اصولا در جهان ارتباطی معاصر ممانعت از دسترسی به رسانه‌ها یا تکنولوژی‌های رسانه‌ای، تقریبا غیرممکن است. به این معنی که نتیجه فیلتر کردن، معمولا افزایش استفاده از فیلترشکن است نه الزاما محدود کردن دسترسی.

تلگرام؛ یک پیامرسان یا یک بازار؟

تجربه فیلترینگ فیسبوک نشان داد که دسترسی به این شبکه اجتماعی نه تنها محدود نشد بلکه افزایش روزافزونی داشت. در مورد تلگرام، با توجه به ضریب نفوذ بالای این پیامرسان موبایلی در میان کاربران ایرانی، وضعیت متفاوت است. این پیامرسان در دو، سه سال اخیر زمینه بسیار مناسبی برای شکل‌گیری کسب و کارهای کوچک خانگی و خدماتی ایجاد کرده است. شاید بتوان گفت تلگرام بیش از یک شبکه اجتماعی یا پیامرسان در ایران یک بازار بود. بازاری ۴۰ میلیون نفری که دسترسی به همه انواع کالاها و خدمات مورد نیاز کاربرانش را ساده می‌کرد. آمارها از شمار کاسبان تلگرامی متفاوت است اما برخی رسانه‌ها تا ۱۵۰ هزار شغل تلگرامی را برشمرده‌اند. . به نظر می‌رسد که تلاش برای فیلترینگ تلگرام بیش از هر چیز پاک کردن صورت مساله به‌جای مدیریت یا حل آن است. مسوولان دو راه دارند یا بازگشایی و مدیریت تلگرام بر اساس افزایش سطح سواد رسانه‌ای یا جایگزین کردن یک تلگرام وطنی! البته گسترش استفاده از یک پیامرسان جایگزین نیازمند گذر زمانی نسبتا طولانی و اعتماد‌سازی است. چیزی که هزینه_فایده‌اش برای کاربران انگیزه‌بخش نیست.