چند وقتی است که یکی از اصلی‌ترین دغدغه‌های معاونت حمل‌ونقل و ترافیک شهرداری تهران تغییر در طرح ترافیک است؛ طرحی که حدود ۴۰ سال اجرا شده و این معاونت با مطالعات چهار ماهه قصد دارد آن را به کلی زیر و رو کند. اصرار شهرداری بر شخم زدن طرح ترافیک در حالی است که مشکلات مهمی در حوزه حمل‌ونقل و ترافیک تهران وجود دارد که باید به آنها پرداخته شود. مشکل ریشه‌ای تامین مالی مترو و اتوبوسرانی به منظور اجرای برنامه‌های توسعه آتی، فقدان پایانه‌های خطوطی از مترو که سال‌هاست بهره‌برداری می‌شود اما به دلیل این نقصان، دچار مشکل تنظیم سرفاصله قطارها است، عدم اجرای خطوط اکسپرس برای اتصال حومه به تهران و نیز عدم اجرای خطوط باقی‌مانده مترو تهران برای برخورداری از شبکه کامل بیش از ۵۰۰ کیلومتری ریلی در پایتخت، فرسودگی ناوگان اتوبوسرانی که به میزان آلودگی هوا دامن می‌زند، همه و همه از مسائلی است که برای شهروندان اولویت بیشتری نسبت به حق تردد در محدوده طرح ترافیک دارد.

موافقت شورای ترافیک تهران با کلیات طرح ترافیک جدید

اما گویا بازنگری در طرح ترافیک آنقدر ذهن مسوولان ترافیکی را به خود مشغول کرده که فراموش کرده بودند باید از فرصت چهار هزار میلیارد تومانی لایحه بودجه برای انتشار اوراق مشارکت استفاده کنند و مجبور شدند مجوز آن را با ارائه یک لایحه دو فوریتی از صحن شورای شهر اخذ کنند. حتی پیگیری طرح‌های جواب پس‌داده‌ای مانند شناور شدن ساعات اداری که در عمل تاثیر خود را در کاهش ترافیک صبحگاهی نشان داد نیز دیگر از سوی مسوولان ترافیکی دنبال نمی‌شود و  انگار معاونت حمل‌ونقل و ترافیک به معاونت طرح ترافیک تبدیل شده است. این موضوع را می‌توان از مصاحبه‌هایی که در این مدت مسوولان ترافیکی انجام داده‌اند و تنها موضوع مورد بحث آنها همین طرح است، دریافت.

برخی از اعضای کمیسیون سلامت شورای شهر تهران می‌گویند طرح ترافیک جدید را دیده‌اند اما رئیس کمیسیون عمران و حمل‌ونقل شورای شهر تهران می‌گوید هنوز طرح جدید را که در این مدت تغییرات پیوسته‌ای نیز داشته، ندیده است. همچنین پرتال معاونت حمل‌ونقل و ترافیک و نیز سازمان ترافیک این طرح را برای بررسی کارشناسان و مردم بارگذاری نکرده است و مشخص نیست منتقدان و ذی‌نفعان و شهروندان از کجا باید در جریان جزئیات کامل طرح قرار بگیرند تا بتوانند در این خصوص نظرات خود را با مدیران شهری در میان بگذارند؛ بنابراین مبنای قضاوت‌ها تنها سخنان معاونت حمل‌ونقل و ترافیک است که در رسانه‌ها منعکس می‌شود. هرچند این مصاحبه‌ها نیز هماهنگ نیست و اطلاعات متناقضی را به مخاطب می‌دهد. یک روز آمار خودروهای شخصی پنج میلیون دستگاه اعلام می‌شود در مصاحبه مدیر دیگری چهار میلیون. یک روز تعداد موتورسیکلت‌های تهران سه میلیون دستگاه است و روز دیگر دو میلیون.

کارشناسان اعتقاد دارند طرح جدید با ادعای مسوولان ترافیکی که آزادی، عدالت و جلوگیری از رانت است، هیچ نسبتی ندارد و زمینه مشارکت مردم در طرح اعلام شده را نمی‌توان دید. به باور آنها، ۳۸ سال است طرح فعلی در حال اجرا است و هر ساله با تغییرات جزئی استمرار یافته است؛ بنابراین نمی توان با مطالعات کمتر از ۴ ماه به شکل ناگهان طرحی نو درانداخت و عجولانه و ناپخته برای تهران تصمیم‌گیری کرد. همچنین این طرح به نظر بسیاری از صاحب‌نظران آرمان‌گرایانه است و نمی‌توان زمینه‌های ‌اجرایی چنین طرحی را دو ماهه فراهم کرد.

برخی بر این باورند که طرح جدید ترافیک پایتخت یک کپی ناشیانه از طرح ترافیک لندن است بدون آنکه زیرساخت‌های ترافیکی و حمل‌ونقل عمومی آنها با تهران شباهت داشته باشد. این طرح می‌تواند باعث تقویت انگیزه صاحبان خودروی شخصی برای ورود به محدوده طرح ترافیک شود و ترافیکی که تنها در ساعات پیک صبحگاهی و عصرگاهی وجود داشت، به کل روز تسری پیدا کند. این در حالی است که امکان کنترل ورود خودروها به محدوده طرح ترافیک وجود ندارد، مخدوش کردن پلاک یا بالا زدن کاپوت توسط برخی شهروندان نشان می‌دهد پلیس امکان کنترل همیشگی این محدوده را ندارد. بنابراین نمی‌توان چندان به اعلام اینکه سقف ورود خودرو به محدوده طرح ترافیک کنترل می‌شود امید داشت. مساله امروز تهران عدم آزادی طرح ترافیک برای استفاده‌کنندگان خودروی شخصی نیست، مساله تهران آلودگی هوا و ترافیک است که در طرح جدید این دو اولویت در نظر گرفته نشده است. همچنین یک مشکل اساسی دیگر فقدان ظرفیت ناوگان حمل‌ونقل عمومی برای پاسخ به نیاز مسافران جدید در صورت اجرای این طرح است.

یکی از نقاط ضعف این طرح در نظر نگرفتن نقش اتوبوس‌های آلاینده و تردد تاکسی‌های فرسوده در این محدوده است، همچنین در طرح جدید خودروهای کاربراتوری و دیزلی بیش‌آلاینده، به اندازه خودروهای انژکتوری حق تردد در محدوده طرح ترافیک را دارند. در طرح ترافیک جدید جانبازان، معلولان و بیماران خاص همانند افرادی که امکان خرید طرح ترافیک روزانه دارند، دیده شده در حالی که در گذشته افرادی که نیاز به درمان دائمی داشتند مورد حمایت ویژه قرار می‌گرفتند که به نظر می‌آید در این طرح فراموش شده‌اند. اما به نظر می‌آید شورای عالی ترافیک تغییرات زودهنگام طرح جدید را مهار کرده و گام به گام قصد دارد به اهداف طرح اولیه برسد. در گام نخست در حالی که معاون حمل و نقل و ترافیک شهرداری تاکید داشت باید طرح ترافیک سالانه به کلی حذف شود در طرح تصویب شده ۶۳ هزار خودرو در مشاغلی که برای ورود به طرح ترافیک اضطرار دارند، می‌توانند از مجوز طرح ترافیک برخوردار شوند و از سوی دیگر ۴۰ هزار مجوز طرح ترافیک روزانه افزایش پیدا می‌کند. همچنین پیش‌بینی اخذ عوارض از محدوده زوج و فرد نیز به تصویب نرسید و قرار بر این شده که طی سه ماه نخست سال آینده درباره آن تصمیم‌گیری شود. قرار است طرح جدید که تغییرات بنیادی نسبت به طرح قدیمی داشته، در نهایت در صحن شورای شهر تعیین تکلیف شود و این شورا درباره کم و کیف فرمول محاسبه بهای تردد در محدوده مرکزی شهر و انواع ضرایب و تخفیفات اظهارنظر می‌کند.