کاهش ارزش پول ملی در حالی اتفاق افتاد که از کارشناسان اقتصادی تا عابران کوچه و بازار تحلیل‌های متعددی را برای این افزایش قیمت متذکر می‌شدند. برخی افزایش قیمت ارز را نقشه پنهانی دولت برای جبران کسری بودجه و برخی دیگر آن را حاصل به‌هم‌خوردن توازن عرضه و تقاضا می‌دانستند. گروه اول دولت را به پنهان‌کاری در تعیین قیمت واقعی ارز در لایحه بودجه سال٩٧ متهم می‌کردند و آن را نشانه‌ای از تلاش پنهان دولت برای افزایش قیمت ارز و البته پالسی معنادار به بازار می‌دانستند و در مقابل گروه دیگر معتقد بودند پالس‌های مختلف اقتصادی دولت مبنی بر احتمال افزایش تورم، در کنار عوامل دیگری مانند تزریق بیش از ١٣هزار میلیارد تومان نقدینگی از طریق پرداخت اصل و سود سپرده مالباختگان مؤسسات مالی اعتباری از سوی بانک مرکزی، اعتراضات دی‌ماه و... باعث افزایش تقاضا شده و در سمت دیگر معادله، تحرکات سیاسی ترامپ، مشکلات بانکی، لو‌رفتن مسیرهای انتقال پول به‌وسیله رضا ضراب در دادگاه و... میزان عرضه ارز را نیز کاهش داده است. برخی کارشناسان نیز افزایش قیمت ارز را نه حاصل این یا آن، بلکه نتیجه سیاست‌های غلط کنترلی به‌منظور پایین نگه‌داشتن مصنوعی قیمت ارز و سپس آزادشدن فنر آن در بازه‌ای کوتاه می‌دانستند که پیش از این نیز تجربه شده است. هرکدام از این دلایل و دلایل گفته و ناگفته دیگر با اوزان مختلف اما مؤثری در شکل‌گیری وضعیت امروز بازار ارز تأثیرگذار بوده‌‌اند اما دیروز بازار ارز تهران پس از سال‌ها شاهد عملیات گسترده نیروی انتظامی بود. اقدامی که آه از نهاد طرفداران بازار آزاد بلند کرد اما در یک ساعت قیمت دلار را صد تومان کاهش داد.

تصمیم هیئت وزیران

صبح چهارشنبه بود که خبرگزاری‌ها از تصمیم دولت برای کنترل بازار ارز خبر دادند. ایلنا در‌این‌باره نوشت: اعضای دولت به بررسی مجموعه اقدامات پیشنهادی بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران جهت کنترل بازار ارز پرداخته و تصمیمات لازم در این زمینه اتخاذ شد. تصمیماتی که به نظر می‌رسد اولین و سریع‌ترین آنها ساعتی بعد در بازار ارز تهران اتفاق افتاد.

‌«ارز عملیاتی»: ٤٨٥٠ تومان

شب سه‌شنبه برخی خبرنگاران پیامکی از پلیس تهران دریافت کردند که به آنها اطلاع داده بود فردا (چهارشنبه) نشست خبری با حضور رئیس پلیس تهران برگزار خواهد شد. در متن پیامک ارسالی به خبرنگاران اشاره شده بود موضوع این نشست درحال‌حاضر جزء اطلاعات طبقه‌بندی‌شده است اما از آنها خواسته شده بود حتما در نشست خبری حاضر شوند. روز چهارشنبه، بازار ارز پس از پشت‌سر‌گذاشتن یک روز ملتهب و تجربه رکورد پنج‌هزار تومان برای هر دلار، درحالی آغاز به کار کرد که تصور می‌شد قیمت‌ها نسبت به روز گذشته باز هم بالاتر برود. حوالی ظهر اما وقتی خریداران و فروشندگان مشغول چانه‌زنی بر سر قیمت‌ها بودند، خودروهای پلیس در صحنه حاضر شدند. دلالان پیش از آنکه فرصت تصمیم‌گیری داشته باشند، دستبند کسانی را روی دست خود دیدند که تا دقایقی پیش مشتریانی ساده به نظر می‌رسیدند. عملیات گسترده پلیس در سه نقطه سبزه‌میدان، افشار، منوچهری با حضور نیروهای پلیس با لباس انتظامی و نیروهای پلیس اطلاعات با لباس شخصی در کسری از ساعت انجام شد و دقایقی بعد پلیس، اداره تعزیرات و نمایندگان قوه قضائیه مشغول گرفتن موجودی حساب کارت‌های عابر‌بانک همراه دلالان و ثبت مشخصات اولیه آنها بودند. عملیاتی که موجب شگفتی ناظران و البته عامل کاهش صدتومانی قیمت ارز بود. رئیس پلیس تهران پس از این عملیات در جمع خبرنگاران از دستگیری فردی به نام «س» که جانشین «جمشید بسم‌الله» شده بود، خبر داد. همچنین برخی از منابع مطلع در بازار از دستگیری فردی به نام «م» که از فعالان بزرگ بازار سکه است، خبر دادند.

‌رئیس پلیس: با درخواست دولت و بانک مرکزی عملیات کردیم

سردار حسین رحیمی، رئیس پلیس تهران پس از عملیات پلیس در بازار ارز در جمع خبرنگاران حاضر شد تا به سؤالات آنها پاسخ دهد. رحیمی با اشاره به اینکه چند شاخه مختلف نیروی انتظامی از پلیس اطلاعات و امنیت تا پلیس فتا در این عملیات مشترک شرکت کردند، گفت: یک ماه کار اطلاعاتی روی این پرونده انجام شده بود و قرار بود شنبه یا یکشنبه هفته دیگر انجام شود اما بنا به دلایلی تصمیم گرفتیم این عملیات را چهارشنبه این هفته انجام دهیم. به گفته رحیمی در این عملیات ٩٠ دلال ارز دستگیر شدند و به ازای هر فرد دستگیر‌شده دو مأمور پلیس در عملیات شرکت داشتند. رحیمی همچنین افزود در این عملیات ١٠ صرافی متخلف پلمب شدند و ١٦ صرافی نیز اخطار دریافت کردند. به گفته رحیمی ٥٠٠ هزار واحد انواع ارز کشورهای مختلف در این عملیات کشف و ضبط شد. رئیس پلیس تهران با اشاره به ارتباطات دستگیرشدگان با هم گفت: ما در این عملیات فضای مجازی را رصد کردیم و ضمن شناخت کامل شبکه ارتباطی این افراد متوجه شدیم که تعدادی از سودجویان با هم هماهنگ می‌کنند و قیمت ارز را به‌صورت مصنوعی بالا می‌برند. دولت و بانک مرکزی از ما درخواست کردند که به موضوع ورود پیدا کنیم و چنین کردیم. رحیمی همچنین درباره کاهش صدتومانی قیمت ارز پس از عملیات پلیس گفت: مقداری از افزایش قیمت ارز طبیعی بود اما سرعت آن نشان می‌داد که عوامل دیگری نیز دخیل هستند. رئیس پلیس تهران همچنین از دستگیری یک متهم دانه‌درشت در این عملیات خبر داد و گفت: فردی به نام «س» پس از دستگیری و بازنشستگی «جمشید بسم‌الله» جایگزین او در بازار شده بود که امروز دستگیر شد. رحیمی همچنین با اشاره به وسعت عملیات انجام‌شده گفت: کل عملیات امروز از لحظه صدور دستور تا دستگیری ظرف ١٠ دقیقه در سه نقطه سبزه‌میدان، منوچهری و پاساژ افشار انجام شد و تا زمانی که لازم باشد این محل‌ها را ترک نخواهیم کرد. او در پاسخ به این احتمال که کانون‌های معامله ارز در نقاط دیگر شهر تشکیل شوند، گفت: این سوداگران هرجا بروند به آنجا می‌رویم و لحظه‌ای رهایشان نخواهیم کرد. اینها در نظام اقتصادی کشور خلل ایجاد کرده‌‌اند و برخورد با آنها قاطع خواهد بود. رحیمی همچنین در این باره اضافه کرد: من عادت دارم یا کاری را شروع نکنم یا اگر شروع کردم، حتما به خوبی تمامش کنم.

٧٠٠ حساب با گردش مالی ٢٠ هزار میلیارد تومان بلوکه شد

«فارس» نیز در همین باره نوشت: در ادامه برخورد قانونی با سوداگری مخرب در بازار ارز ٧٥٥ حساب دلالان ارزی با گردش مالی ٢٠ هزار میلیارد تومان بلوکه شد. به گفته فارس یک مقام آگاه در گفت‌وگو با این خبرگزاری تأکید کرده است: مجازات سنگینی گریبان سوداگران و تخریب‌کنندگان بازار را خواهد گرفت و نهادهای نظارتی و امنیتی و نهادهای مسئول بازار ارز ساماندهی و کنترل بازار ارز را نه در مقاطع خاص بلکه به صورت یک وظیفه دائمی و غیرمقطعی دنبال می‌کنند.

‌ریشه مشکل ارز دلالان نیستند اما حساب‌کشی از آنها مفید است

محسن قادری، کارشناس بازار سکه و ارز، درباره حل مشکل ارز از طریق برخورد با دلالان و دلایل مسدودشدن ٧٠٠ حساب بانکی به «شرق» گفت: درباره برخورد با دلالان باید بگویم اقدامات این‌چنینی پیش از این نیز تجربه شده و نتیجه‌اش هم مشخص بوده است. اما درباره مسدودشدن حساب‌هایی که گفته شده گردش مالی آنها بالغ بر هزاران میلیارد تومان بوده، باید یادآوری کنم این افراد با وجود سود سرشاری که از بازار ارز می‌برند، مالیاتی پرداخت نمی‌کنند. چرا مالیات نمی‌دهند؟ وقتی کسی فعالیت اقتصادی می‌کند، باید مالیاتش را پرداخت کند. فقط هم مالیات نیست. کسی که صد میلیارد تومان در یک سال گردش مالی در بازار ارز دارد، فقط فراری مالیاتی نیست بلکه متهم بالقوه پول‌شویی هم هست. باید مشخص شود این پول از کجا آمده و به کجا رفته است. آیا درآمد حاصل از قاچاق بوده است؟ آیا درآمد فعالیت غیرقانونی دیگری بوده است؟ آیا سود آن در قاچاق یا فعالیت غیرقانونی دیگری خرج شده است؟ بیشترین حجم معاملات بازار ارز به این صورت در منوچهری و سبزه‌میدان انجام می‌شود اما دقت کنید کسانی که آن وسط می‌بینید «نوچه» دیگرانی هستند که در دفترهایشان نشسته‌‌اند و تازه آنها هم در حال معامله با پول «مشتری»های خاص خود و تقسیم سود با آنها هستند. این مشتری‌ها از اشخاص حقیقی تا مؤسسات مالی اعتباری را شامل می‌شوند و سرمایه عظیمی در بازار سکه و ارز دارند. بازار ما شاهد دو آسیب هم‌زمان رانت و پول‌شویی است و این کتمان‌کردنی نیست. قادری با اشاره به لزوم حساب‌کشی از این حساب‌های بانکی اضافه کرد: اگر صاحبان این ٧٥٥ حساب بانکی به راحتی رها نشوند و برای مبادلات مالی‌شان حساب پس بدهند و مبدأ و مقصد و دلیل این مبادلات مشخص شود، خیلی اتفاق خوبی است وگرنه با چنین روشی قیمت دلار کاهش چشمگیری نخواهد داشت. همین امروز اگر پلیس از مرکز مبادلات ارز خارج شود، قیمت دلار به رقم سابق برمی گردد چراکه علت قیمت دلار فقط سودجویی عده‌ای نیست. وقتی نقل و انتقال پولمان در ترکیه و دوبی مشکل پیدا می‌کند، این التهابات خودش را در بازار ارز نشان می‌دهد. راه‌حل جایگزین چیست؟ آیا حمل چمدانی پول چاره کار است؟ آیا صرافان سلیمانیه و هرات توانایی تحمل فشار نقل و انتقالاتی را که صرافان ترکیه و دوبی انجام می‌دادند، دارند؟ کانال‌های نقل و انتقال مالی ایران با ترکیه، امارات و چین به شدت محدود شده است. این نکته را لازم است بگویم؛ اثر آن تحریم‌هایی که کاغذپاره خوانده شدند، ٢٠ سال با ما خواهد بود. خود تحریم‌ها را هم وقتی برداشتیم یا تعلیق کردیم یا هر بلای دیگری سرش آوردیم، اثرات سوء آن با ما ماند. وقتی بانک‌های مختلف به خاطر نقض قوانین در زمان تحریم‌ها میلیاردها دلار جریمه می‌شوند، چه کسی جرئت می‌کند با ما معامله کند؟ باید به این مشکلات ریشه‌ای رسیدگی شود.

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

جلسه محرمانه جهانگیری با مدیران بانک‌ها

درحالی‌که کارشناسان، ضعف مدیریت و سیاست‌گذاری را عامل نوسانات بازار ارز می‌دانند، جهانگیری با برگزاری جلسه محرمانه با مدیران بانکی، خواستار خروج تقاضاهای سفته‌بازانه از بازار ارز شد. به گزارش «مهر»، اسحاق جهانگیری، معاون اول رئیس‌جمهور با برگزاری جلسه محرمانه‌ای با مدیران عامل بانک‌ها و مسئولان بانک مرکزی، علاوه بر دریافت گزارشی از وضعیت بازار ارز، خواستار به‌کارگیری تمهیداتی برای خروج تقاضاهای سفته‌بازانه از بازار ارز شده است. این در حالی است که کارشناسان، ضعف سیاست‌گذاری و مدیریت را عامل نابسامانی اخیر بازار ارز معرفی می‌کنند و معتقدند در صورت اعمال مدیریت صحیح، تنش‌های اخیر ارزی قابل پیشگیری بود. معرفی دلالان ارزی به مراجع قضائی، ساماندهی صرافی‌های غیرمجاز، افشای نام معامله‌گران مشکوک ارز و ارسال نام آنها به سازمان امور مالیاتی، برنامه‌ریزی برای توزیع ارز مداخله‌ای و ساماندهی بازار ارز از جمله خط‌مشی‌هایی بوده که در جلسه جهانگیری با مدیرعاملان بانک‌ها مطرح شده است. این در شرایطی است که بانک مرکزی بیست‌وسوم بهمن ماه سال جاری، اسامی معامله‌گران مشکوک ارزی را به سازمان امور مالیاتی ارسال کرده و بارها به مردم هشدار داده که مراقب باشند اسیر برخی دلالانی که در بازار ارز فعال شده‌اند، نشوند و مورد سوءاستفاده قرار نگیرند.