اثر تورمی دارد، پیشنهاد داد: با توجه به حذف ارز مبادله‌ای برنج، دولت برای کنترل بازار بهتر است تعرفه واردات را کاهش دهد تا مصرف‌کنندگان متضرر نشوند زیرا ادامه این روند می‌تواند منجر به کاهش واردات رسمی برنج شود.

وی ادامه داد: اکنون قیمت جهانی برنج افزایش دارد زیرا در فصل برداشت قیمت برنج ارزان است اما به مرور زمان گران می‌شود؛ در هندوستان و دیگر کشورها همین گونه است به طوری که در ابتدای آذرماه قیمت برنج 900 دلار بود که اکنون به 1100 دلار رسیده که 200 دلار افزایش را نشان می‌دهد. وی با اشاره به بخشنامه جدید جهادکشاورزی درباره ممنوعیت واردات برنج تا پایان سال و اینکه تنها برنج هایی که تا سوم آذرماه ثبت سفارش و وارد شده‌اند، امکان ترخیص دارند، افزود: از سوم آبان ماه امسال اعمال ممنوعیت واردات برنج تا اطلاع ثانوی از سوی وزیر جهادکشاورزی و معاونت بازرگانی وزارت جهادکشاورزی از تاریخ یکم آذرماه اعلام شد. کشاورز تصریح کرد: امسال واردات برنج به دو شکل انجام شد؛ در گروه اول برخی وارد‌کنندگان قبل از ممنوعیت واردات ثبت سفارش، خرید و واردات کردند که مشکلی پیش نیامد اما گروه دوم کسانی بودند که خارج از کشور محموله‌هایی را پیش خرید کردند و با ممنوعیت واردات متضرر شدند.

به گفته وی، ممنوعیت واردات برنج از یکم شهریورماه تا اطلاع ثانوی برقرار است. وی اضافه کرد: بخشی از برنجی که قبل از یکم شهریورماه وارد کشور شده بود که به دلیل اعمال ممنوعیت در گمرکات باقی ماند و ترخیص نشده بود که دو روز پیش با ابلاغ بخشنامه دفتر مقررات واردات و صادرات سازمان توسعه تجارت ایران مقرر شد، ترخیص شود. به گفته وی، حدود 80 هزارتن از این برنج مربوط به بخش خصوصی و بقیه مربوط به شرکت بازرگانی دولتی ایران است. کشاورز گفت: طبق آمارها در 9 ماهه امسال نزدیک یک میلیون و 40 هزارتن برنج به کشور وارد شده که نیاز مصرفی کشور است.

دبیر انجمن برنج یکی دیگر از مشکلات را افزایش نرخ جهانی برنج خارج از فصل برداشت عنوان کرد و گفت: احتمال آن می‌رود با آزادسازی ممنوعیت واردات برنج قیمت جهانی افزایش پیدا کند زیرا ما از فصل برداشت کشورهای صادر‌کننده برنج دور می‌شویم و ناچاریم گران تر خریداری کنیم. وی اضافه کرد: با شرایط فعلی و افزایش نرخ ارز آزاد پیش‌بینی می‌شود بازار برنج وارداتی نیز در نوسان قیمت ها قرار گیرد که البته همه اینها ناشی از سیاست‌های وزارت جهادکشاورزی است که تجارت را نادیده گرفته و تنها به تولید محور توجه دارد. وی تعرفه فعلی واردات برنج را نیز 26 درصد دانست و گفت: طی سال‌های گذشته در فصل ممنوعیت واردات تعرفه 40 درصد بود اما در اواخر سال 95 در ستاد تنظیم بازار بحث قاچاق و تامین نیمی از برنج از این طریق مطرح شد که دولت با پذیرش این موضوع اقدام به کاهش تعرفه برنج به 26 درصد کرد که تاکنون نیز اعمال شده و منجر به کاهش قاچاق شده است.

** بازار برنج ایرانی راکد شد
این مقام صنفی تصریح کرد: به دلیل بالابودن قیمت برنج ایرانی و کاهش توان خرید مردم بازار این محصول راکد شده است زیرا بخشی توان خرید ندارند و بخشی ترجیح می دهند به جای خرید برنج پرمحصول ندا که کیفیت پایینی دارد از برنج کیفی خارجی مصرف کنند. به گفته کشاورز، اکنون در کشور ما 6 دهک درآمدی پایین جامعه برنج خارجی مصرف می کنند در حالی که تصور بر این است که سهم 25 درصدی از کل برنج را باید به اینها اختصاص بدهیم اما اینگونه نیست زیرا بیش از 6 میلیون کمیته امدادی، بیش از سه میلیون بازنشسته تامین اجتماعی و 10 میلیون کارگر (با احتساب بیش از 40 میلیون خانوار) زیر 10 میلیون ریال در ماه درآمد دارند که 60 درصد جامعه را تشکیل می‌دهند. وی افزود: بنابراین این گروه ها ترجیح می دهند به جای تخصیص 20 درصد درآمد خود به تامین برنج داخلی 7 درصد درآمد خود را ماهانه به تامین برنج خارجی اختصاص بدهند.

وی اظهار داشت: نرخ برنج ایرانی پرمحصول از 60 هزار ریال و برنج مرغوب 110 هزارریال به بالا در بازار عرضه می شود که همه آحاد مردم قدرت خرید آن را ندارند. وی سیاستگذاران و مسئولان بلند پایه وزارت جهادکشاورزی خواست تا با استفاده از توانمندی بخش خصوصی راهکارهای جدید را برای رفع مشکل در نظر بگیرند تا با مدیریت بازار اقشار ضعیف بیش از این آسیب نبینند و کمترین آثار زیان بار متوجه مردم و منافع ملی باشد. اعمال ممنوعیت واردات برنج در حالی تا اطلاع ثانوی اعلام شده است که به گفته محمود حجتی وزیر جهادکشاورزی دولت دوازدهم، برنج مورد نیاز وارداتی کشور برای کل سال در همان 6 ماهه نخست امسال وارد شده و دیگر نیازی به واردات آن نیست.