محروم کردن دانشجویان از ارز دانشجویی در حالی صورت می‌گیرد که از بعد قانونی، بانک مرکزی موظف است به دانشجویان معرفی شده از سوی وزارت علوم، ارز دانشجویی پرداخت کند، اما برخی از بانک‌های کشور به بهانه کمبود ارز،‌ از وظیفه قانونی خود شانه خالی می‌کنند؛ حتی برخی از بانک‌ها هم عنوان می‌کنند که به تازگی بخشنامه‌ای جدید از سوی بانک مرکزی به بانک‌ها صادر شده که در آن بر نپرداختن ارز دانشجویی به متقاضیان تاکید شده است.

بی‌توجهی بانک‌ها به دستور بانک مرکزی

براساس آمارهای وزارت علوم، ۳۷هزار دانشجو، متقاضی دریافت ارز دانشجویی برای تحصیل در دانشگاه‌های خارج از کشور هستند که از این تعداد ۴۰ درصد در مقطع دکترا ، ۴۳ درصد در مقطع کارشناسی ارشد و ۱۷ درصد نیز در مقطع کارشناسی تحصیل می‌کنند.

گرچه برخی بانک‌ها از وجود بخشنامه‌ای جدید برای پرداخت نکردن ارز دانشجویی به 37 هزار متقاضی سخن می‌گویند، اما محمود بهمنی، رییس‌کل بانک مرکزی می‌گوید: ارز دانشجویی حذف نشده و نمی‌شود. هیچ سیاستی هم برای حذف ارز دانشجویی یا ارز بیماری مورد اجرا نیست و این ارزها به طور کامل پرداخت می‌شود.

اما در شرایطی رییس‌کل بانک مرکزی از الزام بانک‌ها به پرداخت ارز دانشجویی سخن می‌گوید که در حال حاضر بسیاری از دانشجویان متقاضی ارز دانشجویی، ‌دست خالی از بانک‌ها برمی‌گردند و در واقع ناهماهنگی میان بانک مرکزی و بانک‌های زیرمجموعه موجب شده است که در برهه فعلی بسیاری از بانک‌ها به دستورات بانک مرکزی بی‌توجه باشند و در موضوع پرداخت ارز دانشجویی، هر بانکی ساز مخصوص خود را بنوازد.

وزارت علوم: ما به وظیفه خود عمل کرده‌ایم

با شروع تغییرات نرخ ارز در آبان سال 90، بسیاری از دانشجویان ایرانی خارج از کشور دچار مشکلات مالی فراوان شدند؛ افزایش هزینه تحصیل و هزینه زندگی برای این دسته از دانشجویان مشکلات انبوهی به بار آورد؛ دانشجویانی که شاید در وهله اول فکر کنیم همه آنها از طبقه مرفه جامعه هستند، اما حسن مسلمی نائینی، مدیرکل بورس و امور دانشجویان ایرانی خارج از کشور به جام‌جم می‌گوید: همه دانشجویان ایرانی خارج از کشور‌ از طبقه مرفه جامعه نیستند و بسیاری از آنان تمکن مالی بالایی ندارند.

وی می‌افزاید: دانشجویانی که برای تحصیل به خارج از کشور رفته‌اند، سرمایه‌های ما محسوب می‌شوند و اگر آنها را حمایت مالی کنیم، انگیزه‌شان برای بازگشت به کشور بالاتر می‌رود.

مسلمی نائینی با اشاره به شرح وظایف ارگان‌ها در پرداخت ارز دانشجویی، یادآور می‌شود: در موضوع ارز دانشجویی،‌ وزارت علوم موظف است که فهرست دانشجویان متقاضی ارز تحصیلی را به بانک مرکزی معرفی کند و بانک‌ها هم موظفند که مطابق بخشنامه‌های موجود، در پرداخت ارز دانشجویی به متقاضیان مساعدت کنند.

این مقام مسوول در وزارت علوم تاکید می‌کند: در موضوع ارز دانشجویی، ما به وظیفه خود عمل کرده‌ایم، اما این بانک‌ها هستند که گاه در حق برخی از این دانشجویان کم‌لطفی می‌کنند.

آغاز پرداخت ارز دانشجویی از امروز

مدیرکل بورس و امور دانشجویان ایرانی خارج از کشور، درباره فعالیت‌های وزارت علوم برای رفع مشکل ارز دانشجویی عنوان می‌کند: ما از حق دانشجویان متقاضی ارز دانشجویی دفاع می‌کنیم و تاکنون نیز در همین راستا، پنج شش جلسه مختلف با بانک‌ها داشته ایم؛ در شنبه همین هفته (امروز) نیز پرداخت ارز دانشجویی توسط بانک‌ها با قوت از سر گرفته می‌شود.

وی می‌افزاید: به دلیل این که نرخ ارز در مسیر ثابتی قرار گرفته،‌ از روز شنبه همین هفته پرداخت ارز با همان شکل سابق توسط بانک‌ها آغاز می‌شود و موسسات اعـــزام دانشجو در 30 نقطه کشور نیز هر دو هفته یکبار به پرداخت ارز دانشجویی اقدام می‌کنند؛ همچنین در روز جمعه (دیروز) نیز 5700 معرفی‌نامه در 30 نقطه کشور بین دانشجویان متقاضی ارز دولتی توزیع شد.

از بورس‌های خارجی استفاده کنید

آن‌گونه که طی چند ماه اخیر شاهد بوده‌ایم، همواره بین نوسان نرخ ارز و مشکلات ارز دانشجویی رابطه مستقیم وجود داشته است، به گونه‌ای که می‌توانیم بگوییم تا وقتی مشکل نوسان شدید نرخ ارز در کشور وجود دارد،‌ مشکل ارز دانشجویی نیز به قوت خود باقی است.

مدیرکل امور بورس و دانشجویان خارج از کشور وزارت علوم معتقد است: به طور کلی دانشجویان برای رفع مشکلات ارز دانشجویی بهتر است از بورس دانشگاه‌های خارج از کشور استفاده کنند؛ همچنین دانشجویان می‌توانند از فرصت‌های تحصیلی استادان خارج از کشور (فاند) استفاده کنند تا مجبور به پرداخت ارز به دانشگاه‌های خارجی نباشند.

وی می‌افزاید: اگر دانشجویان ایرانی تلاش کنند برای ادامه تحصیل در خارج از کشور، ‌از بورس دانشگاه‌های خارجی بهره ببرند،‌ دیگر مجبور نیستند که هزینه‌های تحصیلشان را خودشان پرداخت کنند.

پرداخت ارز دانشجویی، ضروری یا غیرضروری؟

دانشجویان ایرانی خارج از کشور با گواهی اشتغال به تحصیل تائید شده توسط سفارت ایران در کشور محل تحصیل خود، قادرند که هرسال تا سقف 10هزار دلار ارز دولتی ( 1226 تومانی) دریافت کنند و بر اساس آمارهای وزارت علوم، بیشترین تقاضا برای دریافت ارز مسافرتی از سوی دانشجویانی است که در مالزی تحصیل می‌کنند.

اما این روزها زمزمه‌های مختلفی درباره حدف ارز دانشجویی به گوش می‌رسد، حتی برخی از نمایندگان مجلس نیز پس از حذف ارز مسافرتی بر موضع خود اصرار داشتند که باید پرداخت این نوع ارز نیز از سوی بانک مرکزی متوقف شود.

به طور مثال،‌ ارسلان فتحی پور،‌ نماینده مردم کلیبر (استان آذربایجان شرقی) گفت: براساس مطالعات و بررسی‌های صورت گرفته، به این نتیجه رسیدیم که ارز دانشجویی، جزو ارزهای غیرضروری به شمار می‌آید و باید حذف شود.

وی افزود: هم‌اکنون دانشگاه‌های بسیار خوبی در داخل کشور وجود دارد و لزومی ندارد که افراد برای ادامه تحصیل به خارج از کشور بروند و از ارز دولتی استفاده کنند؛ بهتر است نخبگان در داخل کشور تحصیلات خود را ادامه دهند و هرکسی که تمکن مالی دارد، می‌تواند با استفاده از ارز با نرخ آزاد برای ادامه تحصیل به خارج از کشور برود.

اما بسیاری از کارشناسان حوزه آموزش بر این باور هستند که نه‌تنها ارز دانشجویی از جمله ارزهای غیرضروری به حساب نمی‌آید؛ بلکه حذف این ارز دولتی موجب می‌شود که بسیاری از دانشجویان ایرانی خارج از کشور نتوانند به علوم روز دنیا و دانشمندان مطرح جهان دسترسی داشته باشند.

به هر حال‌ نباید از خاطر برد که بسیاری از همین دانشجویان با محافل علمی مطرح جهان در ارتباط هستند که حاصل علم‌اندوزی بسیاری از آنان، در نهایت در خدمت منافع عمومی قرار می‌گیرد و علاوه بر آن، بدیهی است که دانشجویان ایرانی در هر کجای جهان هم که تحصیل کنند،‌ باز هم شهروند ایرانی محسوب می‌شوند و کمک به حل مشکلات مالی و تحصیلی شهروندان ایرانی، ‌در زمره مهم‌ترین وظایف دولت به حساب می‌آید.