خبرها از صرافی‌های چهارراه استانبول حاکی از آن است که نرخ دلار مداخله‌ای بانک مرکزی که روز دوشنبه در مرحله اول به چهارهزار و ٧٨٤ و در مرحله بعد به چهارهزار و ٧٩٧ تومان افزایش یافت، دیروز به چهارهزار و ٨٧٨ تومان و چهار هزار و ٨٨٨تومان رسید. دلار آزاد نیز بعد از عبور از نرخ چهارهزار و ٨٦٠ تومان در روز دوشنبه، دیروز در نرخ‌های چهارهزار و ٩٥٠ تومان و حتی پنج هزار تومان هم معامله شد. نرخی که صرافی‌ها و برخی از کارشناسان اقتصادی پیش‌بینی آن را کرده بودند و حتی هشدار داده بودند که اگر نسخه مناسبی برای این بازار پیچیده نشود، اتفاقات سال‌های ٩٠ و ٩١ تکرار و بازار با تلاطمات جدی روبه‌رو خواهد شد. نوسانات نرخ دلار که از ماه‌های گذشته آغاز شده و همچنان ادامه دارد، نه‌تنها دلالان بلکه مردم عادی را روانه چهارراه استانبول کرده است که با صف‌های عریض‌وطویل سعی دارند از دیگری گوی سبقت را بربایند و برنده این بازار شوند. اما در میان هیاهوی گرانی دلار و ارزهای مداخله‌ای بانک مرکزی که هر روز گران‌تر می‌شود و به نرخ بازار آزاد نزدیک می‌شود، اظهارات مقامات دولتی و توصیه‌هایشان بدون آنکه بازار ارز را رصد کنند و قیمت واقعی دلار آزاد را بدانند، هر روز بیشتر می‌شود و این تلاطمات بازار را بیشتر می‌کند. تا‌جایی‌که حسن روحانی، رئیس‌جمهوری در مصاحبه تلویزیونی در پاسخ به سؤالی مبنی بر قیمت چهارهزار و ٧٥٠ تومان دلار فقط پاسخ داد که قیمت دلار آن‌قدر نیست و شما (مجری) نرخ تعیین نکنید. این سؤال بار دیگر، آن هم در هیاهوی گرانی دلار و افزایش آن به نرخ چهار هزار و ٨٠٠ تومان از او پرسیده شد و او باز هم تأکید کرد قیمت این رقم نیست. روحانی در همان گفت‌وگو و از دوربین سیما به مردم و فعالان بازار ارز اطمینان داد که ذخایر کافی برای ارز داریم و خیالتان بابت دلار راحت باشد. ولی‌الله سیف، رئیس‌کل بانک مرکزی نیز در همایش بانکداری الکترونیک، محور گفته‌هایش را بر نوسانات دلار قرار داد و وعده کاهش نرخ ارز را به دلیل مناسب‌بودن ذخایر بانک مرکزی داد و به مردم گفته بود نگران نباشند. جالب‌ترین واکنش اما به محمدباقر نوبخت، سخنگوی دولت اختصاص دارد که دیروز در نشست خبری هفتگی خود به مردم توصیه کرد برای خرید ارز «هول» نزنند. البته او این را هم اضافه کرد که مبلغ فعلی دلار مورد رضایت دولت نیست و دلار باید کمتر از چهارهزار تومان شود. او همچنین با این توضیح که در بازار ارز اتفاقی نیفتاده است که شاهد نوسانات این‌چنینی باشیم، تأکید کرده دلیل نوسانات نرخ ارز اقتصادی نیست و تقاضای کاذب برای افزایش سود بیشتر و در واقع سفته‌بازی، باعث این التهابات شده است که بانک مرکزی برنامه‌ای اساسی برای این مسئله دارد. در میان این وعده وعیدها، محمد نهاوندیان، معاون اقتصادی رئیس‌جمهوری نیز که در حاشیه جلسه دیروز هیئت نمایندگان اتاق بازرگانی تهران صحبت می‌کرد، درباره آشفتگی بازار ارز فقط به این بسنده کرد که قیمت کنونی ارز در بازار کوتاه‌مدت بوده و قابل قبول نیست. او همچنین تأکید کرد تدابیر متنوعی برای بازار ارز از سوی دولت اندیشیده شده و تصمیم‌گیری‌هایی صورت گرفته که یکی‌ پس از دیگری اعمال خواهد شد. اما وعده‌های زیادی که یکی پس از دیگری از سوی مقامات داده می‌شود، درحالی است که نبض دلار هر روز تندتر می‌زند و این اطمینان‌ها فقط موجب شده که نرخ دلار به نرخ پنج هزار تومان هم برسد و تلاطمات دیگری را برای این بازار رقم بزند. این در حالی است که به‌تازگی رئیس کل بانک مرکزی در نامه‌ای به رئیس کل سازمان امور مالیاتی کشور ضمن معرفی خریداران عمده ارز به‌همراه میزان دلار خریداری‌شده از ابتدای سال جاری تا ١٧ دی ماه، خواستار رسیدگی به مبادلات این اشخاص و اقدام لازم درخصوص وصول مالیات‌های متعلقه شده است.

سیگنال‌های منفی در اقتصاد

یک مقام آگاه درباره نوسانات نرخ دلار به «شرق» گفته است متأسفانه سیگنال‌های منفی در اقتصاد، افزایش تقاضا برای ارز مصرفی در ماه‌های بهمن و اسفند و افزایش مسافرت‌ها نه به‌شکل حاد موجب گرانی دلار در بازار شده است. این در حالی است که تقاضاهای موجود در بازار با حرکت‌هایی صورت می‌گیرد که خیلی نمی‌تواند راه‌حل مناسبی برای رفع مشکل باشد و تنها مقطعی با اثر کم است. او اضافه می‌کند در کشوری که تولید ارز بیشتر از مصرف آن است و منحنی تقاضا نمی‌تواند منحنی عرضه را تحت شعاع قرار دهد، قاعدتا نباید افزایش قیمت وجود داشته باشد؛ یعنی با مداخله دولت در بازار کنترل می‌شود اما متأسفانه سوداگری در بازار ارز موجب شده ارز تبدیل به کالای سرمایه‌ای شود و پول ملی تضعیف شود. این مسئله هرچند خیانتی است که به کشور شده اما ما نمی‌توانیم این را خیانت بدانیم. چرا‌که مردم در‌شرایطی‌که روزبه‌روز ارزش پول کاهش می‌یابد تمایل دارند اصل پولشان را حفظ کنند و سود متعارف خود را هم داشته باشند. اما موضوع این است که تبدیل‌شدن ارز به یک کالای سرمایه‌ای به قیمت تضعیف پول ملی، اثر تقویمی بازار و فاکتورها و سیگنال‌هایی که در اقتصاد عمدا یا سهو داده می‌شود و آشفتگی را متبلور می‌کند، همگی در قالب یک زنجیره باعث شد تقاضا برای ارز ایجاد شود. این تقاضا وقتی پاسخ متناسب برای عرضه مکفی پول و ارز نباشد، بالطبع قیمت دلار را بالا می‌برد. او این را هم اضافه می‌کند که درست است ذخایر ارزی ما صدمیلیارد دلار است  اما امکان دارد در دسترسی به ذخایر ارزی مشکل داشته باشیم که خود هجوم تقاضا را افزایش می‌دهد. از آن گذشته بخش‌نامه‌هایی که در موارد بحران عرضه می‌شود، تأمل‌برانگیز است. برای مثال آنها که در بازار، ارز خریداری می‌کنند و دلال هستند، وقتی اعلام می‌شود سازمان مالیاتی این افراد را شناسایی می‌کند، هرچند حرف درستی است، اما بازار سیاه ارز را شکل می‌دهد، درحالی‌که معاملات به‌صورت شفاف و روشن در سامانه سنا رصد می‌شود و با این اقدامات فقط به بازار فرعی ارز توجه می‌کنیم. بااین‌حال او پیشنهاد می‌‌کند؛ بازار ارز جدی گرفته شود. به‌جای اینکه ارز را به صرافی تخصیص دهیم و بگوییم به چه کسانی داده شود و بر نوسانات بازار ارز دامن بزنیم، باید یک بازار ایجاد کنیم که متولی ارز باشد و خریداران و فروشندگان یکدیگر را ملاقات کنند و دولت به‌عنوان مداخله‌گر قوی وارد شود و ارز را تزریق کند. او اضافه می‌کند، باید یک بار برای همیشه یکسان‌سازی نرخ ارز را جدی بگیریم و اجازه ندهیم دستاوردهای نرخ ارز از بین برود؛ هرچند ١٠ تا ١٢ سالی است که با مدیریت ناکارآمد به ویژه در دولت قبلی و بسیار منطقی در اوایل دولت روحانی برای کنترل نرخ ارز اکنون نظام آشفته چندنرخی در بازار حاکم شده است و همه دنبال این هستند که قیمت ارز بالا برود و این به قیمت ضربه‌زدن به خیلی از مسائل تمام می‌شود. از نگاه او، بانک مرکزی باید به‌عنوان یک بازیگر وارد بازار ارز شود نه اینکه بازار را به دست ٦٠٠ تا ٧٠٠ صرافی بدهد و ٥٠٠ تا هزار دلار در اختیار آنها قرار دهد و بگوید به چه کسانی ارز داده شود.

-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

نوسانات بازار ارز به بازار سکه و طلا هم رسید تا‌جایی‌که دیروز تا لحظه تنظیم گزارش، انواع سکه نیز با رشد قیمت مواجه شد. سکه تمام‌بهار آزادی طرح جدید یک‌میلیون‌و ٥٨٥ هزارو ٥٠٠ تومان و سکه تمام‌بهار آزادی طرح قدیم یک‌میلیون‌و ٥٤٦ هزار تومان معامله شد. هر قطعه نیم‌سکه ‌بهار آزادی ٧٧٤ هزار تومان، ربع سکه ٤٧١ هزار تومان و هر قطعه سکه گرمی ٣١١ هزار تومان فروخته می‌شد. هر گرم طلای ١٨عیار نیز ١٥٣هزارو ٣١٨ تومان ارزش‌گذاری شده بود، ضمن آنکه هر اونس طلا در بازارهای جهانی با قیمت ١٣٢٩,١ دلار معامله می‌شود.