با وجود این در سال ٩٥، پروژه مطالعاتی استخراج آب ژرف با اعتباری بالغ بر ٢٥٠ میلیون دلار با همکاری ایران و روسیه آغاز شد. این در حالی است که هیچ تجربه موفقی در زمینه استخراج آب ژرف در دنیا وجود ندارد. با این حال برای چنین پروژه‌ مطالعاتی، ٢٥٠ میلیون دلار اعتبار در نظر گرفته می‌شود. رضا اردکانیان، وزیر نیرو نیز درباره دلیل هزینه‌کرد چنین بودجه‌ای برای این طرح مطالعاتی، با تأکید بر اینکه نفس مطالعه اقدام خوبی است، از رایزنی‌های مدافعان استخراج آب‌های ژرف با استانداران و طرح برخی ادعاها خبر داد. او گفت: گروهی حرف‌هایی می‌زنند و ادعاهایی می‌کنند که به این حرف‌ها بدون اعلام نتیجه مطالعات در دست انجام، پاسخی نخواهیم داد.

پروژه مطالعاتی اکتشاف آب‌های ژرف در ایران با کارفرمایی شرکت توسعه منابع آب و نیروی ایران (آب نیرو) در سال گذشته آغاز به کار کرد. این پروژه به صورت مشترک بین ایران و روسیه با اعتباری بالغ بر ٢٥٠ میلیون دلار در سیستان‌وبلوچستان با حفر یک چاه گمانه به مرحله اجرا رسید. در حالی که وزارت نیرو یکی از بدهکاران بزرگ به بخش خصوصی است و با کمبود منابع و اعتبارات روبه‌روست و از سوی دیگر اولویت‌های بی‌شماری از جمله طرح احیا و تعادل‌بخشی دشت‌های ایران در این وزارتخانه وجود دارد که نیازمند اعتبارات است،

معلوم نیست چرا پروژه اکتشاف آب‌های ژرف که بر اساس تجربیات سایر کشورها، نتایج مثبتی به همراه ندارد، در ایران کلید خورده است. قبل از انجام هر پروژه مطالعاتی، نخستین کار، گردآوری تجربیات سایر کشورهاست تا اگر دیگران، در یک زمینه خاص به نتایج مطلوب دست نیافته‌اند، از صرف هزینه دوباره در سایر کشورهای جهان جلوگیری شود. رضا اردکانیان، وزیر نیرو در نشست خبری دیروز که در وزارت نیرو برگزار شد، در پاسخ به سؤال «شرق» درباره صرف هزینه برای پروژه‌ای مطالعاتی که تجربه موفقی در جهان ندارد، بیان کرد: همان‌طور که اطلاع دارید، این پروژه مطالعاتی است. ما با این مواجه می‌شویم که برخی معتقدند راجع به انجام‌ندادن مطالعه هم باید قانون وضع و با زبان قانون صحبت کرد.

او ادامه داد: نفس مطالعه موجه است. تصمیم‌گیری برای اجرای این پروژه در گذشته و قبل از شروع به کار من انجام شده است. در موضوع آب ژرف حرف‌های زیادی زده می‌شود و یک مورد مطالعه در این رابطه در دست انجام است. قطعا این پروژه مطالعاتی با اتکا به بررسی اولیه سازمان برنامه و بودجه، اعتبار دریافت کرده و کار خود را در سیستان‌و‌بلوچستان آغاز کرده است.

اردکانیان بیان کرد: تا نتیجه کار مشخص نشود، موضوع آب ژرف در حد تلقی‌ها و صحبت‌هایی است که می‌دانیم و شما هم در جریان آن هستید.

او افزود: گاهی با درخواست‌هایی از سوی استانداران مواجه می‌شوم. البته گروهی هم به استانداران مراجعه می‌کنند، حرف‌هایی می‌‎زنند و ادعاهایی را مطرح می‌کنند. اینها به نتیجه نمی‌رسد تا اینکه اطلاعات حاصل از یک مورد مطالعه در زمینه استخراج آب ژرف اعلام شود تا بتوانیم بر اساس آن تحلیلی ارائه دهیم.

کمبود کار مشترک، یکی ازچالش‌های مهم تعادل‌بخشی

وزیر نیرو در پاسخ به پرسشی درباره عدم تأمین منابع مالی موردنیاز برای طرح احیا و تعادل‌بخشی دشت‌ها، عنوان کرد: محدودیت منابع مالی چالش اصلی طرح تعادل‌بخشی بوده است اما برای اجرای این طرح، نیازمند مشارکت بیشتر هستیم.

او افزود: مدیریت توأمان عرضه و تقاضا در بخش آب زیرزمینی بیشتر نمود پیدا می‌کند. ما برای مدیریت تقاضا نیازمند گفت‌وگو با ذی‌نفعان هستیم و همه باید به این نتیجه برسیم که در صورت اجرانشدن برنامه‌ها، مشترکا متضرر می‌شویم.

اردکانیان گفت: برای انجام کار مشترک، پایلوت‌هایی تعریف شده است که با همکاری جهاد کشاورزی و سایر دستگاه‌های مرتبط، به‌طور مشترک برنامه‌ها را در مناطق آزمایشی اجرا خواهیم کرد. با نتایج حاصل از این پایلوت‌ها، به یک رویکرد عمومی‌تر در این طرح خواهیم رسید.

او همچنین از تفویض اختیار به استانداران در بحث استفاده از پساب برای تعادل‌بخشی منابع آب زیرزمینی در دولت دوازدهم خبر داد.

به گفته وزیر نیرو اعتبارات تخصیص‌یافته به طرح تعادل‌بخشی تاکنون کمتر از انتظارات بوده و در تخصیص‌ها، به دلیل مجموعه شرایط موجود در کشور، اعتبار لازم را دریافت نکرده‌ایم.

تأمین نیاز پیک سال آینده، ٢ هزار میلیارد تومان هزینه دارد

وزیر نیرو در ادامه این نشست، سرمایه‌گذاری گسترده برای تأمین برق پیک را غیرمنطقی دانست. به اعتقاد او، نباید هزاران میلیارد تومان از جیب مردم هزینه کنیم تا نیروگاه‌هایی ساخته شود که فقط نیاز ١٥٠ تا ٢٠٠ ساعت پیک مصرف را برطرف کند.

اردکانیان اضافه کرد: سال گذشته با رشد هفت‌درصدی مصرف مواجه بوده‌ایم که ناشی از توسعه صنعت نبوده و حاصل مصرف‌زدگی است. برای تأمین پیک مصرف سال بعد، باید دو هزار میلیارد تومان هزینه کنیم تا چهار هزار مگاوات برق با ایجاد نیروگاه‌های جدید تولید کنیم. این مسیر را نمی‌توان ادامه داد و باید در مسیر کاهش مصرف انرژی گام برداریم.

به گفته وزیر نیرو، قیمت‌های بین‌المللی، نصب پنل خورشیدی در دشت‌های ایران را اقتصادی کرده است. بنابراین سرمایه‌گذاران می‌توانند با ایجاد مزارع خورشیدی در ایران، برق تولیدی خود را از طریق شبکه کشور با پرداخت عوارض انتقال، به مقصد مورد نظر خود منتقل کنند.

پیچیدگی‌های مسائل آب مرزی

اردکانیان درباره اقدامات ایران در رابطه با آب‌های مرزی، عنوان کرد:

٤٠ درصد آب‌های زمین در حوضه‌های آبریز مشترک قرار دارند. ٢٨٦ حوضه آبریز مشترک در جهان داریم و در برخی از این حوضه‌ها، تا حدود ١١ کشور با هم شریک هستند.

او ادامه داد: کشورها عموما یا در بالادست یک حوضه آبریز قرار دارند یا در پایین‌دست آن واقع شده‌اند. به همین دلیل ادبیات مردم، سیاست‌های دولت و ساختارهای آنها با توجه به شرایط موجود، در طول سالیان دراز شکل گرفته است.

وزیر نیرو افزود: ایران جزء معدود کشورهایی است که با توجه به گستره وسیع آن، در برخی مناطق بالادست و در بخش‌هایی دیگر، پایین‌دست یک حوضه‌‎ آبریز به حساب می‌آید. به همین دلیل مسائل آب مشترک در ایران، بسیار پیچیده است.

او گفت: ما ٣٠ سال بعد از معاهده آب بین ایران و افغانستان، آن را فعال کردیم و تفاهمی که به مدت سه دهه عملیاتی نشده بود و کمیساریای مربوطه را که به دلیل آماده‌نبودن یکی از طرفین معاهده تشکیل نشده بود، تشکیل دادیم. در زمینه حقابه‌های مرزی غرب هم فعال شدیم و کار بزرگی شروع شد.

به گفته اردکانیان، در زمینه آب‌های مرزی، قوانین و کنوانسیون‌هایی وجود دارد، اما جمع‌آوری امضا برای برخی از این کنوانسیون‌ها، بیش از دو دهه طول کشیده است.

با کنترل مصرف، آب تابستان جیره‌بندی نمی‌شود

وزیر نیرو با اشاره به اینکه در برخی از حوضه‌های آبریز میزان بارش‌ها به حدی کم بوده که در ٥٠ سال گذشته، بی‌سابقه است، صرفه‌جویی مشترکان از همین امروز را عاملی برای جلوگیری از جیره‌بندی آب در تابستان اعلام کرد.

او در پاسخ به پرسشی درباره وضعیت صنایع آب‌بر و سیاست وزارت نیرو برای استفاده بهینه آب در این صنایع، بیان کرد: خیلی امیدوار هستیم که با توجه به طرح مشترکی که با وزیر صنعت، معدن و تجارت تعریف کرده‌‎ایم و سند آن به رئیس‌جمهور تحویل شده است، استقرار این صنایع در کشور حساب‌شده‌تر شود و اتکای آنها به منابع آب شرب کمتر شود.

اردکانیان گفت: تأکید ما درباره صنایع مستقر، با توجه به سرمایه‌گذاری انجام‌شده، ایجاد اشتغال و نیاز به محصول و تولید، استفاده بهینه از آب و استقرار سیستم بازچرخانی است. این مسئله در نیروگاه شهید مفتح نیز اجرائی شده است و برای برج خنک‌کننده این نیروگاه، از پساب تولیدی آب شرب استفاده می‌شود.