در دهه‌های اخیر شاید بار‌ها لایحه‌هایی به مجلس رفته است که نمایندگان می‌توانستند به کل آن را رد کنند، اما کمتر رغبتی برای این کار وجود داشت، چرا که رد کلیات بودجه ممکن است تاخیر‌هایی را برای تصویب سند مالی کشور به وجود بیاورد و دولت مجبور به بستن بودجه یک چهارم شود. نمایندگان مجلس دهم این کار را انجام دادند. لایحه بودجه سال آینده با 83 رأی موافق، 120 رأی مخالف و 9 رأی ممتنع روز یکشنبه هفته جاری رد شد. دلایل مختلفی برای این رأی کم سابقه ذکر شده است که برخی دلایل واقعی و برخی دیگر دلایل پشت‌پرده هستند.

بودجه اصلاح می‌شود

یک روز بعد از رد کلیات بودجه، سخنگوی کمیسیون تلفیق مجلس با بیان اینکه کمیسیون تلفیق بار دیگر بودجه را بررسی می‌کند، عنوان کرد: تمام تلاش ما این است که نظرات و دیدگاه‌های نمایندگانی که ایراداتی را به گزارش کمیسیون تلفیق وارد می‌دانستند را در نظر بگیریم و اصلاحات آن را اعمال کنیم تا نظرات نمایندگان تامین شود. علی اصغر یوسف نژاد که خود از مخالفان رد کلیات بودجه است گفت: این ایرادات در موضوعاتی همچون اجرای هدفمندی یارانه ها، صندوق توسعه ملی، اوراق مشارکت و قیمت حامل‌های انرژی بود که ما در جلسه امروز این موضوعات را بررسی می‌کنیم. او خاطرنشان کرد: نخستین مصوبه کمیسیون تلفیق در لایحه بودجه 97 در مورد اوراق مشارکت بود، این کمیسیون سقف انتشار اوراق مشارکت دولت را 5/38‌هزار‌میلیارد تومان تعیین کرد، پیش از این کمیسیون تلفیق 50‌هزار‌میلیارد تومان به این منظور پیش‌بینی کرده بود. یوسف نژاد افزود: همچنین سقف اوراق مشارکت شهرداری‌ها و شرکت‌های وابسته به دولت هم 21‌هزار‌میلیارد‌تومان تعیین شد.

روایتی متفاوت از رد کلیات بودجه

رد کلیات بودجه اقدامی کم سابقه است. همواره در تصمیمات اتخاذ شده توسط دولت و مجلس مساله انتخابات و رأی آوری مطرح است. هر چند مسئولان و نمایندگان می‌گویند فارغ از چنین مباحثی اقدامات خود را انجام می‌دهند، اما زمانی که اعتراضاتی وجود داشته باشد و تصویب یا اجرای یک قانون نگرانی‌هایی را ایجاد کند، هم نمایندگان مجلس و هم دولتی‌ها دست به عصا راه می‌روند. موضوعات بحث برانگیز در بودجه 97 یکی به افزایش قیمت حامل‌های انرژی بر می‌گردد و دیگری مربوط به قطع یارانه نقدی بیش از 30‌میلیون ایرانی است. از طرف دیگر، موردی چون افزایش عوارض خروج انتقادهای زیادی را به دنبال داشته است. شاید نگرانی‌های ایجاد شده نمایندگان را بر آن داشته تا با مخالفت خود، مردم حوزه انتخابیه خود را راضی کنند. اینکه مواردی مانند گرانی بنزین در بلندمدت به نفع مردم است یا نه بحثی است که احتمالا اکنون زیاد مورد توجه برخی نمایندگان قرار نمی‌گیرد. رئیس کمیسیون تلفیق با اشاره به اینکه رد کلیات لایحه بودجه علل متعددی داشته است که نوع نگاه اقتصادی و تحلیلی از جمله آن است، افزود: این یک تجربه و فرصت است و اینکه نمایندگان مجلس چنین کاری کردند نشان‌دهنده حساسیت آنان است. غلامرضا تاج گردون که در تلویزیون سخن می‌گفت، افزود: باید از این فرصت استفاده کرد و فرایند قانونگذاری را در مجلس اصلاح یا تکمیل کنیم. او افزود: تقریبا از سه سال پیش، پیش از بررسی بودجه‏، جدول را ارائه می‌کنیم چه بسا اگر جدول را با چند روز تاخیر ارائه می‌کردیم کلیات لایحه بودجه رأی می‌آورد اما معتقدم باید شفاف عمل کنیم و کمیسیون تلفیق شفاف سازی کرد. تاج گردون با اشاره به اینکه روح کلی لایحه بودجه با روح کلی گزارش کمیسیون تلفیق، کمی تفاوت دارد، گفت: شرایط زمان ارائه بودجه به مجلس با شرایط بررسی کمیسیون تلفیق دو زمان متفاوت و شرایط خاص داشت و این موجب شد که روح کلی حاکم بر بودجه تفاوت نسبتا قابل توجهی را داشته باشد.رئیس کمیسیون تلفیق مجلس با بیان اینکه تبصره 14 به موضوع هدفمندی یارانه‌ها و تبصره 18 به موضوع حامل‌های انرژی و اشتغال و تبصره 5 درباره اوراق مشارکت و تبصره 19 درباره مشارکت در اجرای طرح ها است و تبصره 4 مربوط به صندوق توسعه ملی است، اضافه کرد: در این موضوعات می‌توان روح کلی بودجه را دید.تاج گردون گفت: امسال برای بررسی بودجه‏، تعارضات برنامه‌ای نداشتیم.رئیس کمیسیون تلفیق مجلس افزود: در برخی موضوعات مانند بودجه یا برنامه که منشأ اختلاف می‌شود در چند سال گذشته شورای نگهبان نظریه تفصیلی ارائه کرد که نباید شاکله لایحه‌ها به هم بخورد. او افزود: جایگاه مجلس در لوایح مهمی مانند بودجه باید تبیین شود. تاج گردون با تاکید بر اینکه در بحث هدفمندی‌ها به‌طور شفاف باید گفته شود که آیا می‌خواهیم حذف کنیم یا نه؟ گفت: نوع نگاه مجلس و دولت این است که هدفمندی حذف نشود. او ادامه داد: نوعی ترس از اوراق مشارکت نیز وجود دارد بنابراین باید چارچوب کنترل‌کننده و سقف برای استفاده دولت از این اوراق تعیین کنیم و چند عامل کنترلی در این زمینه داشته باشیم.رئیس کمیسیون تلفیق مجلس اضافه کرد: در مورد جدول تبصره 18 نیز دو نگاه وجود دارد که باید در کمیسیون تلفیق بحث شود‎ یک نگاه این است که دولت بر‌اساس اختیار خود و با سقف محدود عمل کند و نگاه دیگر این است که مصرف را هدایت کنیم و کسانی که بیشتر مصرف می‌کنند قیمت بیشتری را بپردازند. تاج گردون با اشاره به اینکه تاکنون این‌گونه بوده است که دولت و مجلس برای رأی گرفتن از مردم، قیمت‌ها را افزایش نمی‌دادند، گفت: ممکن است نمایندگان نیز ملاحظاتی را در تصویب بودجه سال 98 داشته باشند چون در سال 99 انتخابات مجلس را در پیش داریم.