روز گذشته بسیاری از صرافی‌ها قیمت دلار را روی تابلو‌های خود صفر کردند. کسانی که قیمتی روی تابلو داشتند شاهد نوسان قیمتی دلار از چهار‌هزار و 770 تومان تا چهار‌هزار و 800 تومان بودند. البته آنها هم کار خرید و فروش دلار را انجام نمی‌دادند، چرا که بازار عملا در دست دلال‌ها بود و آنها در مواردی دلار را تا چهار‌هزار و 900 تومان هم معامله کردند. با وجود اینکه افسارگسیختگی قیمت دلار انگشت اتهام را به سوی دلالان روانه کرده، این سوال مهم هم مطرح است که این دلالان چه کسانی هستند که چنین قدرتی دارند که بازار را به این شکل به هم ریخته‌اند؟ آیا جمشید بسم ا...‌ها باز گشته‌اند؟ و اگر باز گشته‌اند چرا برخورد مناسبی با آنها نمی‌شود؟

رقابت ارز‌ها در گرانی

وقتی بازار ارز ملتهب می‌شود، بیشتر نگاه‌ها به سمت دلار آمریکا است. دلار آمریکا ارزی مهم است و نوسانات قیمتی آن بر بسیاری از بازار‌ها و حتی اجناس تاثیر می‌گذارد. این روز‌ها کافی است برای تهیه برخی اجناس خارجی به بازار‌ مراجعه کنید. از آدامس‌های خارجی گرفته تا وسایل نقاشی، موبایل و‌هزار و یک قلم کالای ریز و درشت یا گران شده‌اند یا در بازار موجود نیستند. فروشندگان می‌گویند کالا‌ها را سفارش می‌دهیم، اما توزیعی در کار نیست. نوسانات قیمت دلار توزیع‌کنندگان را به طمع انداخته است که اجناس خود را در انبار‌ها احتکار کنند تا برای مثال جنسی را که با دلار چهار‌هزار تومانی خریده‌اند، با دلار پنج‌هزار تومانی آب کنند. با وجود این، تنها دلار نیست که با پول ایران سر ناسازگاری دارد. مقایسه روند قیمت سه ارز مهم (دلار، یورو، پوند) در بازار نشان می‌دهد که یورو با ۹۰۰ تومان افزایش در یک ماه گذشته بیشترین افزایش قیمت را نسبت به دلار و پوند داشته و پس از آن پوند با ۸۰۰ تومان و دلار با ۵۰۰ تومان افزایش قیمت در رتبه‌های بعدی افزایش قیمت قرار دارند.

جولان دلالان

هر بار که دلار گران می‌شود یکی از دلایل گرانی جولان دلالان عنوان می‌شود. در یک ماه گذشته مسئولان دولتی با همراهی مسئولان انتظامی و قضائی سعی کردند با برخورد‌های سلبی جلوی دلالی و تخلف را بگیرند. اطلاعاتی از بازداشت یا برخورد با دلالان در دست نیست، اما حداقل چهار صرافی متخلف پلمب شده‌اند. با این همه، همچنان دلار گران می‌شود و همچنان دلالان در بازار جولان می‌دهند. آنها روز گذشته و در شرایطی که صرافی‌ها خرید و فروش دلار را متوقف کرده بودند، فشار مضاعفی به بازار آوردند و قیمت دلار را در مقاطعی به چهار‌هزار و 900 تومان رساندند. سخنگوی کمیسیون اقتصادی مجلس شورای اسلامی، ادامه داد: رئیس کل بانک مرکزی در نشست با اعضای کمیسیون اقتصادی مجلس مسائل بازار ارز را تشریح کرد و براساس برنامه باید قیمت دلار روند کاهشی را در پیش می‌گرفت که اینگونه نشده و قیمت دلار افزایش یافت.به گزارش خانه ملت، رحیم زارع ادامه داد: بانک مرکزی در طول فعالیت دولت یازدهم توانست بازار ارز را مدیریت کند و در مجموع چهارسال ثبات نسبی در بازار ایجاد شد که در مهار رشد نرخ تورم تاثیرگذار بود.او گفت: با توجه به نرخ تک رقمی تورم و صادرات مناسب نفت دلیلی برای ادامه رشد نرخ دلار در بازار وجود ندارد. زارع ادامه داد:ادامه رشد دلار در بازار، وضعیت تولید و سرمایه‌گذاری در کشور را با چالش جدی روبه‌رو می‌کند و علاوه بر آن باعث گرانی کاذب قیمت کالاهای اساسی در روزهای پایانی سال می‌شود که تبعات آن به اقتصاد خانوارها فشار وارد می‌کند. او تصریح کرد:اینکه سوداگران بازار ارز، به اهداف خود می‌رسند و مقابله جدی با فعالیت آنها نمی‌شود، غیرقابل قبول است، بنابراین باید بانک مرکزی به‌صورت موثرتر بازار را کنترل کند.

انتفاع شبه رانتی

همزمان ابوذر ندیمی، نماینده سابق مجلس با بیان اینکه کاهش نرخ سودبانکی یکی از دلایل مهم افزایش قیمت دلار در هفته‌های اخیر بوده است، به تسنیم گفت: افزایش قیمت ارز و نوسانات آن منجربه افزایش قیمت کالاهای وارداتی شده و یک انتفاع شبه‌رانتی برای دارندگان ارز ایجاد می‌کند. رئیس کمیسیون تسهیل کسب‌و‌کار اتاق بازرگانی تهران هم با بیان اینکه در شرایط افزایش نرخ ارز مقاصد وارداتی تغییر می‌کند، گفت: یکی از راه‌حل‌ها در زمان افزایش نرخ ارز این است که بازارهای وارداتی را جایگزین کنیم. پیش از این در مقاطع زمانی قبلی وقتی قیمت ارز بالا رفت در شرایطی که بسیاری از کالاها را از اروپا وارد می‌کردیم به سمت کشورهای دیگر از جمله هند و چین رفتیم؛ کشورهایی که وارداتشان برای‌مان ارزان‌تر تمام می‌شد. در حال حاضر هم ممکن است این اتفاق بیفتد و به سراغ منابع ارزان‌تر برویم که طبیعتا اثرات خودش را تا حدود کمتری روی قیمت تمام شده می‌گذارد. به گزارش ایسنا، محمد رضا نجفی منش با بیان اینکه این احتمال وجود دارد در این شرایط برخی کالاهای وارداتی در داخل تولید شود، اظهار کرد: اگر تولید برخی کالاها در داخل مقرون به صرفه باشد تولیدکننده‌ها برخی از کالاهای وارداتی را در داخل تولید خواهند کرد که این اقدام می‌تواند اثرات تورمی ارز را بگیرد.او درباره نرخ واقعی ارز گفت:‌ آنچه مسلم است اینکه نرخ دلار باید واقعی شود، چراکه باعث تعادل در بازار می‌شود. اکنون به‌نظر می‌رسد ۴۵۰۰ تومان نرخ واقعی دلار است؛ نه بیشتر. نجفی درباره پیش‌بینی خود از بازار ارز در روزهای آینده گفت: نرخ ارز را نمی‌توان پیش‌بینی کرد و مشخص نیست که در روزها و هفته‌های آینده چه سرنوشتی پیدا کند اما پیش‌بینی من این است که دلار به حدود ۴۵۰۰ تومان برگردد.